Lương GĐ 2,6 tỷ: "Thủ thuật" lách luật

Sai phạm trong quản lý và sử dụng lao động tại các doanh nghiệp công ích ở TP HCM khiến người lao động bị tước đoạt nhiều quyền lợi.

Trong quá trình thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về lao động, tiền lương tại các doanh nghiệp (DN) dịch vụ công ích, Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB- XH) TP HCM đã phát hiện nhiều “thủ thuật” lách luật để chèn ép, tước đoạt quyền lợi người lao động (NLĐ). “Bằng việc tái ký nhiều lần hợp đồng lao động (HĐLĐ) dưới 3 tháng trái quy định pháp luật, DN đã biến lao động thường xuyên thành lao động thời vụ để không tham gia BHXH cho NLĐ” - kết luận của Thanh tra Sở LĐ-TB-XH TP nêu rõ.

Luồn lách, qua mặt cơ quan chức năng

Tại Công ty TNHH MTV Công viên Cây Xanh TP HCM, qua thanh tra đã phát hiện công ty lách luật bằng việc ký HĐLĐ 2,5 tháng, 15 ngày tiếp theo với danh nghĩa nghỉ việc và sau đó tiếp tục tái ký hợp đồng 2,5 tháng với số lượng 347 người. Với thủ thuật này, lao động thời vụ hưởng mức lương thấp hơn lao động thường xuyên dù làm cùng công việc, trong cùng điều kiện lao động. Đơn cử, năm 2012, mức lương của số lao động thời vụ là 9 triệu đồng/người/tháng trong khi đó mức lương bình quân toàn công ty là 15 triệu đồng/người/tháng (chênh lệch thu nhập từ 40% -50%). Càng thiệt thòi hơn khi lao động thời vụ không được nhận các khoản tiền lương bổ sung, các khoản phúc lợi khác như lao động thường xuyên được hưởng.

Sai phạm tồn tại trong nhiều năm như vậy, song ông Trần Thiện Hà, giám đốc công ty, chỉ thừa nhận “chưa sâu sát, chậm phát hiện dẫn đến thiếu sót”. Đặc biệt, kết quả thanh tra cho thấy số lao động thực tế sử dụng tại công ty và số lao động định mức khi lập kế hoạch để duyệt kinh phí có sự chênh lệch rất lớn: năm 2011 là 1.523/4.439 lao động (số lao động sử dụng chỉ bằng 34,30% kế hoạch), năm 2012 là 1.634/4.458 lao động (bằng 34,16%). Điều này chứng tỏ bộ định mức lao động hiện hành không còn phù hợp với điều kiện thực tế và đã bị lợi dụng.

Không chỉ Công viên Cây Xanh TP HCM mà các công ty công ích khác cũng đã sử dụng “chiêu” này để qua mặt từ Sở Giao thông Vận tải TP, Sở Tài chính, Sở Xây dựng và cả... UBND TP!

Do doanh nghiệp cố tình lách luật, công nhân thời vụ tại Công ty TNHH MTV Công viên Cây xanh TP HCM bị thiệt thòi quyền lợi. Ảnh: Tấn Thạnh

Cố ý làm sai

Bên cạnh đó, không biết bằng cách nào, các đơn vị này còn “dùi” được một số sở - ngành chức năng để tham mưu cho UBND TP ban hành các văn bản (số 5626/UBND-ĐTMT ngày 10/11/2011 và 6274/QĐ-UBND ngày 27-12-2011) cho phép áp dụng mức lương tối thiểu của 3 tháng cuối năm 2011 và cả năm 2012 là 2 triệu đồng/tháng (cho các quận, huyện, trừ huyện Cần Giờ) và 1.780.000 đồng/tháng đối với huyện Cần Giờ. Là cơ quan “gác cổng” cho UBND TP về chính sách lao động, tiền lương, Sở LĐ-TB-XH TP đã phát hiện việc áp dụng mức lương tối thiểu này là sai với các quy định hiện hành nên đã kiến nghị UBND TP chấn chỉnh, sửa đổi. Tuy vậy, ý kiến của Sở LĐ-TB-XH TP vướng phải ý kiến trái chiều của Sở Xây dựng, Sở Tài chính và Sở Giao thông Vận tải. Ba đơn vị vẫn bảo lưu quan điểm áp dụng mức lương tối thiểu vùng 2 triệu đồng/tháng để tính đơn giá tiền lương cho năm 2012.

Chính vì sự không thống nhất trên mà ngày 9/7/2012, UBND TP đã có thông báo 537/TB-VP thông báo kết luận của Phó Chủ tịch Lê Mạnh Hà: "Trong thời gian chờ các sở rà soát, các công ty tạm ứng tối đa không quá 80% mức đơn giá tiền lương năm 2011 đã được duyệt và 70% tiền lương, thù lao bình quân thực hiện năm 2011 của viên chức quản lý...”. Sau đó, tiếp thu các ý kiến đề xuất, tham mưu của Sở LĐ-TB-XH TP, UBND TP đã ban hành Công văn 3767/UBND-CNN ngày 23/7/2013 “cho phép áp dụng mức lương tối thiểu không quá 1.512.000 đồng/tháng để tính đơn giá tiền lương năm 2012”. Thế nhưng, trong khi chờ có quyết định cuối cùng thì các đơn vị đã tự chi theo đơn giá tính với mức lương tối thiểu vùng 2 triệu đồng/tháng. Như vậy, không thể nói 3 cơ quan: Sở Xây dựng, Sở Tài chính, Sở Giao thông Vận tải vô can trong chuyện này!

Chi lương vượt 7 lần mức trần tối đa

Trong văn bản báo cáo tình hình khắc phục hậu quả theo chỉ đạo của UBND TP,  ông Trần Thiện Hà cho biết đã chỉ đạo các bộ phận liên quan của Công ty TNHH Công viên Cây xanh ký hợp đồng lao động đúng luật với số lao động thời vụ (131 trường hợp đến thời điểm thanh tra). Tương tự, lãnh đạo Công ty TNHH MTV Thoát nước Đô thị cũng cam kết tiến hành ngay các biện pháp khắc phục hậu quả để khôi phục quyền lợi và đền bù thiệt hại đối với 163 NLĐ thường xuyên hợp đồng lao động thời vụ với thời hạn dưới 3 tháng và 355 NLĐ ký hợp đồng ký hợp đồng dưới 1 năm. “Đến ngày 15/9, chúng tôi sẽ khắc phục xong” - ông Lê Thanh Sơn, Giám đốc Công ty TNHH MTV Thoát nước Đô thị, cho biết.

Trao đổi với chúng tôi, ông Phạm Minh Huân, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH, rất bất ngờ về mức lương “khủng” của lãnh đạo các DN công ích tại TP HCM. Ông Huân cho biết mức tối đa để trả lương cho lãnh đạo các DN  nhà nước chỉ 36 triệu đồng/tháng, nếu DN nào làm ăn có hiệu quả thì được phép chi thêm 50% lương của mức trần tối đa (thêm 18 triệu đồng/tháng). “Không thể hiểu được các DN đó căn cứ vào đâu và tính toán theo các quy định nào để ra được mức tiền lương vượt tới 7 lần mức trần tối đa chi lương theo quy định. Bộ LĐ-TB-XH đã yêu cầu Sở LĐ-TB-XH TP HCM báo cáo cụ thể vụ việc vì các trường hợp này do sở quản lý. Tuy nhiên, tôi chắc chắn cách tính “có vấn đề” mới ra được mức lương như vậy hoặc họ tính không căn cứ vào quy định nào cả” - ông Huân nói.