Vì sao thủ khoa xuất sắc vẫn trượt công chức HN?

GS.TS Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam nói: “Thi công chức như ta từng làm chưa chắc đã chính xác, khó tìm được người giỏi”.

Mới đây, Sở Nội vụ TP.Hà Nội công bố kết quả kiểm tra, sát hạch tiếp nhận công chức thi trượt trong kỳ tuyển dụng công chức TP.Hà Nội năm 2015.

Sở Nội vụ Hà Nội cho biết, 30/63 thí sinh thuộc diện được đặc cách xét tuyển đã không qua được kỳ sát hạch. Điều đáng nói, trong số 30 người không đạt, 5 người có bằng thạc sĩ loại giỏi, xuất sắc ở nước ngoài các ngành: Kinh tế, quản trị kinh doanh, quản trị tài chính, kỹ thuật hóa học và ngữ văn. Số còn lại đều là thủ khoa xuất sắc trong nước, cử nhân bằng giỏi nước ngoài.

Nội dung kiểm tra, sát hạch công chức bao gồm kiến thức về công vụ, công chức; kiến thức quản lý nhà nước chuyên ngành; vận dụng kiến thức chung và kiến thức quản lý nhà nước chuyên ngành vào thực tiễn công tác ở vị trí việc làm nếu được tiếp nhận; kỹ năng thuyết trình, tổng hợp và soạn thảo văn bản.

Cách thi trái khoáy

Trao đổi với phóng viên, GS Huỳnh Hữu Tuệ, giảng viên Trường Đại học Laval (Canada) cho biết, ông khó có thể phân tích chính xác những gì đã xảy ra. Tuy nhiên nếu nhiều thí sinh có trình độ chuyên môn lại không thỏa mãn được tiêu chí của kỳ thi tuyển công chức là điều "hơi vô lý". Cách thi tuyển công chức của Sở Nội Vụ Hà Nội không phù hợp với kiến thức được đào tạo của các thí sinh có trình độ chuyên môn.

Nếu Hà Nội muốn tuyển những nhân viên biết rõ guồng máy hành chính có thể đặt ra tiêu chí trong kỳ thi tuyển. Nhưng nếu muốn tuyển chọn chuyên gia, thì kỳ thi tuyển với kết quả  này hình như có vấn đề. 

GS Huỳnh Hữu Tuệ.

Ông lý giải, những thủ khoa xuất sắc trong nước và ở nước ngoài đều được đào tạo bài bản về phương pháp luận, về kiến thức chuyên môn. Đặc biệt, họ được đào tạo theo tinh thần tư duy tự do, tư duy phản biện và tư duy sáng tạo. Ngược lại, trong khi thi công chức lại thi về cơ cấu tổ chức, về luật hành chính, công vụ không liên quan đến kiến thức chuyên môn.

“Cách thi công chức ở Hà Nội này hơi trái khoáy, vẫn theo kiểu hình thức”, GS.Huỳnh Hữu Tuệ bày tỏ.

Theo ông, thi công chức tại Việt Nam, thí sinh phải thuộc lòng cơ cấu guồng máy tổ chức Nhà nước và guồng máy của cơ quan sở tại (guồng máy hành chính). Nếu thí sinh không quan tâm đến những điểm này thì chắc chắn sẽ trượt. Do đó, thay vì thi công chức, nên để những thủ khoa tập sự, thử việc. Trong quá trình làm việc, họ sẽ biết được các điều luật của cơ quan sở tại mà không cần phải thi.

GS Tuệ cho rằng: “Thi trượt không có nghĩa là yếu kém  mà chỉ chưa đọc kỹ tài liệu về guồng máy hành chính của cơ quan sở tại đó. Nếu chỉ một số rất ít cá nhân xuất sắc thi trượt nên xem đấy là một sự kiện ngẫu nhiên.  Nhưng nếu đông đảo thí sinh thật sự xuất sắc không đáp ứng tiêu chí của kỳ thi tuyển nhân sự nên phê bình những nơi không biết cách lựa chọn tuyển dụng”.

Ngoài ra, vẫn có một số khả năng người có năng lực thi trượt chỉ vì bất cẩn không quan tâm đúng mức đến đòi hỏi, hiểu biết của bộ máy hành chính.  Có thể họ thi công chức cho vui chứ không quyết tâm, hoặc thi công chức vì gia đình kỳ vọng dựa vào đó để khẳng định vị trí.

"Nói chung cách thi tuyển công chức của chúng ta có vẻ hình thức và cứng nhắc. Vì thế, khái niệm công chức ngày càng mờ nhạt. Sau này khi nền kinh tế Việt Nam phát triển, có thể công chức không còn là công việc thu hút người giỏi nữa", ông Tuệ bày tỏ.

Theo GS. Huỳnh Hữu Tuệ, tuyển người giỏi khác với người thích hợp với guồng máy hành chính. Nơi nào giỏi là phải kết hợp cả hai yếu tố này.

Trong cuộc thi này, nếu thấy cần thiết nên tổ chức thi riêng cho người đó. Các thủ khoa chỉ giỏi về chuyên môn, có bản lĩnh và tinh thần trách nhiệm, chứ chưa chắc quan tâm đúng mức đến điều lệ, thủ tục hành chính.

“Nếu thực sự nhà nước muốn tuyển người giỏi vào làm việc mà vẫn muốn tổ chức thi tuyển công chức, có thể luyện thi cho các cá nhân này”, GS. Huỳnh Hữu Tuệ chia sẻ.

Theo ông, những cử nhân xuất sắc ở nước ngoài thi trượt kỳ thi công chức cũng không nên “sốc”;  bởi vì kỳ thi này khác với kỳ thi kiểm tra chuyên môn. Không ai có thể dựa vào các môn thi hành chính công vụ để đánh giá trình độ.

Ông Tuệ cũng cho biết, ở nước ngoài thi công đơn giản hơn nhiều. Họ chỉ cần dựa vào bằng cấp và vượt qua vòng phỏng vấn về kiến thức, tâm lý, bản lĩnh và tinh thần trách nhiệm là có thể đỗ công chức.

GS.TS Phạm Tất Dong.