Kỳ lạ phiên chợ vùng cao một năm họp một lần, không ai bày bán thứ gì

Theo truyền thuyết, ngày xửa ngày xưa trên đất Khâu Vai có chàng Ba, dân tộc Nùng có tài thổi sáo, hát hay và tốt bụng nên rất được mọi người yêu mến. Chàng đem lòng yêu nàng Út xinh đẹp, người dân tộc Giáy.

Dù được rất nhiều chàng trai trong vùng theo đuổi nhưng nàng Út đều một mực từ chối để yêu chàng Ba. Hai người si mê nhau

Thế nhưng, do nhà chàng Ba nghèo lại khác dân tộc nên gia đình nàng Út không đồng ý cho mối tình này. Sự cấm đoán gay gắt của gia đình, họ hàng không chia cắt được đôi trẻ, mà càng làm cho mối tình thắm đượm hơn. Tình yêu của đôi trai tài gái sắc bùng cháy mãnh liệt như lửa gặp gió.

Một ngày nọ, hai người rủ nhau bỏ nhà, trốn lên núi Khâu Vai ở. Chàng Ba và nàng Út ở bên nhau hạnh phúc tràn đầy, thì cũng là lúc hai gia đình, dòng tộc mâu thuẫn đến đỉnh điểm, biến thành những cuộc cãi nhau, xung đột, thậm chí đánh nhau đổ máu.

Biết tình yêu của mình là nguyên nhân gây nên nỗi hiềm khích đó, thương cha mẹ, anh em, họ tộc phải đổ máu, hai người đành gạt nước mắt chia tay để quay trở về với gia đình. Họ đã bỏ lại tình riêng kiếp này và thề nguyện kiếp sau sẽ nên vợ nên chồng.

Họ chia tay nhau vào ngày 27/3 âm lịch. Khi chia tay, chàng Ba và nàng Út đã hẹn nhau nhớ ngày này năm sau cùng nhau trở lại chốn này để thổi sáo và hát cho nhau nghe; để kể cho nhau nỗi nhớ nhung mà mỗi người phải chôn chặt tận đáy lòng trong suốt một năm xa cách. Đúng như đã hẹn, một năm sau đó, chàng Ba và nàng Út đã tìm về chốn xưa như lời ước hẹn. Lần gặp nhau này, họ thấy không thể sống thiếu nhau, hai người đã ôm nhau nhảy xuống núi, để không phải sống trong nỗi mòn mỏi, nhung nhớ, chờ đợi...

Vài ngày sau, gia đình 2 bên tìm thấy xác chàng Ba và nàng Út ôm chặt nhau như không muốn rời xa dưới chân vách đá. Thương xót và ân hận, gia đình họ đã làm lễ mai táng và dựng lên hai miếu thờ, nay chính là miếu Ông và miếu Bà ở Khâu Vai. Và thế là phiên chợ độc nhất vô nhị trên cao nguyên đá có từ đó đến tận bây giờ.