Chất vấn Chánh án TAND Tối cao kỳ án dưới chân đèo Pha Đin

ĐBQH đặt hàng loạt câu hỏi chất vấn về công tác xét xử cho Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình, trong đó có vụ án oan 28 năm dưới chân đèo Pha Đin (Điện Biên).

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hoà Bình

Sáng 18/11, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hoà Bình đăng đàn trả lời chất vấn trước Quốc hội.

Trước đó, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng và Bộ trưởng Thông tin&Truyền thông Trương Minh Tuấn đã lần lượt hoàn thành phần trả lời chất vấn của mình.

Thời gian dành cho chất vấn và trả lời chất vấn Chánh án Nguyễn Hòa Bình sẽ kéo dài tới giữa giờ chiều, sau đó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc sẽ trả lời để làm rõ thêm các vấn đề mà bốn Bộ trưởng, trưởng ngành đã trả lời trước đó.

Nợ đọng BHXH sẽ bị coi như tội phạm

ĐB Trương Thị Bích Hạnh (Bình Dương) chất vấn Chánh án về việc DN nợ BHXH kéo dài và chưa có giải pháp hiệu quả, công đoàn nhiều nơi đã nộp đơn khởi kiện nhưng đều bị tòa án trả lại, với những lý do không thống nhất. ĐB hỏi Chánh án về giải pháp tình trạng này.

Trả lời, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, các DN đang nợ hơn 14.000 tỉ đồng, tòa án đã xử lý hơn 3.000 vụ và yêu cầu trả hơn 16% số nợ bảo hiểm. Quy định của luật là cơ quan BHXH có quyền kiểm tra và xử phạt, sau đó mới đến tòa giải quyết. Chính vì vậy tòa mới có công văn yêu cầu không xử lý nữa, theo đúng tinh thần của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Theo một số văn bản như ĐB nêu là Liên đoàn lao động có quyền kiện, thời gian qua trong thực tế thì công đoàn đã khởi kiện 138 vụ. Nhưng có vướng mắc là đại diện công đoàn không được người lao động ủy quyền, nên ra tòa không nắm được tình tiết để bảo vệ. Thứ hai, đây là vụ kiện dân sự, các bên bình đẳng với nhau mà việc dân sự cốt ở đôi bên, nghĩa là thỏa thuận. Nhưng công đoàn không có quyền đại diện để thỏa thuận, dẫn tới vụ án bế tắc. Chính vì vậy kể cả quy định của luật và thực tiễn đều khó.

"Đây là thực tế rất nóng, để nợ đọng kéo dài sẽ không đảm bảo quyền lợi cho người lao động khi nghỉ hưu. Sau 1/1/2018, các hành vi nợ BHXH sẽ bị coi như tội phạm, và khi vụ án xảy ra thì tòa án phải thụ lý", ông Bình cho biết.

Có vụ xét xử trả hồ sơ đến 7 lần

ĐB Nguyễn Văn Chiến (Hà Nội) chất vấn về việc trả hồ sơ trong xét xử án hình sự và hủy án trong dân sự, cử tri phản ánh có vụ án bị án đang thụ án nhưng lại bị đưa ra xử, trái nguyên tắc một người không bị xử hai lần trong cùng vụ việc.

Vấn đề thứ hai là đang có bất nhất về nghiệp vụ trong xử lý việc kháng nghị án, có khi người dân một tay cầm bản án của tòa nói xử đúng, tay kia cầm văn bản của VKS nói xử sai. "Tại sao tình trạng này kéo dài?", ĐB chất vấn.

Trả lời, Chánh án Nguyễn Hòa Bình thừa nhận là có thực tế như ĐB nêu, thậm chí có vụ trả 7 lần. Trong năm 2017 đã trả điều tra bổ sung hơn 2.000 vụ, đây là điều cần thiết khi thấy có dấu hiệu oan, bỏ lọt tội phạm, cũng là chế định luật cho phép. Chánh án cho biết, trong đó có hơn 140 vụ trả điều tra nhiều lần, có 9 vụ trả 5 lần và 1 vụ trả 7 lần. Nguyên nhân tại sao vụ án kéo dài, theo Chánh án, đầu tiên là do chất lượng điều tra và truy tố, hồ sơ điều tra nằm ở tòa luôn theo quy định của luật, còn việc kéo dài thì nằm ở giai đoạn trước xét cử. Riêng việc trả lại nhiều lần có nguyên nhân từ điều tra có vấn đề, còn thẩm phán cũng có người thiếu bản lĩnh, nể nang khi tuyên án... Theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, trước khi xét xử tòa án chỉ được trả một lần và trong quá trình xử được trả lần nữa. Giải pháp là các cơ quan điều tra truy tố phải nâng cao chất lượng, đối với tòa án thì các thẩm phán tuân thủ quy định, không được trả quá nhiều lần.

Sẽ bồi thường người bị hàm oan 28 năm

ĐB Lê Ngọc Hải.

ĐBQH Lê Ngọc Hải (Quảng Nam) chất vấn Chánh án TAND tối cao về kỳ án ba mẹ con 28 năm mang án oan giết chồng, giết cha dưới chân đèo Pha Đin (Tuần Giáo, Điện Biên). Theo ĐB tỉnh Quảng Nam, vừa qua, dư luận rất bức xúc trướcvề vụ án này.

Theo đó, bà Đặng Thị Nga (80 tuổi) và 2 con trai là Trịnh Công Hiếu và Trịnh Huy Dương đã bị kết án về tội giết chồng, giết cha. Cả 3 mẹ con cùng rơi vào vòng lao lý 28 năm. Không chịu được nỗi oan ức, người con trai của bà Nga là Trịnh Công Hiếu đã qua đời, mang theo nỗi oan về tội giết cha.

Ngày 24/10/2017, cơ quan tố tụng Điện Biên xác định vụ án bị oan, tiến hành tổ chức xin lỗi công khai gia đình người bị oan, hậu quả để lại cho gia đình người bị oan là rất lớn. “Đề nghị Chánh an cho biết trách nhiệm gây oan thuộc về cơ quan tổ chức hay cá nhân nào? Trách nhiệm xử lý ra sao?”, ĐBQH chất vấn.

Theo Chánh án Nguyễn Hoà Bình đây là vụ án rất đáng tiếc, xảy ra từ rất lâu, đến nay đã 28 năm và có người đã chết. Ông kể, khi có ĐBQH chuyển cho ông hồ sơ vụ án này, ông đã thấy có dấu hiệu hàm oan. “Thực chất vụ án này, Toà án tối cao đã huỷ từ năm 2003. Huỷ xong để ở cơ quan điều tra đến giờ này không có kết luận cuối cùng. Khi các ĐBQH chuyển thông tin cho tôi kiểm tra, tôi căn cứ vào biên bản khám nghiệm tử thi ban đầu, nguyên nhân cái chết là vỡ sọ. Yêu cầu của TAND tối cao khám nghiệm lần 2 thì hộp sọ còn nguyên. Trong thời gian ngắn, chúng tôi khẳng định đây là vụ án oan nên đã đình chỉ vụ án và tiến hành xin lỗi gia đình”, Chánh án Toà tối cao thông tin.

Công việc tiếp theo, ông nói đó là bồi thường cho người bị oan, việc này đang được tiến hành theo quy định. Về câu chuyện trách nhiệm mà ĐBQH đề cập, ông cho rằng chắc chắn sẽ có xử lý trách nhiệm. “Việc này trước hết là 3 cơ quan tiến hành tố tụng ở Điện Biên phải xem lại hồ sơ, kiểm điểm và xử lý theo quy định ở cả 3 giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử”, Chánh án cho hay.

Công khai bản án trên mạng, bí mật đời tư có được đảm bảo?

Trả lời ĐB chất vấn về việc công khai bản án trên mạng liệu có đảm bảo bí mật đời tư, Chánh án Nguyễn Hoà Bình đánh giá đây là giải pháp đột phá và cho biết, nó được áp dụng từ năm 2017 và có nhiều tác dụng.

Thứ nhất, đảm bảo quyền tiếp cận thông tin của công dân theo quy định của Hiến pháp; đây cũng là chủ trương tuân thủ nguyên tắc hoạt động của toà là công khai. Thứ hai, đánh giá được trách nhiệm thẩm phán khi đặt bút ký bản án thì sau đó vài ngày đông đảo người dân sẽ biết. Đây cũng là cơ chế để người dân giám sát bản án, đánh giá chất lượng thẩm phán.

“Đến nay Toà Tối cao đã công bố được 32.318 bản án. Từ tháng 9 đến nay có gần 1,4 triệu người dân truy cập và nhận được ý kiến của người dân góp ý cho hơn 1.600 bản án, đa số là đánh giá tích cực”, Chánh án thông tin.

Về băn khoăn việc này có ảnh hưởng tới quyền bí mật đời tư của công dân hay không, Chánh án khẳng định, Toà án đã ban hành Nghị quyết sẽ không công khai bản án liên quan tới an ninh quốc gia, bản án liên quan tới trẻ vị thành niên... và phải mã hoá tên những người liên quan trong bản án. "Bí mật đời tư của người dân được đảm bảo", ông Bình khẳng định.

Bao giờ xử vụ hoa hậu Phương Nga?

ĐB Hoàng Văn Hùng (Thái Nguyên) chất vấn về chủ trương cải cách tư pháp vừa chống oan sai vừa chống bỏ lọt tội phạm: Năm 2017, tòa án đã khởi tố bao nhiêu vụ án để chống bỏ lọt, kết quả chung việc này ra sao?

Trả lời câu hỏi, Chánh án Nguyễn Hoà Bình nói đây quyền mà luật cho phép, nhưng luật cũng yêu cầu đủ điều kiện mới được khởi tố. "Kiến nghị khởi tố thì chúng tôi làm thường xuyên, nhưng khởi tố tại toà mới có 12 vụ. Nếu khởi tố tại toà thì trách nhiệm của cấp xét xử là phải theo dõi kết quả của quyết định khởi tố này. Chúng tôi cũng nhận được sự hợp tác của Viện kiểm sát, cơ quan điều tra trong quá trình điều tra, truy tố những vụ án khởi tố tại toà", ông Bình cho hay.

ĐB Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội)  băn khoăn việc tinh giản biên chế của ngành toà án trong khi các vụ án tăng nhanh; đâu là giải pháp để ngành toà án vừa tinh giản biên chế và vừa đảm bảo tiến độ, chất lượng xét xử? Nữ ĐB đoàn Hà Nội cũng bày tỏ sự quan tâm về vụ án Trương Hồ Phương Nga, hiện tạm dừng xét xử. "Vậy kế hoạch thời gian tới và hướng xét xử như thế nào?", bà Mai chất vấn.