TQ đang tự bóp chết học thuyết "trỗi dậy hòa bình"

Sự hung hăng trên Biển Đông đã phá tan giọng điệu "trỗi dậy hòa bình" của TQ.

Trong 10 năm qua, Trung Quốc đã tìm mọi cách để thuyết phục thế giới rằng họ là một quốc gia đang trỗi dậy trong hòa bình. Thuật ngữ “trỗi dậy hòa bình” này được đưa ra lần đầu tiên vào năm 2003, khi Hiệu phó Trường Đảng Trung ương Trung Quốc Đặng Tất Kiên phát biểu tại Diễn đàn Boao ở châu Á.

Thuật ngữ này sau đó được nhiều nhà lãnh đạo Trung Quốc, trong đó có cựu Thủ tướng Ôn Gia Bảo sử dụng trong nhiều bài phát biểu tại các hội nghị trên thế giới nhằm trấn an các quốc gia trong khu vực và trên thế giới rằng sự phát triển về kinh tế và quân sự của Trung Quốc sẽ không gây hại cho bất kỳ ai.

Học thuyết “trỗi dậy hòa bình” hòa bình này được thay thế bằng “phát triển hòa bình” vào năm 2004 nhằm khẳng định với thế giới rằng Trung Quốc sẽ không tìm cách trở thành bá chủ toàn cầu, sự phát triển về kinh tế và quân sự của họ sẽ không phải là mối đe dọa cho hòa bình và ổn định trong khu vực và quốc tế.

Trung Quốc tìm cách thuyết phục thế giới rằng họ đang trỗi dậy trong hòa bình

Ngoài ra, Trung Quốc cũng tìm cách thuyết phục mọi người rằng các quốc gia khác sẽ được hưởng lợi từ ảnh hưởng và quyền lực ngày càng tăng của Trung Quốc. Để hiện thực hóa điều đó, Bắc Kinh rất coi trọng quyền lực mềm và tìm cách thúc đẩy quan hệ với các quốc gia láng giềng.

Trong vấn đề tranh chấp lãnh thổ, học thuyết trỗi dậy hòa bình nhấn mạnh rằng Trung Quốc sẽ tìm giải pháp hợp tác với các quốc gia để giải quyết bất đồng, trong đó có tranh chấp ở các vùng biển xung quanh Trung Quốc.

Một lý do khiến Trung Quốc đưa ra học thuyết “trỗi dậy hòa bình” này là nhằm đối phó với những quốc gia coi Trung Quốc là “mối đe dọa”. Nói rộng ra, sự phát triển kinh tế bền vững sẽ giúp Trung Quốc có tiền của đầu tư để mở rộng và hiện đại hóa quân đội nhằm đối phó với các địch thủ như Mỹ, Nhật.

Trung Quốc tin rằng sức mạnh ngày càng lên cao của mình sẽ làm dịch chuyển cán cân quyền lực trong khu vực và trên thế giới, đe dọa đến lợi ích và an ninh quốc gia của các nước khác. Nhiều người Trung Quốc tin rằng Mỹ được hưởng lợi nhiều từ sự trỗi dậy hòa bình của Trung Quốc.

Tuy nhiên những sự kiện xảy ra ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương từ năm 2007 đến nay cho thấy Trung Quốc mới chính là quốc gia chuyên đi đe dọa kẻ khác chứ không phải vươn lên trong hòa bình như họ rêu rao, khi họ ngày càng trở nên hung hăng đối với các nước láng giềng.

Trung Quốc liên tục điều tàu công vụ tới các khu vực tranh chấp trên biển Hoa Đông và Biển Đông, bắt giữ và tấn công tàu cá của các nước láng giềng, và can thiệp một cách thô bạo trong trường hợp tàu cá Trung Quốc đánh bắt trái phép bị nhà chức trách nước ngoài kiểm tra, bắt giữ.

Bắc Kinh cũng liên tục có những động thái nhằm thay đổi hiện trạng tại các khu vực tranh chấp trên Biển Đông. Năm 2009, nước này chính thức đưa ra cái mà họ gọi là “đường chín đoạn” để tuyên bố chủ quyền một cách phi lý đối với trên 80% diện tích Biển Đông.

Thực tế cho thấy Trung Quốc mới chính là quốc gia chuyên đi đe dọa nước khác

Đến năm 2012, Trung Quốc rầm rộ đưa tàu xuống bãi cạn Scarborough để gây sức ép với các phương tiện của Philippines, qua đó giành quyền kiểm soát bãi cạn vốn là khu vực đánh cá quen thuộc của ngư dân Philippines. Cũng trong năm đó, Trung Quốc ngang nhiên cho thành lập cái gọi là “thành phố Tam Sa” trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam và bố trí một đơn vị quân sự đồn trú ở đây, bất chấp sự phản đối của phía Việt Nam.

Từ năm 2011, Tập đoàn Dầu khí Hải dương Trung Quốc (CNOOC) đã ngày càng tiến xa hơn xuống phía nam, kêu gọi hợp tác quốc tế tại những lô dầu khí trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Những động thái ngang ngược của Trung Quốc lên đến đỉnh điểm trong thời gian vừa qua, sau khi Trung Quốc ngang ngược kéo giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng biển Việt Nam. Để bảo vệ giàn khoan khổng lồ này, Trung Quốc đã huy động hơn 100 tàu, trong đó có cả tàu chiến xuống Biển Đông và thách thức, dùng vòi rồng tấn công, đâm va với tàu công vụ của Việt Nam.

Cách hành xử trên của Trung Quốc chỉ có thể chứng minh một điều rằng học thuyết “trỗi dậy hòa bình” của họ đã thực sự chết hẳn. Sự hung hăng và ngang ngược của Trung Quốc chỉ càng làm cho những quốc gia láng giềng mà họ đã dày công lôi kéo ngày càng xa lánh họ hơn. Trong hoàn cảnh hiện nay, bằng cách tôn trọng hòa bình, an ninh khu vực và luật pháp quốc tế, Trung Quốc mới có thể xoa dịu căng thẳng để duy trì sự phát triển lâu dài của mình.

Trên đây là bài phân tích của ông Hà Anh Tuấn, nghiên cứu sinh Tiến sĩ Chính trị và Quan hệ Quốc tế tại Đại học New South Wales đăng trên National Interest.