Luật Cư trú: Điều kiện đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc Trung ương sẽ thế nào?

Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) được Chính phủ trình Quốc hội hôm nay (23-5), có nhiều thay đổi về điều kiện đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc Trung ương so với quy định hiện hành.

Sáng nay (23-5), tiếp tục chương trình làm việc tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình về dự án Luật Cư trú (sửa đổi). Một trong những nội dung đáng chú ý là quy định về sổ hộ khẩu; điều kiện đăng ký thường trú vào thành phố (TP) trực thuộc Trung ương (điều 21).

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm trình bày tờ trình về Luật Cư trú sửa đổi

Theo tờ trình của Chính phủ, Luật Cư trú hiện hành quy định các điều kiện riêng đối với việc đăng ký thường trú vào TP trực thuộc Trung ương so với đăng ký thường trú vào tỉnh. Việc quy định riêng này nhằm hạn chế tình trạng di dân từ nông thôn đến các TP lớn, giảm áp lực cho hệ thống cơ sở hạ tầng và chính sách an sinh xã hội của các đô thị này.

Tuy nhiên, thực tế những năm qua cho thấy quy định này không thực sự phát huy hiệu quả, tình trạng gia tăng dân số cơ học, di dân từ các tỉnh, nông thôn đến các TP lớn, trong đó có các TP trực thuộc Trung ương vẫn rất cao.

Nhiều người dân mặc dù không có hộ khẩu tại TP nhưng vẫn sinh sống, làm việc, tuy nhiên họ và gia đình gặp nhiều khó khăn trong học tập, lao động, hưởng các dịch vụ xã hội. Bên cạnh đó, việc quy định riêng các điều kiện đăng ký thường trú ở các TP trực thuộc Trung ương đã ảnh hưởng đến quyền tự do cư trú của công dân theo quy định của Hiến pháp năm 2013.

Do vậy, Chính phủ đã thống nhất bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại TP trực thuộc Trung ương và dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) trình Quốc hội được thể hiện theo định hướng này, tức là không có quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại TP trực thuộc Trung ương; việc đăng ký thường trú tại tỉnh, TP trực thuộc Trung ương là như nhau, không có sự phân biệt và được áp dụng chung, thống nhất trên toàn quốc.

Bên cạnh đó, để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, dự thảo Luật quy định bãi bỏ khoản 3, khoản 4 Điều 19 Luật Thủ đô quy định về điều kiện đăng ký thường trú ở Thủ đô.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Cư trú (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến trong Uỷ ban tán thành với Tờ trình của Chính phủ quy định công dân có chỗ ở hợp pháp ở tỉnh, TP trực thuộc Trung ương nào thì được đăng ký thường trú tại tỉnh, TP trực thuộc Trung ương đó.

Theo loại ý kiến này, việc bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại TP trực thuộc Trung ương sẽ bảo đảm tốt hơn quyền tự do cư trú của công dân đã được Hiến pháp ghi nhận.

"Mặt khác, tuy Luật Cư trú hiện hành và Luật Thủ đô quy định điều kiện đăng ký thường trú tại TP trực thuộc Trung ương chặt chẽ hơn nhằm kiểm soát việc gia tăng dân số cơ học tại các địa phương này nhưng thực tế không đạt hiệu quả như kỳ vọng"- ông Tùng nêu.

Tuy nhiên có ý kiến trong Ủy ban Pháp luật cho rằng, việc bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại TP trực thuộc Trung ương là vấn đề cần cân nhắc thận trọng.

Việc công dân đăng ký thường trú vào TP trực thuộc Trung ương phải đáp ứng những điều kiện chặt chẽ hơn là cần thiết để bảo đảm hài hòa giữa quyền tự do cư trú của công dân với khả năng đáp ứng các dịch vụ thiết yếu về bảo đảm an sinh xã hội cũng như yêu cầu bảo đảm an ninh, trật tự tại các đô thị lớn.

Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) đã sửa đổi theo hướng thay thế phương thức quản lý cư trú từ thủ công là sổ hộ khẩu, Sổ Tạm trú giấy bằng việc quản lý thông qua dữ liệu điện tử, ứng dụng công nghệ thông tin.

Cụ thể là sử dụng mã số định danh cá nhân của công dân để truy cập, cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; Cơ sở dữ liệu này chạy trên mạng được chia sẻ, kết nối với các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị có liên quan. Đây là phương thức quản lý hiện đại, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý cư trú, giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi tối đa cho nhân dân.

Dự thảo đã bỏ các quy định về: sổ hộ khẩu, sổ hộ khẩu cấp cho hộ gia đình, sổ hộ khẩu cấp cho cá nhân, tách sổ hộ khẩu, giấy chuyển hộ khẩu, điều chỉnh những thay đổi trong sổ hộ khẩu tại Luật Cư trú hiện hành.