Áo giáp vỏ cây của chiến binh Cơ Tu

Từ xa xưa, đồng bào Cơ Tu sống dọc trên dãy Trường Sơn hùng vĩ đã biết dùng vỏ cây để tạo nên những chiếc áo, giúp họ chống chọi với thời tiết khắc nghiệt, thú dữ và cả kẻ thù. Những chiến binh của núi rừng khoác lên mình những tấm áo chắc, bền, hùng dũng hiên ngang đương đầu với thú dữ, kẻ thù. Áo từ vỏ cây rừng trở thành những tấm áo giáp độc đáo của người dân tộc Cơ Tu.

Kỳ công đan…giáp

Già Nâm kể rằng, từ xa xưa người dân tộc Cơ Tu đã rất thông minh biến những cây rừng thành những manh áo bền, chắc để đi săn bắn. Trong số các loại cây thì cây Tr`rang, T’cóng, T’ Dúi, A mướt là những cây được sử dụng nhiều nhất vì vỏ cây vừa dai, vừa cứng. Đặc biệt là cây Tr`rang. Áo được đan từ vỏ cây Tr`rang sẽ dùng được nhiều năm liền mà không mục rách.

Do cây thường nằm ở tít thượng nguồn sông Lăng nên để tìm cây dân làng phải rất công phu, có khi phải đi cả tuần liền. Một thời, những cuộc hành quân lên thượng nguồn của già Nâm và dân làng thường gắn liền với việc đi săn. Và chính nhờ những tấm áo giáp già Nâm và dân làng đã săn bắn được nhiều thú dữ, bảo vệ mình trước những nanh vuốt của thú dữ.

Với người dân tộc Cơ Tu làm áo giáp là công việc của cánh đàn ông. Để có được một chiếc áo từ vỏ cây, đàn ông Cơ Tu phải băng rừng vượt suối tìm cây. Việc tiếp theo là lựa chọn kích cỡ sao cho thân cây khi lột vỏ ra vừa vặn với một chiếc áo. Sau khi khứa một vòng quanh thân cây, dân làng dùng nhành cây đập dập lớp vỏ cây mà mình định lấy may áo. Việc đập vỏ cây là cả một quá trình, tay đập phải đều nhau, để vỏ cây không bị nát. Người đập phải đi xoay vòng quanh thân cây đến khi nào vỏ cây mền ra thì tuốt lấy.

Vỏ cây khi được tách bóc, mang về luộc, ngâm nước, rồi phơi khô, rồi được những cánh tay lực lưỡng đan bện, siết chặt, thành những tấm áo. Riêng cây Tr’rang phải giữ nguyên chất, chỉ đập và phơi khô rồi mang đi khâu thành áo mà mặc. Để có được chiếc áo, người đàn ông Cơ Tu phải kiên nhẫn gần cả tháng trời.

Già A Lăng Pếch - người bạn cùng thời với già Clâu Nâm, kể việc sở hữu một chiếc áo bằng vỏ cây Tr’rang trở thành một phẩm vật vô giá mà bất cứ một thanh niên Cơ Tu nào cũng mong mỏi. Áo dệt bằng cây Tr’rang khi khoác lên người ấm vào mùa đông, rất mát vào mùa hè, không con muỗi, con vắt nào cắn vì mùi hương của vỏ cây xua đuổi côn trùng. Đặc biệt hơn, khi khoác lên mình chiếc áo bằng cây Tr’rang thì các con thú sẽ không nhìn thấy mình. Tuy nhiên, cây Tr`rang rất hiếm, thượng nguồn sông Lăng nay chỉ còn hai cây.

Già Nâm bảo rằng, người Cơ Tu không lấy thứ gì của núi rừng một cách triệt để và đoạn tuyệt. Chính vì thế lúc lấy cỏ cây người dân chỉ nhằm vào mùa hè, vì vỏ cây dễ phơi khô, sạch sẽ, nhựa cây mau phai, vết thương mau lành để sang mùa thu cây thay lớp vỏ mới. Nhờ đó dù đã mấy chục năm nhưng hai cây Tr`rang nơi thượng nguồn kia vẫn đủ vỏ cây để cho dân làng Pơ Ning làm áo.