Giá điện theo thị trường: Điện sẽ tăng giá?

Ngày 28/6, tại tọa đàm do Cổng thông tin điện tử chính phủ tổ chức, Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng cho rằng khó hi vọng giá điện giảm khi thị trường phát điện cạnh tranh sẽ bắt đầu từ 1/7.

Ông Vượng cho biết từ ngày 1/7, các nhà máy có thể được tự chào giá, thay vì bị khống chế giá trong hợp đồng bán điện đã ký với Tập đoàn Điện lực VN (EVN) trước đó.

Giá điện sẽ phải tăng?

Với cơ chế này, theo ông Vượng, “khó có hi vọng giá điện giảm” bởi các nhà máy điện đang gặp khó khăn tài chính. Nhiều chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại rằng giá điện tới đây sẽ tăng bởi các nhà máy chắc chắn đồng loạt chào bán giá cao hơn giá đang bán hiện tại.

Ông Vượng thừa nhận trong thời gian thí điểm vừa qua, các nhà máy có xu hướng chào giá cao hơn giá đang bán cho EVN. Theo ông Vượng, quyết định của Thủ tướng cho phép nếu giá đầu vào tăng thì EVN có thể tính toán và được tự tăng đến 5%. Nguyên tắc cho phép ba tháng tăng một lần nhưng thời gian qua, theo ông Vượng, giá điện chưa được điều chỉnh nhiều.

Về quy hoạch điện VII, ông Hoàng Quốc Vượng nhấn mạnh VN đã xác định từ nay đến năm 2030, mỗi năm phải xây dựng và đưa vào 5.000MW công suất mới, cùng nhiều công trình trạm, đường dây với tổng vốn đầu tư khoảng 50 tỉ USD (tức mỗi năm khoảng 6 tỉ USD).

Từ ngày 1/7, các nhà máy điện sẽ được tự chào giá bán, nguy cơ giá điện lại tiếp tục tăng - Ảnh: N.C.Thành

Theo ông Vượng, hai nguyên nhân dẫn đến thiếu điện thời gian qua là do hạn hán và dự án chậm tiến độ. Trong đó, việc chậm tiến độ chủ yếu do thiếu vốn. Trong thời gian tới, ông Vượng khẳng định việc thực hiện quy hoạch điện VII với mục tiêu đảm bảo đủ điện, khó khăn lớn nhất vẫn là thiếu vốn.

“Giải pháp chính vẫn là thông qua chính sách giá. Chính sách giá hợp lý, khó khăn vốn mới giải quyết được về lâu dài. Có giải quyết được về vốn thì mới đảm bảo được an ninh cung ứng năng lượng và cung ứng điện” - ông Vượng nói.

Ông Phan Ngọc Quang - vụ phó Vụ Đầu tư (Bộ Tài chính) - cho biết ban chỉ đạo thực hiện quy hoạch sẽ bàn tháo gỡ khó khăn cho các dự án bằng cách đề xuất các ngân hàng cho vay, Nhà nước bảo lãnh, cho phép một số nhà đầu tư được vay ưu đãi... Nhưng về lâu dài, ông Quang nhấn mạnh “cần tái cơ cấu ngành điện, tiếp tục thực hiện lộ trình tăng giá điện để hấp dẫn nhà đầu tư”...

Sẽ có cơ quan điều tiết điện độc lập

Trả lời các câu hỏi liên quan đến việc triển khai thị trường điện cạnh tranh; minh bạch giá điện, sự thiếu rõ ràng trong hạch toán lỗ lãi của ngành điện..., ông Vượng cho rằng báo cáo tài chính của EVN hằng năm đều được Kiểm toán Nhà nước, kiểm toán độc lập rà soát.

Hằng năm Bộ Công thương cũng công bố chỉ số quan trọng của EVN. Trên cơ sở số liệu đã được kiểm toán, giá điện mới có thể điều chỉnh. Sắp tới, khi Luật sửa đổi Luật điện lực được thông qua, cùng với đó là tái cơ cấu ngành điện sẽ có nhiều thành phần tham gia, việc minh bạch sẽ tốt hơn. Tuy nhiên, ông Vượng cũng cho biết sẽ tăng cường giám sát để đảm bảo giá thành hợp lý nhất.

Trước những băn khoăn về sự độc quyền của EVN, ông Vượng công nhận phần lớn các nước đều có cơ quan độc lập điều tiết điện và có thể cả khí gas, các yếu tố liên quan trực tiếp đến phát điện. Tại VN, theo ông Vượng, do thị trường điện mới ở giai đoạn ban đầu nên vẫn có Cục Điều tiết điện lực thuộc Bộ Công thương.

Tuy nhiên, ông Vượng cho biết Chính phủ và Bộ Công thương đang xem xét phương án sẽ có cơ quan độc lập trực tiếp điều tiết điện và có thể cả gas để các quyết định điều tiết có tính độc lập, khách quan cao và sớm hướng tới thị trường điện hoàn hảo.

Ông Vượng khẳng định đến năm 2022, VN sẽ bắt đầu có thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Khi đó, người dân có thể tự chọn nhà cung cấp điện cho mình, theo giá cả và chất lượng. “Hiện Chính phủ đang chỉ đạo đẩy nhanh lộ trình trên” - ông Vượng nói.

Liên quan đến vấn đề tổn thất điện năng của EVN, ông Dương Quang Thành - phó tổng giám đốc EVN - giải thích từ năm 1995-2011, hằng năm EVN đều giảm tổn thất được 0,9%. Năm 2012 dự kiến tổn thất còn 9,2%. Tuy nhiên, năm 2013 tổn thất kế hoạch cao hơn năm 2011 vì năm 2013 EVN sẽ phải truyền tải điện từ miền Bắc vào miền Nam do các nhà máy tại chỗ không đáp ứng đủ.

Ông Vượng nêu mục tiêu tổn thất điện đến năm 2015 giảm còn 8,8% và cho rằng “EVN cần tiếp tục quan tâm trong thời gian tới, tiến tới mức tổn thất điện năng trung bình của các nước trong khu vực là khoảng 5%”.