Xe giường nằm “không có tội”?

Nhiều hành khách, doanh nghiệp, chuyên gia giao thông… không khỏi băn khoăn trước chỉ đạo của Bộ trưởng GTVT Đinh La Thăng cấm xe giường nằm chạy đường đèo dốc quanh co. Trong khi đó, nhiều ý kiến lại đề xuất lập lộ trình loại bỏ dần xe 2 tầng.

Thống kê của Cục Đăng kiểm - Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) cho thấy từ đầu năm 2013 đến nay, cả nước xảy ra 22 vụ tai nạn giao thông (TNGT) liên quan đến xe khách giường nằm 2 tầng, mới đây nhất là vụ TNGT thảm khốc ở Sa Pa làm 12 người tử vong. Trong đó, 86,4% vụ xảy ra từ 22 giờ tới 7 giờ hôm sau, khoảng 30% vụ trên các đoạn đường đèo núi, hạn chế tầm nhìn. Theo Cục Đăng kiểm, trong số 22 vụ TNGT, không vụ nào có nguyên nhân từ lỗi kỹ thuật. 19 chiếc gặp nạn là xe nguyên bản, được sản xuất, lắp ráp mới.

“Lỗi do tài xế và doanh nghiệp”

Từ số liệu nêu trên, ông Bùi Danh Liên, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Hà Nội, cho rằng việc lãnh đạo Bộ GTVT cấm xe khách giường nằm chạy trên các tuyến đường đèo dốc là hơi vội vàng. Ông Liên cho biết đã ký văn bản gửi Bộ GTVT kiến nghị các giải pháp để quản lý, quy hoạch phát triển xe giường nằm một cách hợp lý, hạn chế thấp nhất các vụ TNGT.

“Không thể nói cấm là cấm ngay được mà phải nghiên cứu, khảo sát cụ thể. Đa số các vụ TNGT, kể cả với xe khách thông thường, đều xuất phát từ việc tài xế lái xe không chuẩn mực, thiếu kinh nghiệm và doanh nghiệp (DN) quản lý chưa chuyên nghiệp, cho xe chạy không đúng quy định” - ông Liên nhìn nhận.

Theo ông Liên, xe giường nằm 2 tầng có trọng tâm cao, chênh vênh ở trên nên khi đi vào đường đèo dốc lắc lư sẽ tạo lực lắc ngang, mạnh. Nếu phải phanh gấp hoặc mất phanh thì xe lắc rất mạnh. Các xe giường nằm đều sử dụng bóng hơi làm phanh, khi phanh gấp thì đầu xe dúi xuống sâu làm tài xế mất bình tĩnh, nếu không có kinh nghiệm có thể  mất thăng bằng, lạc tay lái.

Xe giường nằm 2 tầng được nhiều hành khách lựa chọn khi đi lại vì thoải mái, tiện lợi - Ảnh Hoàng Triều

Ông Liên cho rằng các nước đã có xu hướng chung là hạn chế xe giường nằm 2 tầng nên Bộ GTVT cũng cần phải lập một lộ trình cụ thể để thực hiện việc này. Trước mắt, ngành GTVT không nên cấp phù hiệu cho xe giường nằm chở khách hợp đồng do tư nhân quản lý; chỉ nên cho phép DN, HTX có đủ điều kiện, tiềm lực tài chính quản lý, vận hành, khai thác vận tải hành khách (VTHK).

“Nhất thiết chỉ cho xe giường nằm chạy theo các tuyến cố định, cự ly từ 300 km trở lên. Hết đời xe 2 tầng thì yêu cầu DN chuyển dần sang loại 1 tầng. Đến một thời điểm nào đó thì chỉ cho phép xe 1 tầng hoạt động” - ông Liên đề xuất.

Ông Trần Kỳ Hình, Cục trưởng Cục Đăng kiểm, cũng thừa nhận xu hướng chung trên thế giới là hạn chế sử dụng xe giường nằm 2 tầng. Tuy nhiên, việc hạn chế xe 2 tầng ở Việt Nam cần phải có lộ trình hợp lý dựa trên các khảo sát, nghiên cứu.

Thời gian qua, Cục Đăng kiểm đã phối hợp với các đơn vị chức năng tiến hành thanh tra, xử lý nghiêm các xe khách giường nằm có thiết kế ghế ngồi thay đổi so với ban đầu. Tới đây, khi sửa đổi, quy chuẩn (QC) kỹ thuật quốc gia sẽ quy định cụ thể việc bố trí số giường được lắp trên xe theo chiều hướng giảm đi nhằm bảo đảm không gian đi lại, thoát hiểm rộng rãi; hạn chế chiều cao giường tầng 2 để hạ bớt trọng tâm xe...

Phải “túm người có tóc”

Ông Đỗ Hữu Đức, nguyên Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm, đánh giá một trong những nguyên nhân chính dẫn tới nhiều vụ TNGT của xe khách nói chung, xe giường nằm nói riêng xuất phát từ việc quá dễ dãi trong cấp phép kinh doanh VTHK. “Việc xe giường nằm gặp nạn là do người điều khiển phương tiện vận hành không đúng, chứ lỗi không phải ở chiếc xe” - ông khẳng định.

Theo ông Đức, xe giường nằm đã mang lại những tiện ích tích cực trong vận tải đường bộ. Ông cho rằng không thể cho phép DN chỉ có vài xe cũng được kinh doanh VTHK. Chính việc cấp phép dễ dãi, quản lý lỏng lẻo đã khiến các loại xe khách nói chung và xe giường nằm nói riêng hoạt động bát nháo, lộn xộn, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

“Phải quản lý theo kiểu túm người có tóc, tức là chỉ cho phép DN có đủ các yêu cầu về phương tiện, quản lý mới được kinh doanh VTHK đường dài. Nếu có vi phạm gì thì xử phạt thật nặng để họ sợ mà điều chỉnh, nâng cao chất lượng phục vụ và an toàn cho hành khách” - ông Đức nói.

Ông Bùi Danh Liên cho biết sẽ kiến nghị Bộ GTVT đưa vào QC bắt buộc xe giường nằm phải có thêm cửa ở giữa để nâng cao khả năng thoát hiểm. “Đa số xe bây giờ chỉ có 1 cửa nên khi gặp sự cố, hành khách rất khó thoát ra” - ông nhận xét.

Một thành viên ban soạn thảo nghị định về điều kiện kinh doanh VTHK (thay thế Nghị định 91 và Nghị định 93) cho biết sắp tới, việc cấp phép sẽ được siết lại, theo hướng chỉ những DN bảo đảm đủ số xe theo yêu cầu mới được kinh doanh trên những tuyến đường dài.