Bảo vật quốc gia hư hỏng nặng do dùng nước rửa chén

Cục trưởng Cục Mỹ thuật Nhiếp ảnh và Triển lãm Vi Kiến Thành ký văn bản báo cáo số 197 gửi Bộ trưởng VHTTDL Nguyễn Ngọc Thiện, trong đó nêu lí do bảo vật quốc gia bức tranh “Vườn xuân Trung Nam Bắc” của danh họa Nguyễn Gia Trí bị hư hỏng nặng do vệ sinh.

Bảo vật quốc gia hư hỏng nặng do dùng nước rửa chén - 1

Bảo vật quốc gia "Vườn xuân Trung Nam Bắc" bị hư hại sau khi vệ sinh

Đoàn công tác của Bộ VHTTDL do Cục trưởng Vi Kiến Thành dẫn đầu làm việc với Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM ngày 27/4, theo tinh thần chỉ đạo của Bộ trưởng VHTDL Nguyễn Ngọc Thiện. Dư luận phản ánh bảo vật quốc gia bức tranh “Vườn xuân Trung Nam Bắc” bị hư hại nghiêm trọng do công tác vệ sinh.

Sau quá trình làm việc và kiểm tra cho thấy, Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM giao việc bảo quản phòng ngừa, vệ sinh tác phẩm cho ông Lưu Minh Phụng, thợ sơn mài ở TPHCM. “Do không hiểu biết về nghệ thuật hội họa sơn mài của họa sĩ Nguyễn Gia Trí nên ông Lưu Minh Phụng sử dụng nước rửa chén và bột chu, giấy ráp 2000 can thiệp quá mức khi làm vệ sinh bề mặt bức tranh”, Cục Mỹ thuật nêu.

Về mức độ thiệt hại, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm đánh giá ở hai góc độ. Hư hại về tinh thần, không gian, không khí, phần linh hồn của tác phẩm đã bị hư hại khoảng trên 30%. Do tác động vào bề mặt tác phẩm làm mất đi lớp sơn bề mặt nên sự uyển chuyển, tinh tế liên kết giữa các mảng sơn, mảng vỏ trứng, mảng dát vàng đã không còn sự uyển nhã, huyền ảo của nghệ thuật sơn mài Nguyễn Gia Trí.

Hư hại về vật chất khoảng 15%: Các mảng vỏ trứng bị mài mòn, bị trơ ra, trắng bệch, trắng vôi, mảng dát vàng bị mài mòn; nét và các mảng hình tiếp giáp nhau bị lộ, trơ, mất đi sự tinh tế uyển nhã đan xen giữa những mảng và nét.

Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm kiến nghị tác phẩm “Vườn xuân Trung Nam Bắc” của họa sĩ Nguyễn Gia Trí-Giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT là bảo vật quốc gia, nên cần lưu giữ, bảo quản và ứng xử ở chế độ đặc biệt.

Cục đề nghị Sở Văn hóa Thể thao TPHCM chi đạo Bảo tàng lập dự án tu sửa tác phẩm một cách thận trọng, khoa học, khắc phục hư hại ở mức tốt nhất.

Cụ thể, trên cơ sở nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng mức độ hư hại theo đánh giá của các họa sĩ sơn mài uy tín, Hộ đồng khoa học, Bảo tàng cần xây dựng phương án và giải pháp tu sửa, làm thử nghiệm một số vị trí trên tranh, giao việc tu sửa phục hồi cho họa sĩ Nguyễn Xuân Việt-người trực tiếp làm việc với họa sĩ Nguyễn Gia Trí hoặc họa sĩ có chuyên môn, uy tín cao trong nghề làm tranh sơn mài.

Bảo vật quốc gia hư hỏng nặng do dùng nước rửa chén - 2

Bức tranh (bên dưới) bị hư hại nghiêm trọng

Lãnh đạo Bảo tàng, cán bộ Bảo tàng cần rút kinh nghiệm sâu sắc về sự đơn giản, tùy tiện trong công tác bảo quản, bảo dưỡng tác phẩm, thái độ ứng xử với hiện vật bảo tàng đặc biệt là bảo vật quốc gia.

Sau sự cố này, Cục Mỹ thuật đề nghị Cục Di sản văn hóa sớm tham mưu cho lãnh đạo Bộ ban hành văn bản hướng dẫn về chế độ bảo vệ, bảo quản đặc biệt đối với bảo vật quốc gia.