Khám phá sức mạnh “cặp bài trùng” Su-22 và Su-30

Không quân Việt Nam đã được trang bị loại máy bay chiến đấu đa năng hiện đại Su-30MK2, song tiêm kích-bom Su-22 vẫn giữ một vai trò rất quan trọng trong nhiệm vụ thiêng liêng bảo vệ Tổ quốc, nhất là chủ quyền trên biển.

Su-22M4, với số lượng hàng trăm chiếc là 1 trong 2 loại máy bay giữ vai trò nhiệm vụ “xương sống” của lực lượng không quân nước ta trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc - Ảnh: Máy bay cường kích Su-22M4 của trung đoàn 937. Nguồn: qdnd.vn

Hiện Su-30MK2 và Su-22M4, với số lượng hàng trăm chiếc là 2 loại máy bay giữ vai trò nhiệm vụ “xương sống” của lực lượng không quân nước ta trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

Máy bay chiến đấu Su-22 là phiên bản xuất khẩu của máy bay cường kích (ném bom) Su-17 do Liên Xô cũ phát triển từ những năm 1960. Su-17 bay thử nghiệm chuyến đầu tiên vào ngày 2-8-1966. Sau đó, không chỉ phục vụ trong lực lượng không quân Liên Xô cũ, Su-17 được phát triển thành Su-20 và Su-20 tiêm kích (đánh chặn)-bom (cường kích) “cánh cụp cánh xòe” để phục vụ xuất khẩu.

Đến nay, Liên Xô cũ và nước Nga kế thừa sau này đã sản xuất khoảng 2.200 chiếc Su-17, Su-20 và Su-22. Trong đó Su-20 và Su-22 được xuất khẩu sang rất nhiều quốc gia châu Âu (như Belarus, Bulagria, Tiệp Khắc cũ (gồm CH Czech và Slovakia), Đông Đức, Ukraine, Hungarria, Ba Lan); châu Á (Bắc Triều Tiên, Armenia, Afghanistan, Azerbaijan, Uzebekistan, Turmenistan…); Trung Đông và Bắc Phi (Trran, Iraq, Ai Cập, Syria, Algeria, Angola, Yemen) và châu Mỹ (Peru).

Hệ thống điều khiển trong buồng lái Su-22

Không quân Việt Nam bắt đầu nhận máy bay chiến đấu tiêm kích-bom Su-22M/UM, một biến thể cải tiến của Su-22, từ năm 1979 để dần thay thế cho các loại máy bay chiến đấu MIG-21, MIG-19… đã lạc hậu.

Hiện tại Không quân Việt Nam đang có trong biên chế với số lượng lớn các may bay tiêm kích-bom phiên bản Su-22M, Su-22UM3K và Su-22M4, trong đó hiện đại nhất chính là phiên bản M4 được trang bị hệ thống ngắm bắn quang học Klen-54 trong chóp mũi.

Thông số kỹ thuật cơ bản của Su-22

Có 2 loại 1 hoặc 2 phi công; dài 19,03 m; sải cánh 10,02m (khi cụp bay tốc độ nhanh) hoặc 13,68m (khi xòe bay tốc độ chậm); cao 5,12m; trọng lượng rỗng 10.640kg, trọng lượng cất cánh tối đa 19.500kg.

Máy bay có tốc độ tối đa 1.850 km/h; tầm hoạt động 2.550km; trần bay 15.200m.

Vũ khí trang bị của Su-22M4 gồm 2 pháo 30 mm NR30 với cơ số 80 viên đạn, các điểm treo trên cánh cho phép mang tải trọng 4.000 kg vũ khí, gồm: bom, rocket, tên lửa không đối đất và tên lửa không đối không R-60.

Su-22M4 có thể mang những vũ khí thích hợp cho nhiệm vụ diệt hạm như tên lửa không đối đất/hải dẫn đường bằng laser/quang truyền hình Kh-29.

Kh-29 có tầm bắn tối đa 30 km với đầu đạn nặng 320 kg có khả năng vô hiệu hóa tàu chiến có lượng giãn nước lớn 10.000 tấn.

Ngoài tên lửa không đối đất/hải Kh-29, Su-22M4 còn có thể mang theo tên lửa chống radar tầm xa Kh-28. Loại tên lửa này có tầm bắn tới 120 km, tốc độ Mach 3 và mang theo đầu đạn nặng 160 kg. Phương thức dẫn bắn của Kh-28 là dùng đầu dò thụ động bám theo cánh sóng của radar của đối phương.

Cuối những năm 1980, tình hình chủ quyền biển đảo trở nên căng thẳng, lực lượng không quân nước ta được lệnh sẵn sàng thực thi nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

Sau thời gian huấn luyện, đầu năm 1988, máy bay tiêm kích-bom Su-22UM của không quân Việt Nam đã thực hiện thành công chuyến bay từ Phan Rang ra Trường Sa. Đây là lần đầu tiên, máy bay chiến đấu đầu tiên của Không quân Nhân dân Việt Nam bay ra tuần tiễu quần đảo Trường Sa.

Một chiếc Su-22

Bước sang năm 1989, lực lượng chiến đấu cơ bảo vệ Trường Sa tiếp tục được tăng cường thêm lực lượng. Từ 1989 tới nay, những chiếc Su-22M4 đảm nhiệm vai trò chính trong nhiệm vụ bay tuần tra, bảo vệ Trường Sa. Dù, hiện nay, các máy bay tiêm kích đa năng hiện đại bậc nhất Su-30MK2 đang dần thay thế Su-22M4 thực hiện chuyến bay tuần tiễu, bảo vệ chủ quyền ở Trường Sa. Tuy nhiên, trong tương lai gần, Su-22M4 vẫn đóng vai trò quan trọng trong nhiệm vụ thiêng liêng Tổ quốc.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đội mũ phi công trên buồng lái Su-30MK2 trong một lần đến thị sát đơn vị không quân

Đến nay, Việt Nam đã thực hiện 3 hợp đồng mua máy bay chiến đấu đa năng hiện đại Su-30MK2, loại hiện đại nhất cho tới hiện nay của dòng máy bay chiến đấu Su-30, với số lượng 32 chiếc.

2 máy bay Su-30MK2 bay tuần tra bảo vệ chủ quyền Tổ quốc tại Trường Sa - Ảnh: TPO chụp từ Trường Sa

Su-22M4 còn có thể mang theo tên lửa chống radar tầm xa Kh-28 - Ảnh: Tên lửa Kh-28. Nguồn: qdnd.vn

Su-30MK2 là máy bay chiến đấu hiện đại đa năng, có khả năng hạ gục mục tiêu trên không, trên đất liền và trên biển. Máy bay được trang bị tên lửa điều khiển và bom điều chỉnh trên không, có khả năng đạt vận tốc gấp đôi tốc độ âm thanh.

Trang bị vũ khí của Su-30MK2, ngoài pháo 30 mm có tốc độ 1.800 phát/phút, còn có các loại tên lửa đối không, đối đất/hải, chống radar hiện đại.

Bên cạnh có thể mang tên lửa không đối đất/hải Kh-29 như Su-22M4, Su-30MK2 có thể mang tên lửa đối đất/hải Kh-59. Đây là loại tên lửa hành trình đối đất tầm xa được thiết kế để tiêu diệt công sự phòng ngự, kho tàng, bến bãi, sân bay hay chiến hạm trên biển. Kh-59 có tốc độ cận âm, tầm bắn đạt khoảng 200km.

Tên lửa Kh-31, được trang bị trên Su-30MK2, có tốc độ Mach 1,8 (khoảng 2.230km/h). Hai biến thể tên lửa Kh-31 trang bị trên Su-30MK2 là tên lửa không đối hạm Kh-31A lắp đầu tự dẫn radar chủ động có thể tiêu diệt tàu chiến ở cự ly tối đa 50km; tên lửa chống radar Kh-31P lắp đầu tự dẫn bị động cho nhiệm vụ phát hiện sóng radar và tấn công đài phát với tầm bắn tối đa 110km.