Tàu Trung Quốc ‘ngụy trang’ liều lĩnh ở biển Đông

Giúp ngư dân bám biển, giữ chủ quyền

Nhà nước và chính quyền các cấp đã có nhiều chính sách hỗ trợ người dân khó khăn.

Anh Nguyễn Văn Dương (ngụ thôn Đông An, xã Tam Giang, huyện Núi Thành, Quảng Nam), thuyền trưởng tàu QNa 92345 TS, cho biết nghề khai thác mực chụp của địa phương, ngư dân chủ yếu hoạt động ở ngư trường Hoàng Sa.

Anh Dương cho hay: “Cái khó của chúng tôi là hoạt động gần bờ thì không đạt năng suất, còn hoạt động ở Hoàng Sa thì nơm nớp lo sợ. Trường hợp mình đi vòng qua phía đông quần đảo Hoàng Sa thì chi phí cao, chưa kể trời có gió, bão sẽ không thể chạy vào bờ. Trước kia ngư dân tự do khai thác gần đảo Tri Tôn (quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của VN) nhưng gần đây phía TQ làm mọi cách xua đuổi, ngư dân chỉ biết chạy”.

Tại Quảng Ngãi, huyện Bình Sơn là một trong những địa phương có lượng tàu thuyền đánh bắt xa bờ nhiều nhất VN. Chỉ tính riêng xã Bình Châu, từ năm 2018 đến nay, gần 20 lần ngư dân tố bị tàu “nước ngoài” tấn công, quấy phá.

Ông Nguyễn Thanh Hùng, Chủ tịch Nghiệp đoàn Nghề cá xã Bình Châu (huyện Bình Sơn), cho biết: “Chuyện ngư dân báo cáo bị tàu TQ xua đuổi, tấn công khá nhiều. Nhiều lúc họ bị mất tài sản. Nghiệp đoàn luôn thăm hỏi, động viên ngư dân tiếp tục bám biển. Đáng mừng là ngư dân không nản lòng, vẫn kiên cường vươn khơi”.

Bà Lê Thị Thanh Hồng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi, cho hay: “Trước sự hung hăng của các tàu TQ, Công đoàn luôn bên cạnh vận động, tạo điều kiện để ngư dân yên tâm vươn khơi. Ngoài ra, đơn vị cũng thường xuyên phối hợp với nghiệp đoàn nghề cá các xã tổ chức tuyên truyền chủ quyền và yêu cầu ngư dân thực hiện đúng quy định của pháp luật để được Nhà nước bảo vệ”.

Tại Quảng Nam, ông Ngô Tấn, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh này, cho biết bên cạnh chính sách hỗ trợ của Nhà nước dành cho bà con như đóng mới tàu cá, bảo hiểm phương tiện, bảo hiểm thuyền viên, hỗ trợ nhiên liệu…, tỉnh còn có cơ chế riêng để khuyến khích ngư dân phát triển nghề đánh bắt hải sản xa bờ.

“Nổi bật nhất là Quỹ Hỗ trợ ngư dân, nguồn quỹ này hỗ trợ ngư dân hoán cải, nâng cấp, đóng mới tàu công suất lớn. Ngư dân đóng tàu công suất trên 400 CV sẽ được vay 1,5 tỉ đồng/tàu, nâng cấp tàu sẽ được vay với 200-500 triệu đồng/tàu (tùy công suất) không lãi suất trong vòng năm năm” - ông Tấn thông tin. Ông Tấn cho biết thêm tỉnh thường xuyên tổ chức tập huấn tuyên truyền chủ quyền, luật pháp; đào tạo thuyền viên, thuyền trưởng… giúp ngư dân yên tâm vươn khơi.

THANH NHẬT

Ngư dân Việt Nam không bỏ bạn biển!

Trái với hành động ngang ngược của phía TQ, khi ngư dân nước bạn gặp nạn, ngư dân VN luôn sẵn sàng cứu vớt. Đơn cử, ngày 11-7-2019, tàu cá của anh Bùi Văn Phải (ngụ xã An Hải, huyện Lý Sơn, Quảng Ngãi) đã cứu vớt 32 ngư dân TQ gặp nạn tại quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền của VN). Những ngư dân này được bàn giao cho một tàu hàng TQ sau đó một ngày.

Trước đó, vào tháng 6-2019, tàu cá VN cũng cứu vớt thành công tàu cá Gem-Ver 1 của Philippines bị tàu Yuemaobinyu 42212 (TQ) đâm chìm ở khu vực bãi Cỏ Rong thuộc quần đảo Trường Sa của VN.

Quyết không bỏ biển

Chủ tàu ĐNa 90152 TS, bà Huỳnh Thị Như Hoa, sau sự cố năm 2014 mất trắng hơn 5 tỉ đồng giá trị đóng tàu, chỉ còn trưng dụng lại một số ngư lưới cụ. Bà vẫn quyết tìm cách đóng mới con tàu ĐNa 90657 TS trị giá 7,5 tỉ đồng, do chồng bà là ông Trần Văn Vốn làm thuyền trưởng, trở lại ngư trường Hoàng Sa. “Trong cái khó lại tìm thấy sự vững vàng nếu mình quyết tâm” - ông Vốn nói. theo bà Hoa, nghề biển là cái nghiệp không thể bỏ được vì biển chính là nguồn nuôi sống cả gia đình.

Còn anh Nguyễn Huỳnh Bá Biên (thuyền viên tàu ĐNa 90152 TS) khi vừa về đến đất liền phẫn nộ nói: “… Tôi rất bất bình trước tội ác của tàu TQ. Nhưng chúng tôi không sợ mà bỏ biển, vì biển Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam nên chúng tôi vẫn tiếp tục bám biển”.

GIẢI PHÁP TỪ CÁC CHUYÊN GIA

Cần khiếu nại lên Tổ chức Hàng hải Quốc tế

Các nước bị tổn hại nên khiếu nại lên Tổ chức Hàng hải Quốc tế (gọi tắt là IMO, một cơ quan chuyên môn của Liên Hiệp Quốc có trụ sở tại London, Anh; có chức năng tập trung vào an toàn, an ninh và tác động môi trường của hàng hải quốc tế - PV), yêu cầu các cuộc điều tra chung dựa theo quy định UNCLOS.

Từ đó họ có thể lên tiếng cáo buộc TQ vi phạm các quy định về việc va chạm tàu trên biển.

GS JAMES KRASKA, chuyên gia cao cấp về luật và chính sách biển tại Trung tâm nghiên cứu luật quốc tế Stockton, ĐH Hải chiến Mỹ

Khi đâm va phải thực hiện nghĩa vụ cứu nạn

Trong khu vực biển Đông, hầu như chỉ có tàu TQ đâm va vào tàu nước khác. Tôi không rõ đây có phải là chủ trương của nhà nước TQ hay không nhưng nếu có thì sẽ cực kỳ nguy hiểm. Các nước cần giáo dục ngư dân của mình để tránh các trường hợp đâm va. Khi đã xảy ra đâm va, tàu thuyền phải thực hiện nghĩa vụ cứu trợ người bị nạn.

Các tàu cá hoạt động trên biển phải bật các thiết bị giám sát hành trình và các công cụ khác, thí dụ đèn chiếu sáng để thông báo cho các tàu thuyền khác về vị trí của mình. Thiết bị giám sát hành trình ngoài việc tránh đâm va còn giúp các nước quản lý tốt đội tàu đánh cá của mình, chống đánh bắt cá trái luật, không thông báo và không được quản lý (IUU).

PGS-TS VŨ THANH CA, ĐH Tài nguyên - Môi trường Hà Nội, nguyên Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế và khoa học công nghệ, Tổng cục Biển và Hải đảo VN

Nắm chắc luật pháp quốc tế

Để ứng phó phù hợp với tàu TQ còn phải hiểu luật pháp quốc tế. Ngày 10-2-2015, khi điều khiển tàu SAR 412 đến ứng cứu tàu BĐ 95427 TS mắc cạn, có nguy cơ bị chìm tại vùng biển gần đảo Tri Tôn, quần đảo Hoàng Sa của VN, tàu chúng tôi bị một tàu hải cảnh, một tàu hải quân và một máy bay của TQ quấy rối. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn kiên quyết nói: “Đây là tàu cứu nạn VN, các ông không được cản trở và không có quyền cản trở”. Phía TQ tiếp tục mở súng ống trên tàu ra đe dọa nhưng chúng tôi vẫn quyết định cho hạ xuồng cứu hộ cứu các ngư dân.

Ông PHAN XUÂN SƠN, cựu thuyền trưởng tàu cứu nạn SAR 412, Trung tâm Phối hợp tìm kiếm cứu nạn hàng hải khu vực II Đà Nẵng, Cục Hàng hải VN

Trang bị kỹ lưỡng cho các tàu khi ra khơi

Cần đúc kết kinh nghiệm thực tế từ những trường hợp các phương tiện đánh bắt và tuần tra, không chỉ ở VN và còn các quốc gia khác, từng bị các tàu TQ thuộc các lực lượng phi quân sự, dân quân biển quấy rối hay cố ý va chạm. Từ đó hiểu rõ chiến thuật và cách thức khiêu khích, tấn công của tàu TQ để tìm đối sách phù hợp.

Thêm nữa, các phương tiện đánh bắt và tuần tra cần được trang bị kỹ lưỡng bao gồm gia tăng trọng tải, độ dày vỏ tàu cũng như lắp đặt các thiết bị cảnh báo, cảnh cáo cũng như chống va chạm đủ mạnh để có thể đáp trả hữu hiệu những động thái kém thân thiện từ các lực lượng TQ.

CHÂU HUY NGỌC, SCIS ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM

ĐỖ THIỆN ghi