30/4/1975, Giải phóng miền Nam, đất nước bước vào giai đoạn khôi phục và phát triển kinh tế. Cùng với sự hội nhập vào kinh tế toàn cầu, những chiếc xe máy được nhập khẩu về Việt Nam, đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng trong nước. Và khởi đầu đó chính là những mẫu xe máy côn tay.
Với thế hệ 7x, 8x thì những chiếc xe côn tay gầm cao cồng kềnh như Minsk, MZ ETZ, Simson, Honda 67,...chính là niềm ao ước. Được trang bị động cơ 2 thì hoặc 4 thì, với tốc độ tối đa chỉ khoảng 90km/h, nhưng lại có tải trọng tốt và đặc biệt là khả năng di chuyển linh hoạt trên các địa hình khác nhau, xe côn tay trở thành phương tiện đi lại được ưa chuộng suốt những năm 80 - 90.
Thế rồi tới năm 1993-1994, khi mà những chiếc Honda Dream II được nhập khẩu từ Thái Lan về Việt Nam, với thiết kế unisex nhỏ gọn phù hợp với nhiều đối tượng người dùng, đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của người dùng. Tiếp đó, các mẫu xe máy số khác lần lượt ra mắt trên thị trường, tiếp cận gần hơn với số đông và những chiếc xe côn tay cồng kềnh dần bị "ghẻ lạnh".
Để lấp chỗ chống, những xe máy côn tay dưới hình dạng xe số xuất hiện, đó là những chiếc xe 2 thì như Suzuki Xì-po và FX. Tuy nhiên với mức giá đắt đỏ, những mẫu xe này chỉ được tiếp cận bởi "con nhà giàu" khiến phần lớn giới trẻ vẫn chưa được thỏa mãn cơn khát. Tiếp đó, những dòng xe nhái từ Trung Quốc đổ bộ với mức giá siêu rẻ làm bão hòa thị trường xe máy trong nước. Tuy nhiên, cả về động cơ hay thiết kế, đều không thể làm hài lòng một bộ phận dân chơi xe côn tay đích thực.
Và rồi...Yamaha Exciter xuất hiện.
Năm 2005, Yamaha Exciter được trình làng, mặc dù ra mắt sau Sirius và Jupiter của hãng nhưng với thiết kế thể thao đã nhanh chóng hút được sự chú ý từ người sử dụng. Không chỉ thế, năm 2006, Yamaha còn nâng cấp động cơ 125cc của đời đầu lên động cơ 135cc, mạnh mẽ hơn, thiết kế ấn tượng hơn, Exciter 135 đã nhanh chóng ghi điểm trong mắt người dùng. Suối 4 năm đầu tiên, Exciter giữ nguyên thiết kế nguyên bản và có bổ sung thêm một số màu sắc mới, đặc biệt là phiên bản tem GP của năm 2007.
Tuy nhiên, vị trí của Exciter mới thực sự thăng hoa khi Yamaha cho ra mắt bản côn tay vào năm 2009. Với kiểu dáng gọn nhẹ, hiện đại cùng cơ cấu côn tay 4 cấp số, Yamaha Exciter đã nhanh chóng chinh phục được nam giới, nhất là những người trẻ bấy lâu nay đang "khát" một chiếc xe khác biệt và đủ mạnh để thỏa mãn đam mê.
Không dừng lại ở đó, năm 2011, Yamaha tiến hành cuộc cách mạng trên Exciter, với kiểu dáng mới hầm hố hơn, và trang bị phanh đĩa cho cả trước sau. Bên cạnh đó, là động cơ với công suất cực đại 8.93 kW đi kèm hộp số 5 cấp. Exciter nhanh chóng trở thành mẫu xe gây sốt tại các đại lý, và thậm chí rơi vào tình trạng bị làm giá.
Theo thống kê vào năm 2013 khi mà năm thứ 2 liên tiếp thị trường xe máy Việt Nam lao dốc, doanh số bán ra của xe côn tay Yamaha Exciter vẫn đạt 158 nghìn chiếc, chiếm gần 25% tổng doanh số xe của Yamaha.
Từ năm 2012-2014, thị trường xe máy trải qua 4 năm ảm đạm khi doanh số xe không ngừng giảm qua các năm. Có nhiều nguyên nhân, mà một trong số đó chính là sự nhàm chán của các mẫu xe sẵn có trên thị trường. Điều này khiến các mẫu xe máy nhập khẩu lại có cơ hội xâm nhập và có được cảm tình từ người tiêu dùng, mặc dù mức giá đắt đỏ.
Những đối thủ xuất hiện và cuộc chiến "trụ hạng" của Exciter
Tháng 1/2014, Suzuki Việt Nam chính thức giới thiệu Suzuki Raider 150 - mẫu xe côn trước đó đã được nhập khẩu về Việt Nam thông qua con đường của các tư nhân với mức giá tới 100 triệu đồng, tuy nhiên khi được lắp ráp trong nước, mức giá của nó chỉ 46.9 triệu đồng.
Đắt hơn giá bán của Yamaha Exciter chỉ 6 triệu đồng, nhưng với động cơ mạnh mẽ vượt trội cùng thiết kế hyper-underbone đặc trưng, Raider 150 nhanh chóng trở thành cơn sốt trên thị trường Việt Nam.
Tháng 12/2014, Yamaha Exciter 150 chính thức được trình làng như là một câu trả lời của "ông vua tay côn Việt Nam". Với động cơ 150 phân khối, đi kèm với "bánh béo" sau, và mức giá bán chỉ 45 triệu đồng, rẻ hơn 1,5 triệu đồng so với Raider 150, Yamaha Exciter 150 mang tới một sự lựa chọn với thiết kế hầm hố và mức giá tốt hơn. Và nó nhanh chóng trở thành cơn sốt trên thị trường.
Riêng trong năm 2015 sau đó, Yamaha Exciter đã bán ra tổng cộng 192.748 chiếc, chiếm 26.6% doanh số xe của Yamaha và là một trong những xe máy có doanh số tốt nhất trên thị trường năm 2015.
Honda bấy lâu vẫn là nhà sản xuất xe máy lớn nhất Việt Nam, theo số liệu thống kê thì năm 2015, Honda chiếm tới 70% thị phần, hãng dẫn đầu ở xe tay ga và xe số, tuy nhiên, ở phân khúc tiềm năng như xe côn tay, hãng lại bỏ ngỏ và đó chính là lý do Honda Winner 150 trình làng.
Tháng 4/2016, Honda chính thức giới thiệu Winner 150 - mẫu xe côn tay phổ thông đầu tiên của hãng - với mức giá bán 45.5 triệu đồng, đắt hơn 500,000 đồng so với Exciter 150, mang tới một đối trọng thực sự cho xe côn tay từ Yamaha.
Tuy nhiên, với trang bị không thực sự nổi bật so với Exciter, trong khi lại gặp phải tình trạng "làm giá" từ các đại lý, Winner 150 đã nhanh chóng bị người dùng làm ngơ, mặc dù doanh số vẫn có từ những người dùng ưa chuộng tính bền bỉ và tiết kiệm xăng của mẫu xe này.
Nhưng Honda đâu dễ chịu thua cuộc, tháng 7/2019, hãng trình làng Winner X, với hàng loạt các cải tiến về mặt thiết kế và động cơ, và đặc biệt là sự có mặt của phanh ABS, trong khi mức giá bán 49 triệu đồng - tương đương với Yamaha Exciter. Rất nhanh chóng, Winner X đã đánh bại doanh số của Exciter 150 trong những tháng cuối năm 2019.
Bối cảnh thị trường côn tay phổ thông năm 2020: "tam quốc" phân tranh
Dịch Covid-19 khiến thị trường xe máy gần như đóng băng những tháng đầu năm 2020, tuy nhiên lại hứa hẹn những bùng nổ ở những tháng cuối năm. Và các nhà sản xuất đều đã có những kế hoạch sẵn sàng khi thị trường hồi phục.
Cuộc chơi năm 2020 cũng dường như công bằng hơn cho cả 3 đối thủ nặng ký ở phân khúc xe côn tay phổ thông tại Việt Nam. Cả Honda Winner X, Yamaha Exciter 150 và Suzuki Raider R150 đều có những thế mạnh riêng để chinh phục người dùng.
Yamaha Exciter 150 - "ông vua" sắp hết thời?
Rõ ràng từ lâu, Yamaha đã coi thị trường côn tay là "sân nhà" của mình khiến họ có phần lơ là trong việc săn sóc. Mặc dù có những phiên bản mới mỗi năm nhưng nó đơn thuần chỉ là thay đổi màu sắc, họa tiết trên xe, khiến suốt từ năm 2015 tới nay, xe không có sự thay đổi.
Tuy nhiên, sòng phẳng mà nói Exciter 150 đã có được những thứ mà người dùng cần với kiểu dáng thể thao và tư thế lái thoải mái, yên xe đủ mềm. Ngoài ra, xe cũng được trang bị hệ thống đèn chiếu sáng full LED, đặc biệt là sự hiện diện của đèn passing tiện lợi. Thiết kế bánh béo cùng động cơ đủ mạnh để mang tới cảm hứng cho người điều khiển và sự ổn định trong quá trình lái xe.
Một điểm mạnh nữa là Exciter 150 có tới 11 lựa chọn màu sắc và hoạt tiết khác nhau trên tất cả các phiên bản, mang tới cho người dùng sự lựa chọn phù hợp với sở thích hơn.
Honda Winner X - kẻ mạnh thực sự
Động cơ phun xăng điện tử PGM-Fi 150cc 4 kỳ xi lanh đơn kết hợp cùng hộp số 6 cấp, cam đôi DOHC 4 van làm mát bằng dung dịch mang tới cho Winner X khả năng vận hành được đánh giá cao hơn Exciter 150 ở cả bước khởi đầu lẫn sự ổn định khi di chuyển ở tốc độ cao. Không dừng lại ở đó, phanh ABS mới chính là "vũ khí chết người" của Winner X khiến suốt một khoảng thời gian, Exciter 150 gần như tê liệt về doanh số.
Tuy vậy, nhược điểm của Winner X chính là các đại lý, khi mẫu xe côn tay của Honda được săn đón nhiều thì tình trạng làm giá khiến mức giá bán tại đại lý thường cao hơn từ 5-7 triệu đồng so với giá niêm yết của hãng.
Suzuki Raider R150 - chiến binh bền bỉ
Trong các mẫu tay côn phổ thông thì Raider R150 có động cơ mạnh mẽ vượt trội hơn cả. Xe được trang bị động cơ DOHC dung tích 147,3cc với xi-lanh 62 mm x 48,8 mm, mang tới công suất tối đa 18.45 mã lực tại 10,000 vòng/phút và mô-men xoắn cực đại 13.8 Nm tại 8,500 vòng/phút. Kết hợp với khối lượng nhẹ và thân xe gọn khiến nó có được khả năng bứt tốc lẫn tốc độ cao tốt nhất.
Kiểu dáng hyper-underbone đặc trưng mang tới tư thế lái chồm về phía trước càng giúp tối ưu hơn cho chạy xe tốc độ cao, tuy nhiên nó lại khiến xe dễ bị rung lắc và tính ổn định không tốt.
Mặc dù có mặt trên thị trường đã lâu nhưng Raider vẫn chỉ tìm kiếm được lượng khách hàng hạn chế, và là đối thủ yếu thế nhất trong bộ ba xe tay côn này.
Tạm kết: Rất khó nói cho những diễn biến tương lai của thị trường xe tay côn, không chỉ bởi tác động của dịch bệnh mà còn bởi những cái tên sắp xuất hiện. Thị trường đang mong chờ tới mẫu Exciter 155 VVA hoàn toàn mới, trong khi Suzuki đã phân phối chính hãng mẫu xe Satria 150 từ Indonesia. Về phía Honda, hãng luôn kín tiếng nhưng mỗi sự xuất hiện của phiên bản mới đều khiến người dùng không thể hài lòng hơn.
Tuy vậy, ở thời điểm này dù có đi xe gì đi chăng nữa nhưng chúng ta cũng nên hạn chế ra ngoài để góp phần đẩy lui dịch Covid-19.
Mộc Lam
