Đàn Xã Tắc và cầu vượt đều là văn hóa

Nếu nói Đàn Xã Tắc là văn hóa, không có nghĩa rằng cây cầu vượt không phải là văn hóa. Văn hóa là giá trị kết tinh từ trong lao động, tình yêu, sinh hoạt... qua nhiều đời. Sau một thời gian nữa, chính cây cầu vượt cũng là văn hóa.

Đề xuất "sớm xây cầu vượt qua Đàn Xã Tắc" của Hiệp hội Vận tải Hà Nội đang được nhiều người ủng hộ nhưng cũng không ít ý kiến trái chiều.

PGS. TS Trịnh Hòa Bình (Viện Xã hội học) cho rằng, nếu nói Đàn Xã Tắc là văn hóa, không có nghĩa rằng cây cầu vượt không phải là văn hóa. Đề xuất của Hiệp hội Vận tải dù đúng hay sai vẫn cần được tôn trọng.

Nhà xã hội học thừa nhận, khi đề xuất xây cầu vượt, cách nói của Hiệp hội vận tải Hà Nội có thể là chưa khéo khi cho rằng Đàn Xã Tắc là "phế tích" gắn với triều đại nọ kia.

Tuy nhiên, những người có chủ trương xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại đều có lý lẽ của riêng mình. Miễn là việc làm đó không chà đạp thô bạo vào những di tích, những giá trị văn hóa. Ví dụ, di tích đó đang hiện hữu nguyên trạng hẳn hoi mà chúng ta đào lên, phá đi. Đó mới là điều đáng nói.

Tiến sĩ Bình cho rằng: Giữ nguyên giá trị lịch sử là điều ai cũng hoan nghênh. Chúng ta phải tôn trọng, nâng niu những giá trị di sản, văn hóa. Nhưng trong thực tế cuộc sống, có nhiều thứ phải ưu tiên hơn thế nữa. Có những công trình dân sinh, những con đường hết sức cần thiết, di sản đó vẫn có thể xê dịch sang bên cạnh. Đâu nhất thiết phải nằm đúng một vị trí ở đấy.

Sử sách nhiều chỗ ghi chép khác nhau. Đời này đặt Đàn Xã Tắc ở điểm này, đời kia đặt ở điểm kia. Ở Huế cũng có, ở Hà Nội cũng có. Hoa Lư có. Đâu nhất thiết Đàn Xã Tắc phải nằm nguyên tại một vị trí. Thậm chí chắc gì ở Hà Nội, Đàn Xã Tắc chỉ nằm tại một nơi duy nhất. Mặt khác, chúng ta cũng đâu có khôi phục được nguyên trạng di tích Đàn Xã Tắc.

"Đôi khi người ta cứ tuyệt đối hóa một giá trị nào đó, khép "tội" cho người khác là: "ngồi lên di sản", "phá hoại giá trị truyền thống"... Tôi cho rằng không nên tuyệt đối hóa như thế!" - Ông Bình nói.

Vị giám đốc Trung tâm Điều tra Dư luận xã hội này cho rằng, đừng nhất nhất cho rằng, cái nọ là văn hóa, mà cái kia không phải là văn hóa. Đàn Xã Tắc là văn hóa thì cây cầu vượt cũng là văn hóa.

"Văn hóa là giá trị kết tinh từ trong lao động, tình yêu, sinh hoạt... qua nhiều đời, là sự vun trồng của xã hội. Sau một thời gian nữa, chính cây cầu vượt cũng là văn hóa" - Nhà xã hội học nhấn mạnh.

TS. Bình cũng thừa nhận, có thể Đàn Xã Tắc có tính chất thiêng liêng hơn, bởi nó đánh thức, gợi mở lại một thời đại nào đó, có thể huy hoàng rực rỡ hoặc không. Nhưng xã hội hoàn toàn có thể dung hòa giữa văn hóa và phát triển. Đòi hỏi của thực tiễn đời sống phát triển, đôi khi buộc một vài di sản văn hóa phải "hy sinh".

Khi những công trình hiện đại là điều cần thiết cho một Thủ đô văn minh, để khơi thông dòng chảy lịch sử, có lẽ vẫn nên được ưu tiên hơn là việc bảo tồn một di sản.
Tuy nhiên, nếu phải tranh cãi, TS. Bình cho rằng, Hiệp hội Vận tải hay một ai đó có ý kiến không đồng nhất nhau, có thể vì góc tiếp cận của mỗi người khác nhau. Người này cho là giá trị văn hóa cần hơn nhưng có người cho rằng giải quyết đời sống thực tiễn cần hơn. Nhưng mục đích cuối cùng là vì sự phát triển.

"Dù phương pháp đúng hay sai thì đó mới chỉ là đề xuất. Đề xuất đó vẫn cần được tôn trọng. Nếu các nhà nghiên cứu, hoạch định thấy rằng đề xuất đó không đủ sức nặng, thứ khác cần ưu tiên hơn thì không chấp nhận" - TS. Trịnh Hòa Bình kết luận.