Chủ tịch tỉnh không nên là đại biểu Quốc hội

Có khi đại biểu chất vấn bộ trưởng xong thì bị bí thư tỉnh gọi điện thoại phê bình “cháy mặt”.

Ngày 29-10, thảo luận về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức quốc hội (QH), nhiều đại biểu (ĐB) bày tỏ “tâm tư” không chỉ vì “đóng nhiều vai” mà còn vì “tâm thế” của ĐB kiêm nhiệm.

Các ĐB cho là những người có chức danh bộ trưởng, chủ tịch UBND cấp tỉnh không nên làm ĐBQH, đồng thời đề nghị tăng số lượng ĐB chuyên trách lên ít nhất 40%, thậm chí 60% dù hiện tại 35% ĐB chuyên trách vẫn chưa đạt.

Chỉ đạo, điều hành khó khăn

ĐB Trần Hồng Hà (Bà Rịa-Vũng Tàu), Bộ trưởng Bộ TN&MT, thấu hiểu việc phải “đóng nhiều vai” nên trong phát biểu của mình về ĐB chuyên trách, ông nói: “Đã đến lúc chúng ta xem xét lại. Cái này tôi nói rất thật. Nếu các ĐB như chúng tôi từ phía các cơ quan chính phủ, chịu trách nhiệm về công tác quản lý, cơ chế, chính sách pháp luật, khâu tổ chức thực hiện nhưng phân cấp cho địa phương rất lớn. Nhiều việc hỏi bộ trưởng là bộ trưởng không nắm được đâu mà trả lời, không cẩn thận là bị dân phê bình”.

Đồng tình với việc đại diện của Chính phủ tham gia QH là cần thiết nhưng ông Hà nói: “Chúng ta biết các ĐB là bộ trưởng, sau này bổ sung chủ tịch UBND cấp tỉnh cũng tham gia là ĐBQH thì khâu chỉ đạo, điều hành rất khó khăn”. Ông cho rằng QH có quyền yêu cầu bộ trưởng, chủ tịch UBND cấp tỉnh trả lời chất vấn, giải trình trong các phiên họp, kỳ họp mà không nhất thiết họ phải là ĐBQH.

Ông nói thêm: “Kinh nghiệm ở các nghị viện thế giới người ta có thể chất vấn bộ trưởng bất cứ lúc nào chứ không phải đợi tới kỳ họp, yêu cầu trách nhiệm giải trình mà trách nhiệm giải trình không chỉ bộ trưởng mà còn cả chủ tịch UBND các địa phương”.

ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) dẫn ý kiến của cử tri và nhiều ĐB khác: “Đề nghị coi lại số ĐB hành pháp hiện nay quá nhiều. Nếu so sánh số ĐBQH ở nước ta trong suốt mấy chục năm ở các nhiệm kỳ thì càng ngày ĐB hành pháp càng tăng lên. Điều này không cần thiết, gây ra khó khăn” và cho rằng những ĐBQH thuộc hành pháp phải “đội hai mũ”, nhiều lúc không biết nên nói theo “mũ nào”. “Cử tri muốn ông ĐB phải nói việc này nhưng ông ấy không nói được vì là người của hành pháp” - ĐB Nghĩa dẫn chứng.

Còn ĐB Lê Thị Nga (Thái Nguyên), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH, thì kể: “Tôi từng chứng kiến ở khóa trước, một ĐB địa phương chất vấn bộ trưởng Công Thương và ngay trưa hôm đó, bí thư tỉnh ủy của địa phương gọi điện thoại phê bình “cháy mặt”. “Mà chuyện đó không phải hiếm. ĐB rơi vào trường hợp đó đương nhiên rất ấm ức. Những chuyện “kém thế” như vậy đã làm giảm hiệu quả hoạt động giám sát của QH” - bà Nga nói.

Đại biểu Trần Hồng Hà đề nghị bộ trưởng, chủ tịch UBND cấp tỉnh không nên là đại biểu Quốc hội. Ảnh: TN

Đại biểu chuyên trách 35% mãi không đạt

ĐB Bùi Ngọc Chương (Cà Mau) nói Luật Tổ chức QH hiện hành quy định tỉ lệ ĐBQH chuyên trách tối thiểu là 35% mà mãi không phấn đấu đạt được. Ông Chương đồng ý dự thảo luật sửa đổi lần này cứ giữ nguyên tỉ lệ 35%.

ĐB Y Khứt Niê (Đắk Lắk) nói rất “tâm tư” về ĐB chuyên trách ở địa phương. Ngay cả ĐB chuyên trách ở các ủy ban của QH cũng rất “tâm tư”. “Gần như các ĐB chuyên trách ở địa phương phát biểu nhiều hơn. Có những ĐB cả nhiệm kỳ không phát biểu…” - ĐB Y Khứt Niê nói.

ĐB Vũ Hồng Thanh (Quảng Ninh) cũng đề nghị tăng cường ĐB chuyên trách và mong muốn những người ở các bộ, ngành sắp về hưu thì có cơ chế tăng độ tuổi, chính sách đãi ngộ để thu hút về làm ĐB chuyên trách, chuyên gia hoặc cố vấn cho các ủy ban của QH.

ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) đồng tình và cho rằng: Nhân dịp sửa luật lần này thì tăng số lượng ĐB chuyên trách theo hướng lấy một số công chức về hưu như bộ trưởng, thứ trưởng và giảm số lượng công chức, viên chức đương nhiệm, đặc biệt là khu vực hành pháp, kể cả hiệu trưởng, giáo viên…

Còn ĐB Trần Hồng Hà thậm chí còn đề nghị cao hơn: “Tôi đồng tình không chỉ 35% mà 50%-60%, để đội ngũ QH có vai trò khác đi. Tại sao QH chuyên trách không thấy vấn đề bức xúc của đất nước, những vấn đề có tính liên vùng, liên ngành để chúng ta cùng nhau có đủ năng lực xây dựng mà cứ để cơ quan hành pháp xây dựng, bảo vệ và có nhiều ý kiến hiện nay là đòi họ có trách nhiệm đến cùng?”.

ĐB Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) cho rằng: Phải nâng số ĐBQH chuyên trách ít nhất lên 40% để dành nhiều thời gian hơn tạo môi trường lập pháp ổn định, giải quyết bức xúc của người dân đến cùng. “Giờ nhận được đơn thường chỉ chuyển đơn, không có điều kiện theo đến cùng giải quyết bức xúc cho người dân” - ĐB Ngân nói.

ĐB Phạm Minh Chính (Quảng Ninh), Trưởng ban Tổ chức Trung ương, cũng tham gia ý kiến và nói: “Chủ trương của Đảng là tăng ĐB chuyên trách. Để đảm bảo chỉ tiêu này thì phải có cơ chế cụ thể. Các cấp ủy đảng phải có trách nhiệm chỉ đạo, đảm bảo chỉ đạo ít nhất 35% chuyên trách”.

Theo ông Chính, về quan điểm, chủ trương là rõ nhưng tổ chức thực hiện vẫn là khâu yếu trong hệ thống chính trị. “Các cấp ủy phải có trách nhiệm vì trách nhiệm này thuộc về cấp ủy và xác định rõ công tác cán bộ là của Đảng. Thể chế chính trị chúng ta là như vậy” - ông Chính nói.

Một số ĐB cho rằng việc tìm người về làm chuyên trách QH là rất khó. Có khi động viên một vụ trưởng về làm QH nhưng vụ trưởng đó từ chối và xin đừng quy hoạch mình về QH.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho hay Ủy ban Tư pháp từng rất khó để chọn được nhân sự tham gia thường trực ủy ban. Nhiều cán bộ ở các bộ, ngành khác về làm phó chủ nhiệm ủy ban (tương đương thứ trưởng) nhưng không muốn. Họ tâm tư một thời gian dài mới hòa nhập được với công việc.

Ủy ban Tư pháp gửi công văn đi các cơ quan khác “xin người” thì hoặc người được xin không chịu đi, hoặc cơ quan đó không muốn nhả người tốt. Trái lại, có cơ quan còn chỉ giới thiệu “người có vấn đề” cho các cơ quan của QH.