Vụ ám sát tướng Nga giữa Moscow: “Cuộc chiến bóng tối” từ cơ quan an ninh khét tiếng Ukraine?

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Vụ ám sát tướng Nga ngay tại thủ đô Moscow gần đây khiến truyền thông thế giới nhắc đến vai trò của Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) trong “cuộc chiến bóng tối” với Nga. Đằng sau vụ nổ đầy toan tính này có thể là một "chiến lược hiểm" của Kiev nhằm đối phó Nga, báo Anh Financial Times (FT) nhận định.

Vụ nổ lớn bên ngoài một tòa nhà ở Moscow, Nga khiến trung tướng Igor Kirillov và trợ lý thiệt mạng.

Một vụ ám sát đầy tính toán?

Vụ nổ diễn ra rạng sáng trên đại lộ Ryazansky Prospekt, thủ đô Moscow, khiến trung tướng Nga Igor Kirillov thiệt mạng. Tướng Kirillov là Tư lệnh Lực lượng Phòng thủ Hóa học, Sinh học và Phóng xạ của Nga. Theo nhà chức trách Nga, thiết bị nổ chứa 100-300 gram TNT đã được gắn vào một chiếc scooter điện, loại phương tiện phổ biến ở Moscow.

Camera giấu kín gần hiện trường đã ghi lại khoảnh khắc vụ nổ xảy ra, nhắm chính xác vào thời điểm tướng Kirillov bước ra khỏi tòa nhà.

Theo FT, đại diện SBU không chỉ ngầm xác nhận vai trò của họ trong vụ ám sát mà còn nhấn mạnh ông Kirillov là "tội phạm chiến tranh" do ra lệnh sử dụng vũ khí hóa học cấm nhắm vào quân đội Ukraine. Một quan chức SBU tuyên bố: “Những ai tham gia giết hại người Ukraine sẽ nhận kết cục tương tự”. Nga đã nhiều lần bác bỏ các cáo buộc này của Ukraine.

Cuộc chiến tình báo leo thang

Các thành viên Cơ quan An ninh Ukraine (SBU). Ảnh: Shutterstock.

Theo FT, vụ ám sát tướng Kirillov không chỉ là một sự kiện đơn lẻ mà là minh chứng cho cuộc chiến tình báo khốc liệt giữa hai quốc gia. Cả Ukraine và Nga đều sở hữu những cơ quan an ninh kế thừa từ Ủy ban An ninh Quốc gia (KGB) thời Liên Xô, với các chiến dịch ngầm nhằm làm suy yếu đối phương.

SBU, cơ quan chủ yếu hoạt động trong nội địa Ukraine, đã mở rộng phạm vi sang Nga từ năm 2014, sau khi Moscow sáp nhập bán đảo Crimea. Kể từ cuộc xung đột Nga -Ukraine năm 2022, SBU đã thực hiện hàng loạt chiến dịch táo bạo như gây hư hại cầu Crimea và gây tổn thất cho Hạm đội Biển Đen của Nga.

Các điệp viên của SBU cũng được cho là đứng sau nhiều vụ ám sát các lãnh đạo ly khai thân Nga tại vùng Donetsk và Lugansk trong giai đoạn 2014-2021. Một quan chức tình báo Ukraine tiết lộ: “SBU không chỉ cài cắm gián điệp tại Nga mà còn tuyển dụng những người Nga có tư tưởng chống đối Điện Kremlin để thực hiện phá hoại và ám sát”.

Với hơn 30.000 nhân viên và hàng loạt đặc vụ hoạt động ngầm, SBU hiện là một trong những cơ quan an ninh lớn nhất thế giới. Quy mô này vượt xa các tổ chức tương tự như MI5 của Anh (hơn 4.000 nhân viên) hay Mossad của Israel (dưới 7.000 nhân viên).

Giám đốc SBU Vasyl Malyuk (phải) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: Văn phòng Tổng thống Ukraine

Dưới sự lãnh đạo của Vasyl Malyuk, người đứng đầu SBU từ năm 2023, cơ quan này đã cải thiện đáng kể khả năng phản gián và thu thập thông tin tình báo từ mạng lưới của Nga. Valentyn Nalyvaichenko, cựu giám đốc SBU, nhấn mạnh: “Chúng tôi đã phát triển nhiều cách tiếp cận để cài cắm gián điệp và khai thác các điểm yếu trong hệ thống của Moscow”.

SBU cũng thừa hưởng cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực từ KGB sau khi Ukraine độc lập năm 1991. Việc không thu hẹp quy mô như ở các quốc gia khác đã giúp SBU duy trì nguồn lực khổng lồ để đối phó với Nga trong thời kỳ xung đột.

Thách thức với Nga

Bất chấp những chỉ trích từ Mỹ và EU về tham nhũng cũng như thiếu cải cách, SBU đã nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ phương Tây kể từ năm 2014. CIA đã đầu tư hàng triệu USD vào các chương trình đào tạo đặc vụ Ukraine, giúp SBU nâng cao hiệu quả trong các chiến dịch phản gián và chống khủng bố. “Chúng tôi đã nhận sự hỗ trợ đáng kể từ phương Tây kể từ năm 2014”, ông Nalyvaichenko nói.

Một nhà ngoại giao phương Tây nhận xét: “SBU có quyền lực rất lớn ở Ukraine – thậm chí nhiều người cho rằng quá mức. Nhưng trong bối cảnh xung đột, các đồng minh phương Tây đã gác lại những lo ngại này để tập trung hỗ trợ Ukraine”.

Hoạt động của SBU được cho là đã khiến Nga không ít lần lúng túng. Yuri Kotenok, một phòng viên chiến trường Nga, viết: “Ukraine dường như tin rằng họ có thể hành động mà không bị trừng phạt trên lãnh thổ Nga”.

SBU từng gây ra vụ đánh bom cầu Crimea. Ảnh: DigitalGlobe.

Thực tế, các chiến dịch của SBU thường khiến giới lãnh đạo Nga bất an vì sự táo bạo. Ngoài vụ ám sát tướng Kirillov, cơ quan này còn đứng sau vụ đánh bom xe sát hại Valery Trankovsky, chỉ huy đơn vị thuộc Hạm đội Biển Đen của Nga. SBU đã công khai nhận trách nhiệm về vụ ám sát này vào tháng trước.

Cơ quan An ninh Nga (FSB) được cho là gặp khó khăn trong việc đối phó những hoạt động bí mật của SBU. Andrei Soldatov, một thành viên cấp cao tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu, cho biết. "FSB rất giỏi trong việc điều tra những gì đã xảy ra nhưng không giỏi trong việc thu thập thông tin về những gì sắp xảy ra. Đó là một tập hợp các kỹ năng khác nhau", ông nói. "Để làm được điều đó, cơ quan này phải là một cơ quan thu thập thông tin rất tốt, nghĩa là có sự tin tưởng, chia sẻ thông tin tốt — điều mà chúng ta thường không thấy ở các cơ quan an ninh của Nga".

Ông Malyuk từng trả lời báo Anh Financial Times vào đầu năm nay: “Một trong những nhiệm vụ quan trọng của SBU, đặc biệt trong thời chiến, là đối phó cơ quan an ninh đối phương (ám chỉ FSB)”. Malyuk từ chối bình luận trực tiếp về các hoạt động bí mật của SBU bên trong lãnh thổ Nga.

Báo Anh cũng lưu ý, SBU thường hiếm khi công khai nhận trách nhiệm về các hoạt động phá hoại và ám sát bên trong lãnh thổ Nga. SBU thường chỉ nhận trách nhiệm ngầm thông qua các quan chức giấu tên của cơ quan.