Bao thuốc lá in hình sốc: Nghiện thì vẫn hút!

Trong khi nhiều chuyên gia y tế cho rằng việc để hình ảnh "sốc" trên vỏ bao thuốc lá có tác dụng giảm số lượng người hút thì không ít chuyên gia tâm lý và kinh tế đưa quan điểm nên cấm sản xuất thuốc lá.

Tạo hình ảnh "sốc" trên vỏ bao để giảm hút thuốc lá

Mỗi năm, nước ta có hơn 40.000 người tử vong do các bệnh tật liên quan đến thuốc lá. Dù đã cảnh báo và ra cả luật cấm hút thuốc lá nơi công cộng như nhà ga, bến xe, bệnh viện, nơi vui chơi giải trí... nhưng số ca tử vong do liên quan thuốc lá vẫn không giảm. Theo dự đoán của các chuyên gia y tế, nếu không có biện pháp hữu hiệu, con số người tử vong do hút thuốc lá sẽ tăng lên 70.000 ca vào năm 2030.

Để giảm thiểu tình trạng trên, từ ngày 1/5/2013, Luật phòng chống tác hại thuốc lá có hiệu lực. Kể từ thời điểm đó, trên vỏ bao thuốc lá sẽ in những hình ảnh "sốc" về những bệnh do thuốc lá gây ra cho răng miệng, phổi... Theo đó, những hình ảnh "sốc" này sẽ chiếm 50% diện tích ở phía trên của mỗi mặt chính trước và mặt chính sau trên bao, tút, hộp thuốc lá. Nội dung cảnh báo được thay đổi định kỳ 2 năm/lần nhằm hạn chế tình trạng hình ảnh cảnh báo bị nhàm chán và không còn tác dụng. Mục đích của việc in hình ảnh "sốc" trên vỏ bao thuốc lá nhằm phổ biến tác hại của thuốc lá, giảm tải số lượng người hút thuốc lá.

Mẫu in hình ảnh "sốc" trên bao bì thuốc lá sẽ áp dụng từ tháng 5/2013.

Tổ chức WHO cho rằng, việc in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh diện tích lớn có thể giúp tránh được khoảng 500 ca tử vong sớm (do thuốc lá) mỗi năm vào năm 2023 và khoảng 750 ca vào năm 2033.

Trao đổi về vấn đề này với PV, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, PGS. TS Lương Ngọc Khuê nhìn nhận, những hình ảnh "sốc" trên vỏ bao thuốc lá giúp người hút thuốc biết chính xác tác hại của thuốc lá với sức khỏe như mắc các bệnh nguy hiểm, có nguy cơ tử vong cao như ung thư phổi, bệnh răng miệng...

PGS. TS Nguyễn Văn Tiệp

"Việc để hình ảnh "sốc" trên vỏ bao thuốc lá còn có tác dụng ngăn ngừa người hút mới, nhất là đối với lứa tuổi vị thành niên. Khi họ nhìn hình ảnh này sẽ có tác dụng từ bỏ thuốc lá để giữ gìn sức khỏe", ông Khuê nói.

PGS. TS dân tộc học Nguyễn Văn Tiệp, Trưởng khoa nhân học, Trường Đại học KHXH&NV TP.HCM cũng cho rằng, việc in những hình ảnh "sốc" liên quan đến các bệnh do hút thuốc gây ra sẽ có những tác động tốt. Theo tâm lý, khi người ta nhìn thấy những hình ảnh sốc ấy sẽ nghĩ ngay đến sức khỏe. Họ nhìn nhận được việc hút thuốc lá sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tuổi thọ của họ nên sẽ hạn chế hút thuốc. Giống như việc ta nhìn thấy thực phẩm bẩn khi chế biến, ta sẽ không ăn loại thực phẩm ấy mặc dù rất đói.

Việc in hình ảnh "sốc" trên vỏ bao thuốc lá nhằm mục đích xã hội chứ không phải vì kinh tế thương mại. Nếu vì kinh tế, họ sẽ quảng bá mạnh chứ không đăng hình ảnh "sốc" trên sản phẩm của mình. Đây là một giải pháp tốt, sẽ có tác động mạnh đến tâm lý người hút thuốc lá làm thay đổi nhận thức, lối sống của người hút thuốc lá, đặc biệt là người trẻ tuổi, gây cảm giác "sốc" cho người hút".

Giải pháp tốt nhất là cấm sản xuất thuốc lá

Trong khi các chuyên gia y tế nhìn nhận việc in hình ảnh "sốc" trên vỏ bao thuốc lá sẽ có tác động vào nhận thức của người hút thuốc về những tác hại của thuốc lá, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú lại cho rằng, tạo hình ảnh "sốc" trên vỏ bao thuốc lá không phải là giải pháp triệt để nhằm giảm tình trạng hút thuốc lá gia tăng.

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú phân tích: "Muốn giảm tải tình trạng hút thuốc lá, việc tạo hình ảnh "sốc" về các bệnh do hút thuốc lá gây ra chỉ là một giải pháp trước mắt. Việc quan trọng nhất là phải hạn chế sản xuất thuốc lá, các công ty thuốc lá ở Việt Nam chỉ nên sản xuất thuốc để xuất khẩu. Nếu có thể, cấm sản xuất thuốc lá trong nước.

Thuốc lá lậu vẫn tràn vào Việt Nam nên khó để hạn chế hút thuốc bằng in hình ảnh "sốc".

Khi người ta đã nghiện hút thuốc lá thì dù có những hình ảnh "sốc" trên vỏ bao thuốc lá người ta vẫn sẽ hút. Không phải hầu hết những người hút thuốc lá đều không biết tác hại của thuốc lá với sức khỏe nhưng họ vẫn hút. Như vậy, việc in hình ảnh "sốc" trên vỏ bảo thuốc lá có chăng cũng chỉ là giải pháp tạm thời.

Quan trọng nhất, nếu muốn giảm tải tình trạng hút thuốc lá, chúng ta nên hạn chế sản xuất thuốc lá ngay trong nước. Hiện nay, chúng ta vẫn muốn các nhà máy sản xuất thuốc lá sản xuất tốt, tung ra thị trường nhiều loại, ngoài thuốc lá trong nước chúng ta còn sản xuất thuốc lá ngoại, nhiều cửa hàng giới thiệu sản phẩm thuốc lá... thì việc có in hình ảnh "sốc" đến mấy cũng khó cải thiện tình hình. Nhìn qua đã thấy giữa tăng cường sản xuất với hạn chế người tiêu dùng hút thuốc lá đã có mâu thuẫn".

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú trao đổi với PV

Hơn nữa, trong khi thuốc lá trong nước in những hình ảnh sốc trên vỏ bao, thì nhiều loại thuốc lá ngoại lại có kiểu dáng bắt mắt, dẫn đến thực trạng, người Việt chê thuốc nội nhưng vẫn hút thuốc ngoại. Hiện nay việc kiểm soát tình trạng nhập lậu thuốc lá ngoại ở biên giới vào Việt Nam vẫn chưa được chặt chẽ, số lượng thuốc lá lậu vẫn tràn lan thị trường. Muốn giảm tải tình trạng hút thuốc lá thì cũng phải kiểm soát chặt chẽ thuốc lá ngoại vào Việt Nam".