Nổ súng ở Donetsk, Ukraine đang khiêu khích Nga?

Các chính trị gia Ukraine ra lệnh tấn công người biểu tình ở miền đông trong khi quân đội chưa sẵn sàng cho một cuộc chiến toàn diện. Nếu Nga phản công quân sự, trò chơi sẽ chấm dứt đối với chính quyền Ukraine.

Giống như nhiều chỉ huy khác trong quân đội Ukraine, ông Petr Mekhed vẫn chưa hề chuẩn bị cho nhiệm vụ chống lại nước Nga khi nhận chức Thứ trưởng Quốc phòng hồi tháng Hai.

Lần tham chiến thực sự của ông đã cách đây gần 30 năm trong cuộc chiến ở Afghanistan, và sau đó ông được thăng hàm đại tá trong quân đội Hồng quân Liên Xô. Khi phong trào biểu tình ở Ukraine nổ ra trong mùa đông năm nay, những kinh nghiệm trận mạc của ông đã đóng góp rất nhiều cho các cuộc kháng cự ở quảng trường Maidan.

Thế nhưng những kinh nghiệm đó lại không mấy hữu ích khi ông phải chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh có thể nổ ra bất cứ lúc nào. Ông trầm ngâm: “Với một số vấn đề, tôi sẽ phải ngồi xuống, cầm lấy sách và nghiền ngẫm thêm.”

Các tay súng thân Nga chiếm giữ tòa nhà chính quyền ở Donetsk

Đó cũng chính là cách mà ông muốn các chính trị gia Ukraine thực hiện để giải quyết cuộc khủng hoảng hiện nay. Ông Mekhed cho rằng nếu muốn thoát ra khỏi cuộc xung đột với Nga, Ukraine chỉ có cách duy nhất là đàm phán với người biểu tình ở miền đông và trao cho họ thêm nhiều quyền tự trị. Ông nói: “Cơ hội cứu Donetsk giờ đang nằm trong tay các chính trị gia và khả năng đàm phán của họ với nhân dân.”

Thế nhưng các lãnh đạo chính quyền lâm thời ở Kiev lại không nghĩ vậy. Hôm qua, Tổng thống lâm thời Oleksandr Turchynov đã phát động chiến dịch quân sự đầu tiên đàn áp người biểu tình thân Nga ở khu vực Donetsk.

Súng đã nổ trong chiến dịch mang tên “chống khủng bố này”, và ít nhất 4 người biểu tình đã thiệt mạng khi hàng chục xe bọc thép với sự yểm trợ của trực thăng vũ trang Ukraine bao vây khoảng 30 tay súng đang kiểm soát một sân bay nhỏ gần thành phố Kramatorsk.

Trong khi súng đang nổ rền vang ở Kramatorsk, nhiều quan chức quân sự và tình báo cấp cao của Ukraine lại đứng ngồi không yên, bởi họ vẫn chưa sẵn sàng cho một cuộc chiến tranh toàn diện với nước Nga. Họ lo ngại rằng chiến dịch chống khủng bố này sẽ khiêu khích hành động phản công của Moscow, trong bối cảnh lực lượng quân sự hùng hậu của Nga đang đóng quân ngay sát biên giới với Ukraine. Lúc đó, tình thế sẽ xoay chuyển vô cùng nhanh chóng, và trò chơi sẽ sớm kết thúc với Ukraine.

Xe tăng và binh sĩ Ukraine chuẩn bị cho chiến dịch quân sự đàn áp biểu tình

Cho đến nay, giới lãnh đạo Ukraine có vẻ vẫn đang thưởng thức hương vị chiến thắng của mình ở miền đông. Khi nhận được báo cáo rằng chiến dịch chống khủng bố đã thành công với việc tái chiếm được một sân bay quân sự, ông Turchynov đã đứng trước quốc hội thông báo tin mừng đầy đắc thắng. Ông hùng hồn tuyên bố: “Tôi tin chắc rằng Donetsk và các khu vực khác sẽ sớm không còn bóng dáng của một tên khủng bố nào.”

Còn đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin, có vẻ như đó không phải là một tin tức dễ chịu. Trong cuộc gọi tối hôm qua với Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon, ông Putin nói rằng cuộc khủng hoảng ở miền đông Ukraine “đang leo thang nhanh chóng” và nhấn mạnh rằng thế giới “phải lên án những hành động vi hiến này”. Thế nhưng, cả phương Tây và Mỹ đều khoanh tay đứng nhìn, và họ cũng không làm gì cả để giúp Ukraine chuẩn bị cho một cuộc chiến đang dần hiển hiện.

Thứ trưởng Quốc phòng Mekhed thừa nhận rằng hệ thống thông tin liên lạc và tình báo của Ukraine vô cùng yếu kém, họ không thể biết rõ quân đội Nga đang bố trí lực lượng ở đâu, trong khi hệ thống vũ khí của họ lại bị ràng buộc chặt chẽ với vũ khí của quân đội Nga.

Điều đó có nghĩa là việc nâng cấp vũ khí đối với quân đội Ukraine sẽ vô cùng khó khăn. Ông Mekhed nói rằng trong những năm gần đây, cơ sở hạ tầng quân sự của Ukraine đã bị “hủy hoại có hệ thống” bởi nạn tham nhũng và bỏ bê. Muốn kích hoạt lại cỗ máy này, Ukraine sẽ phải mua sắm phụ tùng của Nga, điều gần như không thể trong hoàn cảnh hiện nay.

Hôm qua, chỉ vài giờ trước khi quân đội Ukraine nổ súng ở sân bay, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố họ đã đình chỉ mọi viện trợ quân sự cho Ukraine. Trong bối cảnh đó, Ukraine sẽ không thể sửa chữa, nâng cấp hay bảo dưỡng cho các trang bị vũ khí của mình ngay cả khi được NATO giúp đỡ, bởi sự khác biệt trong đặc điểm kỹ thuật.

Binh sĩ Ukraine triển khai vị trí chiến đấu ở sân bay Kramatorsk

Ông Mekhed cay đắng thừa nhận: “Tất cả các phụ tùng đó đều đến từ Nga. Thế nên chúng tôi sẽ phải tìm các thị trường mới có thiết bị tương tự để trang bị cho binh sĩ của mình và huấn luyện họ sử dụng các loại vũ khí đó trước khi triển khai chúng ra chiến trường.”

Quá trình này có thể phải mất vài tháng, thậm chí vài năm, đấy là chưa kể đến chi phí hàng tỉ USD mà nền kinh tế đang trên bờ vực phá sản của Ukraine không thể kham nổi. Hiện nay, Ukraine cũng đã gặp đủ rắc rối trong việc nâng cấp hệ thông thông tin tình báo của mình nhanh hơn và rẻ hơn.

Ông Igor Smeshko, người đứng đầu Cơ quan An ninh Quốc gia Ukraine giai đoạn 2003-2005 cho biết: “Chúng tôi không bao giờ có thể tưởng tượng được rằng người anh em Nga sẽ chiến đấu chống lại chúng tôi. Chúng tôi chưa sẵn sàng cho tình huống như vậy.”

 Niềm tin ngây thơ đó của cơ quan tình báo Ukraine đã giải thích cho việc lơ là hoạt động thu thập tình báo trong những năm gần đây, đặc biệt là ở khu vực biên giới với Nga. Sai lầm này cũng khiến tình báo Ukraine “lực bất tòng tâm” trong việc nắm bắt tình hình cuộc khủng hoảng hiện nay.

Trong những ngày qua, nhiều tay súng chiếm giữ các đồn cảnh sát và tòa nhà chính phủ ở miền đông Ukraine mặc quân phục rất giống với lực lượng đặc nhiệm Nga, trong khi tình báo Ukraine không hề nắm được thông tin gì.

Theo trùm tình báo Smeshko, cách đối phó duy nhất với các tay súng được cho là đặc nhiệm Nga này là phải huy động các lực lượng đặc nhiệm của cơ quan tình báo, chia thành nhiều đội cơ động nhỏ để cô lập và bắt giữ những đặc nhiệm Nga cải trang. Ông nói: “Chỉ có lực lượng đặc nhiệm mới có thể chống lại được đặc nhiệm.”

Thế nhưng, thay vào đó, chính quyền Kiev lại rầm rộ triển khai cảnh sát thuộc Bộ Nội vụ và binh sĩ quân đội, thậm chí là cả lực lượng Vệ binh Quốc gia mới được thành lập và chưa qua huấn luyện quân sự tới để đàn áp biểu tình ở Ukraine.

Cảnh sát thuộc Bộ Nội vụ Ukraine được huy động để trấn áp biểu tình

Ông Andrey Parubiy, người đứng đầu Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine đã tuyên bố một cách đầy tin tưởng rằng “chúng tôi sẽ thắng lợi, bởi Chúa và Ukraine luôn bên cạnh chúng tôi”. Điều đáng lưu ý là ông Parubiy chưa hề có bất cứ kinh nghiệm trận mạc nào, trong khi người đồng cấp ở Nga là Nikolay Patrushev đã từng 17 năm làm cho KGB và đã từng phụ trách chiến dịch ở Chechnya từ năm 1999-2000.

Cuộc đối đầu không cân sức giữa quân đội Ukraine và người biểu tình hiện nay ở Donets cũng tiềm ẩn những hiểm họa khôn lường. Lực lượng quân đội được điều đến đàn áp sẽ không biết phân biệt đâu là kẻ cầm đầu biểu tình và đâu là quần chúng hùa theo, và “đó chính là điều mà đối phương đang chờ đợi, một cuộc đổ máu lớn”, theo lời ông Smeshko.