Tục tắm tiên để trừ tà ma ở bản Khộp

Hàng trăm năm nay người bản Khộp (xã Ngọc Lâu, Lạc Sơn, Hòa Bình) vẫn coi cái giếng đó như vật báu. Mặc cho thời tiết khô hạn thì nước ở đó vẫn đầy ăm ắp, đáy giếng phun ra 2 tia nước với 2 màu sắc khác nhau. Cho đến nay tục tắm tiên tại giếng này là một nét văn hóa cực kỳ độc đáo. Với người Mường ở đây tắm tiên tại giếng mục đích là để trừ tà ma.

Ly kỳ nước giếng bản Khộp hai màu

Con đường trải nhựa vắng tanh chạy vắt qua 2 quả núi, đổ chừng dăm khúc cua khá dốc chúng tôi mới tới được bản Khộp. Cách thị trấn không quá xa nhưng cuộc sống ở bản người Mường này khá thanh bình, nguyên sơ. Lũ trẻ con nhốn nháo, chỉ trỏ rồi xì xào với nhau bằng tiếng của người Mường khi thấy người lạ.

Biết chúng tôi tìm hiểu về giếng thần, anh Bùi Văn Quyết trưởng bản Khộp tự hào: "Bản Khộp chúng tôi chẳng có thứ gì quý giá ngoài chiếc giếng này. Từ ngày có con người ở đây thì đã có giếng rồi. Dù thời tiết khô hạn thế nào thì giếng này không bao giờ cạn. Mùa đông nước giếng rất ấm áp, ngược lại mùa hè thì vô cùng mát".

Cụ Beo kể lại những chuyện ly kỳ xung quanh giếng thần.

Từ thị trấn chúng tôi đã được người ta quảng cáo rằng: Nếu giữa trưa có nắng sẽ nhìn thấy 2 tia nước với hai màu khác nhau hoàn toàn phun lên từ đáy. Chúng tôi vội vã đến bản Khộp vào giữa trưa những mong được chiêm ngưỡng giếng có hai màu nước kỳ lạ chưa từng có này.

Mặc dù biết trước nhưng ai trong chúng tôi cũng đều vô cùng ngạc nhiên khi chứng kiến một hình ảnh đẹp hiếm gặp. Đứng trên thành giếng quan sát thật kỹ, dưới đáy giếng hai tia nước có hai màu đang phun ra mạnh mẽ. Một tia màu trắng tinh, một màu hồng nhạt. Hai tia nước này bắn lên từ một khe nhỏ của khúc gỗ dưới đáy giếng.

Anh Quyết vui vẻ nói: "Anh chị là may mắn lắm mới có thể nhìn thấy hai tia nước này đó. Chỉ khi trời thật đẹp, trong xanh và có nắng thì hai tia nước này mới phun ra như thế. Chúng tôi cũng không hiểu có phải vì phản xạ với ánh nắng mặt trời hay không nhưng trong bản ai cũng cho rằng đó là nước thần phun ra".

Theo hướng dẫn của trưởng bản muốn tìm hiểu gốc tích của giếng thần này chỉ còn cách duy nhất là tìm những cụ cao niên trong bản. Bởi, chẳng có sách vở nào ghi chép lại cả. Chúng tôi may mắn được gặp cụ Bùi văn Beo - 92 tuổi nhưng cụ còn rất minh mẫn. Cụ là người được nghe và chứng kiến nhiều sự tích ly kỳ nhất xung quanh giếng thần này.

Mới đây giếng Khộp được xây xung quanh nhằm thuận lợi cho việc sinh hoạt của người dân.

Cụ kể: "Tôi cũng chẳng biết giếng có từ khi nào. Có ăn nước giếng, chứng kiến bao biến đổi mới thấy giếng này thiêng lắm. Mọi người có đổ bỏ bất cứ thứ gì xuống cũng không thể làm nước giếng bẩn được. Thế nhưng kiểu gì cũng bị báo oán đấy". Đã có nhiều người ở đây không tin vào sự linh thiêng của giếng nên đã đổ chất thải xuống, chỉ vài ngày sau ốm thập tử nhất sinh.

Không thầy mo, thầy lang nào chữa nổi. Có lần một cậu thanh niên mới lớn đứng cạnh giếng chửi thề thế là bị méo mồm và nằm liệt ngay. Chữa chạy tứ phương đều không được sau có người ta mách là làm lễ xin thần giếng và múc nước giếng uống mới khỏi.

Tục tắm tiên của cả làng bên giếng thần

Điều đặc biệt ở giếng thần này là từ già tới trẻ, nam hay nữ đều tắm tiên ngay bên miệng giếng. Anh Quyết cười bình thản: "Đó là truyền thống của bản chúng tôi rồi. Nam nữ, già trẻ lớn bé đều tắm tiên ở đây mà chẳng ai ngại ngùng gì cả. Cứ khoảng 11h trưa và 5h chiều là mọi người kéo nhau ra tắm. Người bản Khộp tắm trần chung với nhau mà không bao giờ mảy may một ý nghĩ xấu nào cả. Thấy các cụ nói là tắm ở giếng thần này sẽ gột rửa được những tội lỗi trần tục. Hơn nữa con gái ở bản Khộp đều rất trắng trẻo là vì tắm nước giếng thần này".

Theo những vị cao niên hiểu biết trong bản thì tục tắm tiên ở giếng thần có liên quan đến lời đồn ma quái hàng trăm năm nay. Cụ Bùi Văn Chinh chia sẻ: "Ông cụ nhà tôi kể lại. Thời kỳ còn hoang sơ con ma rừng hay bắt người mang về hang trên núi. Con ma rừng đã giết hại rất nhiều người trong vùng mà bất lực không có cách nào chế ngự được. Rồi một vị pháp sư danh tiếng xứ Mường Bi từ ông Mã đạp nước cưỡi mây dùng bùa phép yểm được con ma này. Vị pháp sư này căn dặn dân bản Khộp phải thường xuyên tắm nước giếng thần thì con ma mới không dám bắt. Thế là từ đó giếng Khộp (giếng thần) có tục tắm tiên nổi tiếng khắp các miền".

Chiều xuống, Bùi Thị Ré và mấy người con gái cùng bản đang té nước tắm cho nhau. Không biết việc nhìn thấy người lạ lạc vào nơi tắm tiên có làm cho các cô các chị ngại hay không. Chỉ biết họ vẫn say sưa đắm mình vào dòng nước mát. Đợi lúc Ré đã trang phục chỉnh tề, chúng tôi mới dám tiến gần và hỏi: "Cứ tắm tiên thế này, cả nam lẫn nữ mà các chị không ngại sao?". Ré hồn nhiên trả lời: "Có gì mà ngại chứ. Bọn mình tắm thế này từ bé rồi. Lớn lên vẫn tắm, có làm sao đâu?".

Sang phía bên phải là tồng ngồng đám trai làng, già có trẻ có… Họ đi tắm như đi hội. Cười đùa, chọc ghẹo nhau. Một chàng trai cao to, béo trắng nổi bật trong đám đông ấy cũng trả lời rất thản nhiên khi tôi hỏi, không ngại với đám con gái kia sao thì anh ta trả lời: "Không ngại đâu. Ở đây già trẻ lớn bé ai cũng tắm thế nên quen rồi". "Thế không cảm thấy thinh thích khi nhìn thấy đàn bà con gái tắm à?". "Không đâu, trông cũng giống như đàn ông tắm cả thôi"… Có lẽ vì thế chăng mà từ trước đến nay những người dân nơi đây coi việc tắm tiên như một nét văn hóa cần được lưu truyền. Và tuyệt nhiên chưa từng xảy ra chuyện gì ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục của những người dân xứ Mường này.

Khúc gỗ chấn long mạch nơi đáy giếng

Đi tìm nguyên nhân của giếng nước thần không bao giờ cạn chúng tôi đã tìm được lời giải thích đầy huyền bí của nhiều vị cao niên. Theo các vị cao niên này thì dưới đáy giếng Khộp có 1 khúc gỗ kỳ lạ, nó được coi là khúc gỗ c

hấn long mạch của giếng. Cụ Bùi Văn Beo kể: "Dưới đáy giếng thần có 1 khúc gỗ rất kỳ lạ. Mặc dù bị ngâm dưới đáy giếng hàng nghìn năm nhưng chẳng bị mục ruỗng mà cứng như thép".

Giếng Khộp (giếng thần) có tục tắm tiên nổi tiếng khắp các miền

Chuyện kể rằng, khúc gỗ nằm nơi đáy giếng Khộp là cành 1 loại cây có tên Nhội. Truyền thuyết kể rằng gốc cây Nhội rất lớn nằm ở cánh đồng Nà Cả trên xóm Điện xã Ngọc Sơn (Lạc Sơn, Hòa Bình) cách bản Khộp không xa về phía Tây Bắc. Cây Nhội này lớn đến mức, tán lá của nó có thể che kín khắp 3 xã của huyện Lạc Sơn. Ngày đó có hai anh em ruột, một người ở bản Khộp, người kia ở xóm Điện. Người em ở bản Khộp làm ăn khấm khá có tiếng trong vùng. Thấy thế người anh ghen tức bèn chặt cây Nhội đi. Cành cây đổ trúng nhà em và tạo thành cái giếng. Khúc gỗ dưới đó là phần còn lại của cây Nhội bị chặt.

Tuy vậy, người dân ở đây lại có cách lý giải khác về sự tồn tại của khúc cây Nhội dưới đáy giếng. Cụ Bùi Văn Chính kể: "Tôi có nghe từ lâu rồi rằng, đó là một lời nguyền liên quan đến việc giữ rừng của người Mường xưa kia". Câu chuyện của cụ Chính được nhiều người dân ở đây tin hơn cả. Cụ kể, đây là vật yểm của thầy pháp sư sau khi đánh nhau với ma rừng. Đó là một phần cây gậy thần mà vị pháp sư đã dùng để đánh đuổi ma rừng, cứu người bản Khộp. Khúc Nhội nằm ở đáy giếng nhằm khơi long mạch cho người bản Khộp. Chính nhờ khúc gỗ đó mà nước hàng ngày cứ phun lên, người dân tắm nước này sẽ tránh được tà ma.

Anh Bùi Văn Quyết trưởng bản Khộp chỉ tay nơi khúc gỗ dưới đáy giếng chia sẻ: "Không có loại gỗ nào ngâm nghìn năm trong nước mà không bị mục ruỗng. Đây lại là loại gỗ không phải quý nhưng lại tồn tại được như vậy thì thật kỳ lạ. Có lần bản chúng tôi mang khúc gỗ này lên định làm củi nhưng rìu, búa chém vào cũng chẳng hề hấn gì".

Để chứng minh cho sự linh thiêng của khúc gỗ Nhội anh Quyết kể: Cách đây khoảng hơn chục năm, UNICEF cho tiền xã Ngọc Lâu xây dựng hệ thống nước sạch. Giếng nước thần cũng là 1 điểm cần nạo vét. Cán bộ địa phương chỉ đạo vớt khúc gỗ nằm dưới đáy giếng lên để dễ dàng cho việc nạo vét bùn.

Lúc đó hàng chục trai bản được huy động dùng dây thừng, đòn để vớt khúc gỗ Nhội lên. Mặc dù nước không sâu, cây gỗ không quá lớn nhưng phải mất cả ngày đám thanh niên mới đưa được khúc gỗ đó lên bờ. Sáng hôm sau, cả bản Khộp hoảng loạn, ai nấy đều hoang mang vì giếng không còn một giọt nước. Không những vậy khu vực ao chuôm quanh vùng cũng khô cạn, đất đai quanh giếng cũng nứt nẻ khác thường.

Ông Chinh tiếp lời: "Quả đúng là thế, hôm đó cảm giác ở bản Khộp này sắp có biến. Trẻ con khóc không tài nào dỗ được. Bà con kéo nhau ùn ùn ra giếng nhìn thất thần. Cảm nhận được điều chẳng lành, các vị cao tuổi bàn nhau cho thanh niên trai tráng thả lại khúc gỗ xuống đáy giếng. Trước sự chứng kiến của dân làng, nước từ đâu lại phun lên mạnh mẽ. Mọi vật lại trở về bình thường".

Những câu chuyện thần bí xảy ra xung quanh giếng Khộp khiến chúng tôi nửa tin nửa ngờ. Để giải mã cho những bí ẩn đó cần có những nghiên cứu nghiêm túc của các nhà khoa học. Tuy vậy việc tin vào giếng thần, tin vào khúc gỗ chấn long mạch của người bản Khộp lại như một nét văn hóa tâm linh của người dân xứ Mường.