Chuyên gia Mỹ: Việt Nam đủ sức buộc TQ trả giá đắt

Trung Quốc sẽ không dám liều lĩnh trả giá trước sức mạnh quân đội Việt Nam.

Căng thẳng trên Biển Đông đang nóng lên nhanh chóng sau khi Việt Nam tố cáo Trung Quốc liều lĩnh cho tàu hải cảnh tấn công bằng vòi rồng và đâm thẳng vào tàu công vụ của Việt Nam ngay trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Theo chuyên gia Gregory Poling tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (CSIS) ở Washington, Mỹ, những động thái gần đây của Trung Quốc trên Biển Đông chứng tỏ Bắc Kinh đang cố tỏ ra quyết tâm thay đổi hiện trạng trên biển bằng cách hành xử hăm dọa.

Trong một cuộc phỏng vấn với tờ DW của Đức, ông Poling nói rằng việc Trung Quốc hung hăng cho tàu hải cảnh tấn công tàu cảnh sát biển Việt Nam và mở bạt súng đe dọa lực lượng thực thi công vụ của Việt Nam là hành động khiêu khích nguy hiểm và sẽ khiến cho các thành viên ASEAN càng thêm đoàn kết hơn trước sự bành trướng của Trung Quốc.

Chuyên gia Gregory Poling

Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng các hành động này thể hiện một điều rằng Trung Quốc đang “quyết tâm” thay đổi hiện trạng trên Biển Đông, bất chấp những phản đối bằng lời nói và hành động của các quốc gia láng giềng cũng như cộng đồng quốc tế.

Theo ông Poling, việc Trung Quốc ngang nhiên kéo giàn khoan khổng lồ HD-981 vào khoan thăm dò dầu khí trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam là “một hành động đơn phương vi phạm cả nội dung lẫn tinh thần của các cam kết quốc tế, trong đó có Công ước về Luật Biển của Liên Hợp Quốc (UNCLOS) và Tuyên bố về Ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC).

Nhận định về phản ứng của cộng đồng quốc tế trước hành động ngang ngược này của Trung Quốc, ông Poling cho rằng với các quốc gia cùng tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc trong khu vực như Philippines, Malaysia và Brunei, cũng như với Nhật Bản trong vấn đề biển Hoa Đông, vụ việc lần này chứng tỏ Trung Quốc đang ngày càng tỏ ra hung hăng hơn trong tranh chấp biển đảo.

Còn đối với Mỹ, hành động này của Trung Quốc là dấu hiệu chứng tỏ Bắc Kinh không tin rằng Mỹ sẵn sàng làm những điều cần thiết để bảo vệ các đối tác trong khu vực và kiềm chế sự hung hăng của Trung Quốc.

Còn đối với cộng đồng quốc tế nói chung, họ nhìn nhận hành động này của Trung Quốc như một nỗ lực nữa nhằm thách thức các nền tảng chung toàn cầu, trong đó có UNCLOS và luật pháp quốc tế.

Ông Michael McDevitt, cựu Đô đốc Hải quân Mỹ nhận định: “Trung Quốc đang đổ thêm dầu vào lửa. Đây không phải là cách hay để giải quyết tranh chấp chủ quyền biển đảo. Ngay cả chính quyền Obama cũng không chỉ trích Trung Quốc về vấn đề pháp lý mà nhấn mạnh về sự khiêu khích và đơn phương trong hành động của họ.”

Hành động ngang ngược của Trung Quốc đang thách thức luật pháp quốc tế

Ông Poling nói rằng những động thái lần này cùng với những hành động hồi đầu năm ở bãi cạn James của Malaysia và bãi Cỏ Mây thuộc quần đảo Trường Sa hiện do Philippines kiểm soát, Trung Quốc đang phát đi một thông điệp rằng họ quyết tâm tìm mọi cách để thay đổi hiện trạng trên Biển Đông bất chấp sự phản đối bằng lời nói và hành động của các nước láng giềng, kể cả việc Philippines kiện nước này ra tòa án quốc tế hay đề nghị Mỹ can thiệp.

Về vai trò của Mỹ trước sự hung hăng ngày càng lớn của Trung Quốc, vị chuyên gia này cho rằng Mỹ không có nhiều lựa chọn. Tuy nhiên, Mỹ có thể vận động cộng đồng quốc tế để lên án những hành động đơn phương của Trung Quốc nhằm thay đổi luật pháp biển quốc tế. Ngoài ra, Mỹ phải sử dụng mọi kênh có thể để hối thúc các bên kiềm chế không sử dụng vũ lực.

Poling nói: “Tôi cho rằng vụ việc lần này sẽ tăng cường sự đoàn kết và nhận thức về mối đe dọa trong ASEAN, đặc biệt là trong hội nghị thượng đỉnh sẽ diễn ra ở Myanmar vào cuối tuần này.”

Khi được hỏi về nguy cơ nổ ra xung đột và khả năng của quân đội Việt Nam, ông Poling nói: “Về mặt quân sự, quân đội Việt Nam mạnh hơn Philippines rất nhiều. Dù không thể so sánh được với tiềm năng quân sự của Trung Quốc, song quân đội Việt Nam vẫn đủ khả năng để khiến Trung Quốc phải trả giá đắt nếu xung đột nổ ra. Đây chính là một biện pháp răn đe buộc Trung Quốc phải cân nhắc và dè chừng không để căng thẳng leo thang.”

Trung Quốc sẽ phải kiêng dè sức mạnh quân sự Việt Nam

Ông Poling cũng cho rằng Việt Nam cũng cần khai thác lợi thế về pháp lý của mình và kiện các hành động đơn phương và manh động của Trung Quốc ra trước tòa án quốc tế giống như những gì Philippines đang làm.

Nhận định về những động thái tiếp theo của Trung Quốc trong thời gian tới, ông Poling cho rằng việc Trung Quốc có chịu nhượng bộ và rút giàn khoan hay không phục thuộc vào sự ủng hộ của các nước láng giềng và cộng đồng quốc tế đối với cuộc đấu tranh của Việt Nam. Ông nói: “Có thể đến một lúc nào đó, dưới sức ép của khu vực và quốc tế, Trung Quốc sẽ tìm phương cách ít mất thể diện nhất để rút giàn khoan ra khỏi Biển Đông trước tháng Tám, thời hạn mà họ từng tuyên bố cho giàn khoan hoạt động trên Biển Đông.”