Chuyển giới: Dễ đổi hình, khó thay tên

Thời gian gần đây, phẫu thật chuyển đổi giới tính không còn lạ đối với người Việt Nam khi hàng loạt những người nổi tiếng đã công khai việc chuyển giới của mình: Cindy Thái Tài, Hương Giang Idol, ca sĩ Khanh Chi Lâm…

Hình dạng bên ngoài của họ đã thay đổi, tuy nhiên, trên giấy tờ căn cước, việc chỉnh lại tên họ và giới tính của họ không hề đơn giản. Trả lại giới tính thật cả về hình dạng và danh nghĩa là nhu cầu có thật, nhưng có người sau 10 năm đã chuyển giới thành nữ mà giấy tờ vẫn cứ tiếp tục là nam…

10 năm không được trả lại giới tính trên giấy tờ

Sự việc được dư luận gần đây quan tâm nhất là chuyện cô giáo chuyển đổi giới tính ở Bình Phước đã được UBND huyện Chơn Thành “xé rào” ra quyết định công nhận, rồi sau đó lại nhanh chóng ra văn bản thu hồi.

Cô giáo tên Phạm Lê Quỳnh Trâm trước khi chuyển đổi giới tính có tên là Phạm Văn Hiệp (SN 1974). Càng lớn, Hiệp càng nhận thấy cơ thể mình từ thể xác, tính cách lại là nữ. Với mong muốn tìm lại giới tính thật cho mình, Hiệp mang số tiền dành dụm 25.000USD sang Thái Lan phẫu thuật. Mọi chuyện rắc rối bắt đầu từ đây, khi cô giáo Trâm không sao làm được các thủ tục hành chính như xuất nhập cảnh, đăng ký giấy tờ… vì toàn bộ giấy tờ tuỳ thân đều ghi giới tính nam.

Từ những trục trặc trên, cô quyết định về địa phương thường trú, xin chính quyền và cơ quan chức năng cho phép được chuyển đổi giới tính, cải chính hộ tịch, họ tên... Ngày 5/11/2009, UBND huyện Chơn Thành đã ra quyết định số 5876/QĐ-UBND, với nội dung “cho phép Phạm Văn Hiệp được xác định lại giới tính từ nam sang nữ và đổi tên thành Phạm Lê Quỳnh Trâm”. Đây là trường hợp đầu tiên của VN được công nhận cho chuyển đổi giới tính sau phẫu thuật...

Lãnh đạo địa phương ra quyết định cải chính giới tính cho Phạm Văn Hiệp dựa vào các điều kiện: Có xác nhận của bệnh viện tỉnh, có đơn xin cải chính giới tính, có sự tham mưu của Phòng Tư pháp huyện. Do vậy UBND huyện Chơn Thành ra quyết định trên là phù hợp với thẩm quyền và trách nhiệm được giao theo Nghị định 158/2005/NĐ-CP và 88/2008/NĐ-CP của Chính phủ.

Một ca chỉnh lại bộ phận sinh dục được thực hiện tại BV Bình Dân, TPHCM

Niềm vui chưa được bao lâu thì UBND tỉnh Bình Phước có công văn yêu cầu Sở Tư pháp tham mưu cho UBND tỉnh để ra quyết định thu hồi và hủy bỏ 2 quyết định nói trên vì “UBND huyện Chơn Thành đã sai khi chỉ dựa vào kết quả khám lâm sàng của khoa Sản - BV Đa khoa Bình Phước- nơi không có chức năng kết luận giới tính của chị Quỳnh Trâm”.

Đến thời điểm này, việc trả lại giới tính trên giấy tờ cho người đã chuyển giới quả thật không đơn giản. Mới đây, khi tham dự Vietnam Idol, Hương Giang phải “núp bóng” đăng ký theo tên giấy tờ là Nguyễn Ngọc Hiếu với giới tính nam. Ca sĩ nam Lâm Chí Khanh nổi đình nổi đám trong thời gian gần đây sau khi chuyển đổi giới tính sang nữ với tên gọi mới Khanh Chi Lâm thì trong hộ chiếu mới chỉ thay đổi được tấm hình là nữ thực sự còn giới tính vẫn cứ là… nam 100%. Đáng nói nhất là ca sĩ Cindy Thái Tài, hơn 10 năm nay đã được thay hình đổi dạng “yểu điệu thục nữ” nhưng vẫn không “cải” được giấy tờ.

Tạo hóa bất công!

Tạo hóa trêu ngươi ban cho ai đó giới tính không rõ ràng. Và con đường họ tìm lại đúng bản thân mình cũng quá nhiều chông gai. Nhiều trường hợp lớn lên và trưởng thành, thậm chí lập gia đình vẫn không biết mình đang sống trong kiếp “hồn Trương Ba da hàng thịt”. Mới đây nhất, các BS khoa Ngoại - Tiết niệu BV Chợ Rẫy vừa phẫu thuật cắt tinh hoàn ẩn cho một “nữ” bệnh nhân ngoài 40 tuổi.

Theo bệnh án thì “nữ” bệnh nhân này có chồng nhưng không có con và đã ly hôn. Bệnh nhân đã đến BV khám để tìm hiểu nguyên nhân tại sao mình không có con thì phát hiện khối u buồng trứng. Sau đó, bệnh nhân đã đến BV Chợ Rẫy để điều trị. Sau khi chỉ định làm các xét nghiệm cận lâm sàng, các BS nghi ngờ bệnh nhân bị tinh hoàn ẩn chứ không phải u buồng trứng. Kết quả phẫu thuật cho thấy bệnh nhân có đến hai tinh hoàn ẩn nằm trong ống bẹn, một bên đã hóa ung thư.

Qua điều tra bệnh sử, gia đình bệnh nhân có 6 chị em gái, 4 người đã có chồng và con. Riêng bệnh nhân và 1 người em gái ngoài 30 tuổi từ lúc dậy thì đến giờ không có kinh nguyệt. Thấy hoàn cảnh của chị như vậy nên người em cũng không dám lấy chồng. Các BS đã tư vấn cho người em gái này và tiến hành cho xét nghiệm, siêu âm. Kết quả cho thấy người này cũng giống chị, có hai tinh hoàn ẩn, nhiễm sắc thể là nam - XY và nội tiết tố testosterone nam giới.

Cả hai nhìn bên ngoài rất… phụ nữ và khó có ai nghĩ đây là nam giới vì họ đều ăn vận trang phục mềm mại, có bộ phận sinh dục nữ và vú phát triển. Theo PGS.TS Trần Ngọc Sinh - Trưởng khoa Ngoại - Tiết niệu, BV Chợ Rẫy: Hai bệnh nhân trên được xác định là lưỡng giới giả, do di truyền. Cả hai đều có thể phẫu thuật về giới tính thật nếu phát hiện sớm. Nhưng vì để quá lâu, các bộ phận đã hoàn chỉnh và khó có thể can thiệp được nữa.

Khanh Chi Lâm vẫn mang giới tính nam trong hộ chiếu

“Nên cho phép nhưng phải cẩn thận!”

Trong khi nhu cầu tìm lại giới tính thật đang ngày càng nhiều tại VN thì tới thời điểm này, các cơ quan chức năng vẫn đang loay hoay liệu có nên cho hay không? Chính vì điều này khiến những người “hồn bướm thân sâu” khi có đủ điều kiện là chạy sang “thiên đường chuyển giới” Thái Lan. Theo các chuyên gia, kỹ thuật chuyển đổi giới tính không khó, các BS ở VN có đủ tay nghề để thực hiện được. Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất hiện nay chính là rào cản pháp luật chưa cho phép.

BS Mai Bá Tiến Dũng - Trưởng khoa Nam học, BV Bình Dân TPHCM cũng đã từng nhận định: Nhu cầu chuyển giới tại VN là rất nhiều. Mới đây, có 10 trường hợp đã đến khoa nhờ tư vấn muốn chuyển đổi giới tính nam sang nữ, nhưng các BS chỉ biết giải thích luật chỉ cho phép chỉnh sửa lại những khiếm khuyết do bộ nhiễm sắc thể gây ra, bất thường ở bộ phận sinh dục, mà chưa cho phép chuyển giới theo ý muốn.

Thông thường ở các nước Châu Âu (nước cho phép chuyển đổi giới tính) thì một người muốn chuyển đổi giới tính tự nguyện cần phải mất 2 năm để chuẩn bị: Được tư vấn về tâm lý (3 tháng); thay đổi thói quen và làm quen với các hành vi mới của giới mà mình muốn chuyển đổi trong sinh hoạt, giao tiếp (3 tháng) và thời gian còn lại tiến hành điều chỉnh hormone thay thế, phẫu thuật đặt túi nâng ngực. Sau đó cần sự khẳng định cuối cùng của người muốn chuyển giới, BS mới tiến hành công đoạn phẫu thuật và tạo hình.

TS.BS Nguyễn Thành Như - chuyên gia về Nam học cho biết, trên thế giới, cứ 3 người muốn chuyển giới từ nam sang nữ thì chỉ có 1 người muốn chuyển giới từ nữ sang nam. Trong khi kỹ thuật để phẫu thuật chuyển từ nam sang nữ rất dễ thực hiện thì ngược lại, việc chuyển giới từ nữ sang nam rất phức tạp, đòi hỏi các BS phải giỏi về tạo hình và vi phẫu.

Cũng theo BS Như, nên cho phép chuyển đổi giới tính nhưng phải cẩn thận. Chỉ chấp nhận chuyển giới đối với những người thật sự muốn. Họ cần được kiểm tra tâm lý, cần có chuyên gia giỏi về lĩnh vực tâm lý chuyển giới. Hiện nay, Việt Nam vẫn chưa có các chuyên gia tâm lý, nội tiết chuyên về lĩnh vực chuyển giới tính, mặc dù việc thực hiện các phẫu thuật tạo hình bộ sinh dục nằm trong khả năng của các BS VN.