Trụ sở quận, huyện dôi dư sẽ là nguồn lực cho địa phương phát triển

Đại biểu Tạ Văn Hạ nhận định rằng việc bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện) sẽ giải phóng gần 700 trụ sở - nguồn lực quý giá cho các địa phương đầu tư phát triển kinh tế xã hội.

Tại buổi làm việc ngày 4/3 về tiếp tục sắp xếp bộ máy theo yêu cầu của Trung ương, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã yêu cầu các cơ quan phối hợp với Chính phủ nghiên cứu, đề xuất sửa đổi luật và các văn bản liên quan đến cơ chế, chính sách xử lý tài sản nhà nước sau sắp xếp. Báo cáo này phải được trình Bộ Chính trị chậm nhất vào ngày 30/6.

Hiện cả nước có 696 đơn vị hành chính cấp huyện. Hà Nội dẫn đầu với 30 đơn vị, tiếp theo là Thanh Hóa (26), TP HCM (22), Nghệ An (20), Quảng Nam và Gia Lai (17). Đăk Lăk, Hải Phòng, Kiên Giang và Long An mỗi tỉnh có 15 đơn vị.

Ông Nguyễn Tân Thịnh, Cục trưởng Quản lý công sản (Bộ Tài chính), cho rằng việc hợp nhất hoặc chuyển giao nhiệm vụ giữa các đơn vị sẽ dẫn đến tình trạng thừa, thiếu cục bộ về cơ sở vật chất và trụ sở. Theo quy định hiện hành, trụ sở cũ không còn nhu cầu sử dụng có thể được thu hồi, điều chuyển cho đơn vị khác hoặc chuyển giao cho địa phương quản lý, xử lý. Ngoài ra, trụ sở và quỹ đất này có thể được chuyển giao cho các tổ chức kinh doanh nhà ở của địa phương để khai thác.

Bộ Tài chính đang chủ động xây dựng phương án xử lý tài sản dôi dư sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính. Phương án này bao gồm việc chuyển giao và quản lý tài sản, nhằm đảm bảo tính chủ động. Đồng thời, Bộ cũng điều chỉnh các văn bản pháp luật liên quan đến sử dụng tài sản công để phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy và hệ thống chức danh mới.

"Chúng tôi sẽ theo dõi sát sao tiến trình sắp xếp và sẽ trình các cấp có thẩm quyền ban hành quy định ngay sau khi phương án tổ chức bộ máy được phê duyệt", ông Thịnh nói, cho biết đây sẽ là cơ sở quan trọng để các bộ, ngành và địa phương bố trí, sử dụng và xử lý tài sản dôi dư hiệu quả.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Tạ Văn Hạ. Ảnh: Nghĩa Đức

Theo Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Tạ Văn Hạ, trụ sở UBND, HĐND cấp quận, huyện thường được đặt ở những khu đất đẹp, vị trí đắc địa và thuận tiện cho người dân đến làm việc. Khi bỏ đơn vị hành chính cấp huyện, gần 700 trụ sở dôi dư sẽ trở thành "nguồn lực khổng lồ chờ được giải phóng". Đây là cơ hội để các địa phương rà soát, đánh giá lại và phát huy hiệu quả tối đa các tài sản công này, đồng thời thu hút đầu tư phát triển.

Ông cho rằng song song với quá trình chuyển đổi mô hình chính quyền từ bốn xuống ba cấp, Chính phủ và các địa phương cần khẩn trương rà soát, kiểm kê, đánh giá lại toàn bộ số lượng và tính chất các tài sản công dôi dư, từ đó quy hoạch lại hệ thống trụ sở dựa trên nhu cầu sử dụng. Những trụ sở rộng, mới được chỉnh trang xây dựng nên được bàn giao cho các cơ quan đã sắp xếp lại nhưng chưa có trụ sở hoặc đang sử dụng trụ sở xuống cấp để tránh lãng phí. Với trụ sở quá cũ, cơ quan chức năng cần có phương án chuyển đổi mục đích sử dụng hoặc tính đến đấu thầu dự án, đấu giá quyền sử dụng đất để tìm nhà đầu tư phù hợp.

Những quận, huyện không còn nhiều nhu cầu về trụ sở công, cần tính đến chuyển đổi công năng sử dụng phục vụ nghiên cứu, đổi mới sáng tạo hoặc lợi ích cộng đồng. Ông kiến nghị ba lĩnh vực ưu tiên: một là chuyển đổi thành không gian công cộng như công viên cây xanh, khu vui chơi ngoài trời; hai là xây dựng các trung tâm văn hóa, sinh hoạt dành cho thanh thiếu niên; ba là chuyển đổi thành các cơ sở nghiên cứu khoa học, phòng thí nghiệm tiêu chuẩn quốc tế.

Để thực hiện hiệu quả các giải pháp trên, ông Hạ cho rằng Nhà nước cần có cơ chế chính sách thu hút nhà đầu tư. Mục đích là Nhà nước không cần đầu tư quá nhiều nhưng vẫn có cơ sở vật chất phù hợp cho các dịch vụ công, đồng thời nhà đầu tư được hưởng lợi thông qua các hoạt động thương mại, dịch vụ.

Tình trạng trụ sở công dôi dư sau sắp xếp đơn vị hành chính thời gian qua cũng là vấn đề nhức nhối ở nhiều địa phương. Nhiều cơ quan rất khó khăn nhưng không có nguồn lực để xây mới, trong khi những trụ sở to đẹp lại bị bỏ hoang, gây lãng phí lớn. Ông Hạ nhấn mạnh để thực hiện tốt việc cơ cấu, xử lý tài sản công dôi dư, trách nhiệm thuộc về những người đứng đầu. Lãnh đạo các địa phương cần quyết liệt thực hiện với mục tiêu cao nhất là vì lợi ích của người dân, tránh lãng phí cho Nhà nước.

"Xử lý tài sản công dôi dư không chỉ là vấn đề trước mắt, không phải cứ xử lý xong sớm là tốt. Chúng ta cần nghiên cứu nghiêm túc để phát huy hiệu quả nhất các tài sản này trong giai đoạn lâu dài", ông nói.

Giáo sư Nguyễn Đăng Dung. Ảnh: Sơn Hà

Giáo sư Nguyễn Đăng Dung, Phó chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ và Pháp luật thuộc Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đánh giá khi bỏ cấp hành chính quận, huyện, việc liên kết phát triển theo quy mô liên xã sẽ là hướng đi mà các địa phương cần hướng tới. Đây là mô hình phù hợp trong bối cảnh hành chính bỏ cấp trung gian, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của quy mô nền kinh tế và trình độ khoa học công nghệ hiện nay.

Giáo sư Dung kiến nghị trụ sở quận, huyện đặt tại xã, phường nào thì nên giao cho xã, phường đó quản lý. Cùng với việc bỏ cấp huyện, các xã sẽ được mở rộng quy mô, và địa phương có thể sử dụng ngay trụ sở dôi dư làm trụ sở mới cho xã sau khi mở rộng. Các trụ sở này có thể dùng làm nơi làm việc của cơ quan phát triển liên xã, với vai trò hoạch định chính sách, tham mưu phát triển và phối hợp giữa các xã trong thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội.

Ông cũng đồng tình rằng gần 700 trụ sở dôi dư là nguồn tài sản công rất lớn của Nhà nước, cần được giám sát và sử dụng một cách chặt chẽ để tránh tham nhũng, lãng phí và lợi ích nhóm. Ông đề nghị thành lập một cơ quan chuyên biệt để giám sát hoạt động xử lý các trụ sở công dôi dư, đồng thời đẩy mạnh đấu thầu dự án và đấu giá quyền sử dụng đất để thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân. "Việc này không chỉ giúp chính quyền địa phương có thêm nguồn lực mà còn tránh được những rắc rối về pháp lý và lãng phí khi để trụ sở bỏ hoang như thời gian qua", ông nhấn mạnh.

Giáo sư Nguyễn Văn Liên, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng, nhìn nhận việc có khoảng 700 trụ sở quận, huyện dôi dư sau sắp xếp hành chính là cơ hội lớn để các địa phương quy hoạch lại và bố trí thêm hạ tầng phục vụ an sinh xã hội. Dẫn chứng từ thực tế tại Hà Nội, nhiều quận có trụ sở rất to đẹp nhưng lại thiếu trường học và bệnh viện, phụ huynh phải trải chiếu, xếp hàng từ 2-3 giờ sáng để đăng ký học cho con, ông kiến nghị các trụ sở công dôi dư nếu đảm bảo diện tích cần ưu tiên chuyển đổi thành trường học, khu vui chơi hoặc nhà văn hóa cho trẻ em.

Với những trụ sở đòi hỏi nguồn lực đầu tư ban đầu lớn, Nhà nước cần huy động sự tham gia của khu vực tư nhân. Đây đều là những khu đất vàng, có lợi thế về diện tích và vị trí đắc địa, nên việc thu hút nhà đầu tư sẽ rất thuận lợi. "Nếu trụ sở đó được giao cho một đơn vị có khả năng phát huy hiệu quả nhất, tốt nhất và lâu dài thì chấp nhận lợi ích trước mắt không cao. Giá trị mà trụ sở đó tạo ra, đóng góp cho xã hội trong dài hạn mới là điều đáng quý", Giáo sư Liên kết luận.

Sáp nhập tỉnh, xã: Gọn nhưng phải tinh thì mới mạnh

Tư duy mới trong lần sáp nhập tỉnh, xã lần này được mở ra theo hướng nghiên cứu kỹ quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương…...

Bấm xem >>