Những điều cần biết về virus Zika gây teo não

Virus Zika đang gây hoang mang dư luận bởi hậu quả khiến thai nhi bị hội chứng đầu nhỏ nhưng Tổ chức Y tế Thế giới vẫn chưa có bằng chứng xác thực về sự liên quan này.

0 Muỗi aedes là loại muỗi được ghi nhận là tác nhân chính lây truyền virus Zika.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), từ cuối năm 2015 đến thời điểm này, đã có 61 quốc gia, vùng lãnh thổ trên phạm vi toàn cầu ghi nhận sự lưu hành của virus Zika. Đồng thời, WHO đã tuyên bố tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu từ ngày 1.2.2016. Tại Việt Nam, ngày 5.4, Bộ Y tế thông báo, đã phát hiện 2 trường hợp nhiễm virus zika. Vậy, bạn cần phải biết những thông tin về virus Zika để đối phó với nạn dịch này?

Virus Zika là gì? Xuất hiện khi nào?

Zika là loại virut RNA (arbovirus) thuộc chi Flavivirus, họ Flaviviridae, được lây truyền chủ yếu qua vết cắn của muỗi Aedes bị nhiễm. Virus Zika được phát hiện đầu tiên từ khí Rhesus vào năm 1947 tại Uganda và vào năm 1948 phát hiện trên muỗi Aedes.

Virus Zika lây truyền qua những đường nào?

Virus Zika lây truyền qua các con đường như: Muỗi aedes (là loại muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết, chúng phân bố trên toàn quốc), qua đường máu, truyền từ mẹ sang con, qua đường tình dục. Thời gian ủ bệnh của virus Zika từ 3 đến 12 ngày.

Triệu chứng, biểu hiện thường gặp của virus Zika là gì?

Theo nghiên cứu, có đến 75-80% số bệnh nhân bị nhiễm virus Zika không có biểu hiện lâm sàng. Một số ít, có những biểu hiện như: sốt nhẹ, mệt mỏi, mọc ban rát sẩn trên da, đau các khớp nhỏ ở bàn tay và bàn chân. Viêm xung huyết kết mạc, đau cơ, nhức đầu, đau hố mắt, và suy nhược. Một số ít bệnh nhân có thể có đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, loét niêm mạc hoặc ngứa.

 Virus Zika đã lan truyền ở 61 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Chẩn đoán xác định bệnh nhân nhiễm virus Zika như thế nào?

Hiện nay, để chẩn đoán xác định có nhiễm virus Zika khi nghi ngờ cần làm các xét nghiệm khẳng định căn nguyên như RT-PCR Zika virus dương tính, hay phản ứng huyết thanh (IgM) dương tính và có hiệu giá kháng thể cao gấp từ 4 lần trở lên so với hiệu giá kháng thể trung hòa virus Dengue tại cùng thời điểm.

Ai chi trả chi phí xét nghiệm?

Theo Thông báo của Bộ Y tế, các trường hợp cần lấy mẫu giám sát ngoài cộng đồng, ngành y tế đang thực hiện miễn phí. Riêng trong hệ thống bệnh viện, với bệnh nhân nghi ngờ, bác sỹ sẽ chỉ định xét nghiệm sẽ được bảo hiểm y tế thanh toán chi phí xét nghiệm này.

Những ai bị nhiễm virus Zika?

Ai cũng có thể nhiễm virus Zika. Tuy nhiên, virus Zika chỉ nguy hiểm đối với phụ nữ mang thai bởi có yếu tố nguy cơ thai nhi sẽ bị hội chứng đầu nhỏ (gây teo não) và hội chứng Guillain-Barré - một loại rối loạn hệ thống miễn dịch tác động đến thần kinh gây ra hiện tượng yếu cơ ở tay và chân.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, virus Zika không gây tử vong ở người.

Phụ nữ mang thai cần làm gì?

Phụ nữ có thai nghi ngờ hoặc xác định bị nhiễm virus Zika cần được theo dõi siêu âm thai mỗi 3-4 tuần một lần để phát hiện sớm tình trạng đầu nhỏ hoặc vôi hóa não ở thai nhi.

Trẻ bị dị tật đầu nhỏ hoặc có tiền sử mẹ nhiễm virus Zika khi mang thai cần được theo dõi sự phát triển về tinh thần và vận động, đánh giá thị lực và điều trị các rối loạn như co giật, động kinh.

Phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu bị nhiễm virus Zika có nguy cơ mắc hội chứng đầu nhỏ (teo não) ở thai nhi.

Mối liên hệ giữa trẻ bị đầu nhỏ và virus Zika?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ở Brazil đã ghi nhận 6776 trường hợp đầu nhỏ nhưng chỉ có 944 trường hợp nghi là có liên quan đến virus zika.

Ngoài ra, có nhiều nguyên nhân dẫn tới não nhỏ (hội chứng đầu nhỏ) như nhiễm trùng, ký sinh trùng, rubella. Hiện nay, theo Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo, có thêm nguyên nhân gây não nhỏ là do virus zika nhưng chưa khẳng định mà có liên quan nhất định. Ngoài ra, còn nguyên nhân như di truyền, nhiễm độc do chiếu xạ, hóa chất. Như vậy, nguyên nhân của hội chứng đầu nhỏ không chỉ do virus zika mà còn nhiều nguyên nhân khác.

Hiện nay, Tổ chức Y tế Thế giới tiếp tục nghiên cứu và tìm ra các bằng chứng xác thực về việc có mối tương quan lớn giữa hội chứng đầu nhỏ và virus zika.

Điều trị virus Zika như thế nào?

Hiện nay, chưa có vắc xin phòng virus Zika và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Các điều trị hỗ trợ bao gồm nghỉ ngơi, bồi phụ nước, điện giải, hạ sốt nếu có sốt cao. Người bệnh đặc biệt cần thận trọng khi dùng Aspirin hay corticoid khi chưa loại trừ được sốt xuất huyết Dengue. Theo dõi các biểu hiện yếu, liệt cơ sau khi bị bệnh để phát hiện, xử trí sớm hội chứng Gulain-Barre nếu có.

Tuy nhiên, có đến 80% bệnh nhân bị nhiễm virus Zika có thể tự khỏi.

Phòng ngừa virus Zika như thế nào?

Do chưa có vắc xin phòng bệnh nên cách duy nhất chủ yếu là hạn chế đi đến vùng lưu hành dịch Zika. Các cá nhân trong vùng dịch áp dụng các biện pháp hạn chế muỗi đốt như: Mặc quần áo kín, sáng màu, dùng các thuốc xua đuổi côn trùng, nằm màn.

Tại vùng có dịch cần triển khai các biện pháp diện muỗi như: Đảm bảo vệ sinh môi trường, loại bỏ các vật dụng đọng nước như các mảnh vỡ, lốp xe, vỏ lon, vũng nước đọng. Đậy kín các chum, bể hoặc thả cá diệt loăng quăng, diệt muỗi bằng bẫy, vợt,...

Cần sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục với người bị nhiễm hoặc nghi nhiễm virus Zika.