Biển sạch phải là khi cá tôm trở lại

Đó là lời đau đáu của hầu hết ngư dân Quảng Bình, Hà Tĩnh và Quảng Trị mà chúng tôi gặp ngay sau công bố biển đã sạch trở lại. Theo ngư dân, việc “sạch” - “bẩn” của biển họ không có khả năng kiểm chứng, nhưng sự thật thì cá tôm gần bờ hầu như vắng bóng.

Ảnh dưới đáy biển mà anh em Hiền, Hùng chụp được sau thời điểm cá chết 1 tháng cho thấy hệ sinh thái của rạn san hô đã bị hủy diệt.

Nỗi niềm của ngư dân

Theo lão ngư Nguyễn Trường Sơn, xã Bảo Ninh, TP Đồng Hới, thiên nhiên đã ban tặng cho Quảng Bình một bờ biển dài và rộng lớn. Hiếm địa phương nào cách bờ chừng 1 hải lí là rạn san hô chạy dọc từ Bắc vào Nam như Quảng Bình. Nơi đây được ví như “vựa cá”, sản sinh muôn loài thủy hải sản nuôi sống ngư dân bao đời. Những năm lại đây, lớp trẻ có sức đua nhau vươn khơi, vươn xa làm giàu, còn lớp già như ông vẫn sống tốt nhờ vào rạn san hô gần bờ.

Sau gần 4 tháng nghỉ biển, “đói thì đầu gối phải bò”, mới đây lớp già như ông Sơn sửa sang lại thuyền bè ra biển với hy vọng “nối” lại nghề xưa, duy trì cuộc sống. Thuyền của ông có 3 bạn già đều trên 65 tuổi, chập tối là rời bến ra rạn san hô câu mực.

Ngày trước, mỗi đêm ra biển trở về, trừ chi phí, người cũng được dăm ba trăm nghìn đến một triệu, có hôm trúng đậm đến vài ba triệu đồng. Cả một tháng nay, hơn chục lần ra biển, cũng kinh nghiệm đó, cũng phương thức đó nhưng mực không cắn câu. Ba ông bạn già thức trắng đêm, có hôm chỉ được 1kg, hôm nhiều nhất được 5kg mực. Giá bán lại rẻ, chưa bằng một nửa ngày xưa nên không đủ bù chi phí dầu đèn.

“Chúng tôi không hiểu về cách thức đo đếm của khoa học kỹ thuật, nhưng thước đo biển sạch hay bẩn của ngư dân chúng tôi là dựa vào lượng cá tôm có trong lòng biển” – ông Sơn nói.

Ngược ra xã Quang Phú, TP Đồng Hới, gặp lại hai anh em Lê Hiền và Lê Hùng, những ngư dân đã cùng PV Tiền Phong lặn thám sát đáy biển sau thời điểm cá chết chừng 1 tháng. Mới đây cũng vì kế sinh nhai mà hai anh quay lại biển. Theo anh em Hiền, Hùng: Đáy biển đã đỡ hơn so với thời điểm cùng PV Tiền Phong lặn thám sát đáy biển. Chất cặn màu vàng đục chỉ còn lại ở một số vùng trũng trong rạn san hô. Tuy nhiên cá tôm thì vẫn biệt tăm. Những loài như cá mú, cá hồng, tôm hùm, nhím, nghêu, sò… họa hoằn lắm mới bắt gặp.

“Đặc biệt là rạn san hô, hơn 90% bị chết, chưa thấy phục hồi trở lại. Anh em bọn tui bữa ni ra biển là phải mang theo vàng lưới, thả xuống bắt cá trên mặt nước di cư từ nơi khác về, chứ cá bản địa không còn”, anh Hùng nói và cho biết có gia đình trong xã không trụ nổi phải vào miền Nam lặn thuê kiếm sống.

Bao giờ công bố cá, mực không bị nhiễm độc?

Ngư dân 67 tuổi Trần Quang Triển ở làng biển Cát Sơn (xã Trung Giang, huyện Gio Linh, Quảng Trị) cho hay: “Kinh nghiệm mấy chục năm lăn lốc nghề biển giã cho tui thấy, dù có cá nhỏ xuất hiện nhưng vẫn chưa thấy cá kinh tế, chỉ khi mô có các loại cá kinh tế mới đủ để khẳng định khu vực biển đó đã an toàn”.

Còn theo ngư dân Lê Quang ở thôn Phú Hội (xã Triệu An, huyện Triệu Phong), hiện đang là vụ cá nam, ngoài những chuyến tàu xa bờ trúng đậm các loại cá có giá trị, ngư dân đánh bắt gần bờ cũng thu được sản lượng cá nục khá lớn. Như nhà ông Quang, ngày đánh trúng thì 2 tạ, ngày ít cũng hơn 1 tạ.

“Nhưng giá thì vẫn rớt tận đáy, mỗi ký cá nục suôn đưa vào bờ chỉ bán được chục ngàn là cao, chưa bằng nửa giá trước đây. Người mua cầm chừng, thậm chí không mua nữa do chưa đả thông tư tưởng “cá bẩn”. Cho nên khi cơ quan chức năng chưa có câu trả lời dứt khoát cá biển đã ăn được chưa thì ngư dân càng khốn khó điêu đứng nữa”, ngư dân Quang cho hay.

Theo quan sát của PV Tiền Phong tại các chợ cá tại các huyện Nghi Xuân, Lộc Hà, Cẩm Xuyên bắt đầu buôn bán tấp nập trở lại. Sáng qua, 22/8, tại chợ cá Cương Gián, Nghi Xuân, giá 1kg cá trích hơn 60 nghìn đồng, cá bạc má giá trên 70 nghìn đồng/kg.

“Cá được đánh trực tiếp ngoài biển, còn tươi sống nên người dân tin tưởng mua về ăn. Còn các hộ kinh doanh mua cá ở nơi khác về bán người dân vẫn chưa có niềm tin. Giá cá đang tăng lên”, chị Nguyễn Thị Loan, bán cá tại xã Cương Gián, Nghi Xuân cho biết.

Ông Trần Đình Nam, GĐ Cty CP XNK Thủy sản Nam Hà Tĩnh (địa chỉ Khu kinh tế Vũng Áng, TX Kỳ Anh) cho biết, trước khi hội nghị diễn ra, ông hy vọng sẽ công bố thông tin “ăn hải sản ở biển 4 tỉnh miền Trung đã an toàn”. Thế nhưng, tại hội nghị, kết quả vẫn chưa công bố nên ông khá hụt hẫng. Thời gian qua, với ông Nam, hải sản chết hàng loạt đã khiến hoạt động kinh doanh của Cty quá khó khăn, hơn 300 công nhân công việc bất ổn, nhiều người phải nghỉ việc.