Phiên xử Bạc Hy Lai: Minh bạch hay dàn dựng?

Dư luận Trung Quốc rất ngạc nhiên với tính cởi mở trong phiên tòa xử Bạc Hy Lai, nhưng sự minh bạch bất thường này đã gây nhiều nghi vấn.

Trong một dịp thể hiện sự cởi mở hiếm hoi, tòa án trung cấp Tế Nam, Trung Quốc đã lập một tài khoản trên mạng xã hội Weibo và cập nhật diễn biến phiên tòa xét xử Bạc Hy Lai gần như từng phút một, thu hút sự chú ý rộng rãi của dư luận.

Trước đây, người ta vẫn cho rằng phiên tòa xét xử Bạc Hy Lai chỉ là một vở kịch đã được biên soạn sẵn. Thế nhưng, dư luận đã rất ngạc nhiên khi thấy tòa án đưa ra những thông tin chi tiết về những đoạn đối đáp trong phiên tòa giữa chánh án, công tố viên, luật sư bào chữa, nhân chứng và cả chính ông Bạc.

Tòa án Tế Nam liên tục cập nhật thông tin phiên xử trên Weibo

Những thông tin tòa án đưa ra cho thấy Bạc Hy Lai đã mạnh mẽ lên tiếng tự bào chữa cho mình, phản cung và bác bỏ mọi cáo buộc nhận hối lộ.

Có vẻ như đây là một cơ hội để giới lãnh đạo Trung Quốc cho người dân và thế giới thấy rằng phiên tòa này được xét xử công khai và công bằng.

Tuy nhiên sự công khai này cũng có giới hạn của nó, khi báo chí nước ngoài không được phép tham dự phiên xử và những thông tin do tòa án cung cấp nhiều khả năng đã qua kiểm duyệt gắt gao.

Tuy nhiên đây vẫn là sự thể hiện tính minh bạch chưa từng có tiền lệ trong một phiên tòa ở Trung Quốc, bởi vậy nó đã thu hút sự chú ý rộng rãi của dư luận trong nước.

Chỉ trong hai ngày, số người theo dõi tài khoản của tòa án Tế Nam đã tăng từ 40.000 lên tới hơn 300.000, một số bài đăng còn được dẫn lại tới hàng chục ngàn lần.

Nhiều cư dân mạng Trung Quốc đã ca ngợi những thông tin này của tòa án là dấu hiệu của sự tiến bộ ở Trung Quốc. Một phóng viên ở Liêu Ninh bày tỏ: “Sự cởi mở trong phiên tòa xét xử Bạc Hy Lai ở tòa án Tế Nam vượt quá sự mong đợi của mọi người.”

Quang cảnh phiên tòa xét xử Bạc Hy Lai

Luật sư Tang Xiaohu ở Hồ Nam nhận định: “Truyền thông theo thời gian thực trên Weibo của tòa án Tế Nam là một tiến bộ mang tính lịch sử. Thật tốt nếu cách làm này cũng được áp dụng trong các vụ thông thường.”

Đây cũng chính là thông điệp mà Bắc Kinh muốn gửi tới người dân trong nước. Tờ Nhân dân Nhật báo khẳng định: “Phiên tòa mở và những thông tin cập nhật liên tục trên Weibo phản ánh sự minh bạch và cởi mở trong chế độ pháp trị ở Trung Quốc.”

Tuy nhiên không phải mọi người đều lạc quan về cái được cho là chế độ pháp trị này. Giáo sư chuyên ngành báo chí Zhang Zhi’an ở Đại học Sun Yet-sen chỉ ra rằng những thông tin trên Weibo của tòa án đã được lựa chọn và không phải theo thời gian thực.

“Bằng cách áp dụng phương pháp truyền bá thông tin này, nhà chức trách đã tìm cách cân bằng giữa tính cởi mở và khả năng kiểm soát.”

Phóng viên Liu Wanqiang thuộc hãng tin China News cho biết: “Những thông tin được lựa chọn chỉ có thể thể hiện sự cởi mở và công lý mang tính lựa chọn, nó không thể thể hiện cho sự thật.”

Ông này nhận định những thông tin mà tòa án Tế Nam đưa ra có thể đã qua biên tập trước khi công bố, tuy nhiên xem xét từ phản ứng của dư luận thì chưa chắc những nguy cơ tiềm ẩn đã được kiểm soát.

Thái độ thách thức của Bạc Hy Lai đã khiến cho phiên tòa trở nên kịch tính và khiến người dùng Weibo cảm thấy ngưỡng mộ nhân vật này, thậm chí một người còn gọi màn thể hiện của Bạc Hy Lai là “mạnh mẽ và ngoạn mục”.

Bạc Hy Lai mạnh mẽ phản cung trước tòa

Sau khi Bạc Hy Lai bác bỏ cáo buộc của công tố viên và lớn tiếng chửi bới nhân chứng và chứng cứ mà tòa án đưa ra, nhiều người đã tỏ ý nghi ngờ về cáo trạng đối với ông này. Một người dùng Weibo nhận định: “Giờ thì rất khó để có thể kết tội Bạc Hy Lai.”

Biểu thị cho sự không hài lòng của Bắc Kinh đối với hậu quả của sự cởi mở do chính mình đặt ra, tờ Guangming Daily đã đăng bài cảnh báo Bạc Hy Lai không được lợi dụng những quyền pháp lý mà tòa án đặt ra.

Bài báo này viết: “Tòa án đảm bảo quyền lợi hợp pháp của bị cáo nhằm đảm bảo giá trị tối cao của pháp luật. Tuy nhiên những tên tội phạm không thể lợi dụng điều này như một cơ hội để phá hoại, đổi trắng thay đen, rũ tội cho mình và thể hiện sự coi thường pháp luật.”