Mất tay chân do hút nhiều thuốc lá

Mỗi tuần Bệnh viện Chợ Rẫy TP.HCM tiếp nhận 2-3 bệnh nhân phải phẫu thuật bỏ tay chân do mắc bệnh viêm tắc mạch ngoại biên mà yếu tố thúc đẩy bệnh phát triển là hút nhiều thuốc lá!

Ngày 19-7, tại hành lang khoa phẫu thuật mạch máu Bệnh viện Chợ Rẫy có tới ba bệnh nhân mắc bệnh viêm tắc mạch ngoại biên, trong đó có hai bệnh nhân đã được phẫu thuật bỏ chân, một bệnh nhân đang đợi kết quả chụp X-quang mạch máu mới biết có bị cắt bỏ chân hay không. Cả ba bệnh nhân này đều hút thuốc lào, thuốc lá hàng chục năm nay.

Ông C.H.T., 45 tuổi, ở Lâm Đồng, mới được cắt bỏ hai chân tại Bệnh viện Chợ Rẫy - Ảnh: T.DƯƠNG

Đa số bệnh nhân nhập viện trễ

Ông C.H.T., 45 tuổi, ở Lâm Hà, Lâm Đồng, nhập viện Bệnh viện Chợ Rẫy gần 20g ngày 13-7 trong tình trạng hai chân bị hoại tử. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị viêm tắc mạch ngoại biên. Ngay sau đó, bác sĩ đã phẫu thuật cắt bỏ 1/3 hai chân cho bệnh nhân. Các bác sĩ cho biết nếu bệnh nhân không được phẫu thuật, độc tố sẽ nhiễm trùng toàn thân, gây nguy hiểm đến tính mạng. Ông T. kể thường xuyên hút thuốc lá hơn 30 năm qua.

Ông D.Đ.T., 76 tuổi, ở Đắk Lắk, cũng phải cắt bỏ 1/3 cẳng chân bên phải do mắc bệnh viêm tắc mạch ngoại biên. Mới đây, ông được Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk chuyển đến Bệnh viện Chợ Rẫy để chữa cho lành mỏm cụt sau phẫu thuật và điều trị chân trái vì chân này có triệu chứng thiếu máu. Ông T. cũng đã hút thuốc lào từ năm 17 tuổi.

Cũng mắc bệnh viêm tắc mạch ngoại biên, ông N.H.E., 59 tuổi, ở Cà Mau, nhập viện Bệnh viện Chợ Rẫy vì bị hoại tử bàn chân phải. Mới đầu, khi bác sĩ đến giường bệnh hỏi ông có hút thuốc lá không, ông chối đây đẩy nói không và nháy mắt với vợ, nhưng khi bác sĩ quay sang hỏi vợ ông thì bà thành thật kể ông có thói quen hút thuốc lá từ hàng chục năm nay.

Bác sĩ Phạm Minh Ánh, phụ trách khoa phẫu thuật mạch máu Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết bệnh nhân mắc bệnh viêm tắc mạch ngoại biên phải cắt bỏ chân tay là chuyện thường gặp tại khoa. Mỗi tuần, có 2-3 bệnh nhân phải cắt bỏ chân tay, có những trường hợp phải cắt bỏ cả hai tay, hai chân. Khi các bác sĩ tìm hiểu những trường hợp này, hầu hết bệnh nhân đều kể đã hút thuốc lá từ nhiều năm trước.

Theo bác sĩ Minh Ánh, có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh viêm tắc mạch ngoại biên như người bệnh mắc bệnh lý xơ vữa, cao huyết áp, mỡ máu cao... Đến nay, khoa học chưa xác định được thuốc lá có phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh này hay không nhưng người ta thấy rõ thuốc lá là yếu tố thúc đẩy bệnh phát triển, làm diễn tiến bệnh trầm trọng hơn rất nhiều, gây nguy hiểm cho người bệnh...

Hằng năm, Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp nhận hàng trăm bệnh nhân bị viêm tắc mạch ngoại biên nhưng đáng tiếc là đa số bệnh nhân đến điều trị trong tình trạng nặng như đã bị biến dạng bàn chân, bàn tay; chân, tay đã bị hoại tử, không thể đi lại được. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nặng hiệu quả điều trị sẽ không cao, trong đó có nhiều bệnh nhân đã phải cắt bỏ chân tay gây đau đớn, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Trong khi bệnh nhân mắc bệnh này nếu được phát hiện và điều trị sớm sẽ đem lại hiệu quả cao. Có bệnh nhân chỉ cần uống thuốc hoặc kể cả khi phải phẫu thuật để điều trị những tổn thương thì đa số vẫn giữ được chân tay và sau điều trị bệnh nhân vẫn hoạt động bình thường.

Triệu chứng bất thường, đi khám ngay

Mới đầu, khi mắc bệnh này người bệnh đi bộ 2-3 cây số sẽ thấy đau ở bắp chân. Triệu chứng của bệnh tăng dần nếu không được điều trị như chỉ cần đi mấy chục mét đã thấy đau, còn khi đã bị nặng rồi thì không đi cũng vẫn đau. Khó tìm thấy hoặc không thấy mạch tùy theo mức độ bệnh. Ngoài ra, người mắc bệnh còn thấy tay, chân lạnh, tím. Ngón tay, ngón chân bị biến dạng méo mó, bị quặp lại gồ ghề, lở loét ngón tay, ngón chân, gót chân, nặng hơn sẽ gây ra những đám hoại tử cơ thể gây mất cảm giác. Thực chất đây là tình trạng chết từng bộ phận trên cơ thể.

Nhiều bệnh nhân kể họ thấy triệu chứng này từ nhiều năm nhưng đa số lo công việc, cuộc sống và không hiểu biết, cứ nghĩ không sao nên chỉ đến khi bệnh nặng mới chịu đến bệnh viện điều trị. Khi bác sĩ thông báo phải cắt bỏ tay chân, nhiều người rất hoảng hốt và bị sốc. Nếu sớm điều trị họ đã không phải chịu sự mất mát lớn như vậy...

Không ăn nhiều mỡ

Theo bác sĩ Minh Ánh, bệnh viêm tắc mạch ngoại biên là thành mạch bị tổn thương, hút thuốc lá càng nhiều khiến bệnh tiến triển trầm trọng.

Để phòng bệnh, mọi người không nên ăn quá nhiều mỡ gây tình trạng xơ vữa mạch, mỡ trong máu cao. Những người mắc bệnh cao huyết áp, đái tháo đường cần điều trị bệnh sớm vì những bệnh này dễ gây tổn thương các mạch máu. Không nên hút thuốc lá. Ở những vùng có thời tiết lạnh cần phải giữ ấm do khi thời tiết lạnh sẽ khiến mạch máu bị co lại, máu sẽ bị hạn chế lưu thông. Tập luyện thường xuyên như đi bộ, bơi lội... tránh tình trạng tắc nghẽn mạch máu.