Nỗi lo siêu sóng thần tái xuất

Cách đây 73.000 năm, ngọn núi lửa Pico do Fogo trên đảo Fogo thuộc quần đảo Cape Verde ở châu Phi đổ sụp xuống biển, gây ra một trận siêu sóng thần cao đến 240 m nhấn chìm đảo Santiago cách đó khoảng 55 km.

Giờ đây, các nhà khoa học lo ngại một thảm họa tương tự có thể lặp lại trong tương lai.

Phát hiện trên được các nhà vật lý học công bố trên tạp chí Science Advances hôm 2-10. Ông Ricardo Ramalho, nhà địa vật lý tại Trường ĐH Bristol (Anh) cũng là đồng tác giả cuộc nghiên cứu, cho rằng một thảm họa tương tự có thể xảy ra một lần nữa dù không thể nói trước thời điểm và địa điểm siêu sóng thần xuất hiện.

Hầu hết núi lửa đại dương còn “khá trẻ” này, như trên các quần đảo Azores (Bồ Đào Nha), Canary (Tây Ban Nha) và Hawaii (Mỹ), rất cao và dốc. Vì vậy, khả năng sụp núi lửa có thể xảy ra. Điển hình là vụ sụp núi lửa ở Hawaii cách đây 100.000 năm tạo ra siêu sóng thần cao hơn 300 m nhưng nguyên nhân đằng sau vụ lở đất khổng lồ này vẫn còn là bí mật.

Núi lửa Pico do Fogo Ảnh: Ricardo Ramalho

Hồi năm 2011, một nhóm nhà địa chất châu Âu công bố bằng chứng về việc các cơn sóng thần cỡ vừa đã ập vào đảo Santiago thuộc Cape Verde, một đảo quốc ngoài khơi bờ biển Senegal, cách đây khoảng 100.000 năm. Vào thời điểm đó, núi lửa Fogo đang dần sụp đổ.

Sau khi đọc thông tin trên, ông Ramalho nhớ lại đã phát hiện hơn 40 tảng đá kỳ lạ, một số nặng hơn 700 tấn, nằm rải rác khắp một cao nguyên rộng lớn cao hơn mực nước biển khoảng 200 m trên đảo Santiago vào năm 2007.

Theo đài BBC, ông Ramalho và các đồng nghiệp sau đó quyết định quay trở lại Santiago để kiểm tra các tảng đá và phát hiện chúng giống với những mẫu đá được tìm thấy trên bờ biển, vốn được sóng thần mang đến đó. Vì thế, nhóm nghiên cứu kết luận rằng cần có một cơn siêu sóng thần lớn hơn những trận sóng thần nói trên để có thể đưa những tảng đá khổng lồ đến hòn đảo.

Giáo sư Bill McGuire, thuộc Trường ĐH London (Anh), nhận định những trận siêu sóng thần như thế chỉ xảy ra 10.000 năm một lần nhưng giới nghiên cứu có thể tìm hiểu những gì đã xảy ra để hiểu rõ hơn về tác động của bất kỳ vụ sụp đổ núi lửa nào trong tương lai.

“Quy mô của những trận siêu sóng thần cùng với sức tàn phá của nó cho thấy có những mối nguy hiểm rõ ràng và nghiêm trọng tại những vùng đại dương có núi lửa hoạt động” - ông McGuire cảnh báo.

Các nhà nghiên cứu cho biết núi lửa biến dạng là một trong những dấu hiệu cảnh báo sắp xảy ra sụp đổ. Ngọn núi lửa Pico do Fogo vẫn đang hoạt động và phun trào mỗi 20 năm. Lần phun trào gần đây nhất của nó là đầu năm 2015.