Vì sao số ca tử vong vì cúm mùa được đưa ra rất lớn nhưng thực tế kém xa Covid-19?

Tổng thống Donald Trump từng tỏ ra kinh ngạc trước thông tin cúm mùa đã cướp sinh mạng của 25.000-69.000 người ở Mỹ mỗi năm. Nhưng vì sao trong thực tế ít có ai chứng kiến người chết vì cúm mùa?

Cuối tháng 2/2020, khi thị trường chứng khoán bắt đầu sụp đổ vì nỗi sợ mang tên Covid-19, Tổng thống Mỹ Donald Trump tổ chức một cuộc họp ngắn ở Nhà Trắng để trấn an mọi người rằng dịch bệnh này khó có thể gây gián đoạn đáng kể cuộc sống ở Mỹ.

"Tôi muốn các bạn biết có một thứ khiến tôi bị sốc khi thấy nó. Cúm mùa đã cướp sinh mạng của 25.000 đến 69.000 người ở Mỹ mỗi năm. Điều đó khiến tôi kinh ngạc", ông chủ Nhà Trắng phát biểu.

Điều mà ông Trump muốn nhấn mạnh là dịch Covid-19 sẽ không thể tệ bằng cúm mùa - dịch bệnh mà hầu hết người Mỹ ít chú ý tới con số tử vong.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Jauns

Đầu tháng 4/2020, khi các biện pháp giãn cách xã hội bắt đầu thành công trong việc làm phẳng đường cong dịch bệnh ở một số quốc gia, một mô hình dự báo có sức ảnh hưởng lớn đã sửa số người chết vì dịch Covid-19 ở Mỹ vào mùa hè xuống còn 60.400. Một số người lại so sánh Covid-19 với cúm mùa, tranh luận rằng, nếu đại dịch mới này không tệ hơn cúm mùa, người Mỹ nên khôi phục và mở cửa kinh doanh trở lại.

Nhưng những tranh luận này đều dựa trên sự hiểu biết chưa đầy đủ về cách tính ca tử vong do cúm mùa, dẫn đến cái nhìn lệch lạc khi so sánh giữa 2 dịch bệnh.

Jeremy Samuel Faust, bác sĩ y khoa tại Khoa cấp cứu, Bệnh viện Brigham and Women's thuộc Trường Y khoa Harvard ở thành phố Boston, bang Massachusetts, Mỹ, đã đưa ra một luận điểm đáng chú ý giữa thống kê về số ca tử vong do cúm mùa và thực tế. 

"Khi tin tức về virus SARS-CoV-2 bắt đầu xuất hiện đầu năm nay và các câu hỏi về cách nó gây bệnh Covid-19 cũng nổi lên, để so sánh với cúm mùa, bản thân tôi với 4 năm trong chuyên khoa y tế cấp cứu và hơn 3,5 năm giữ vị trí bác sĩ chính, gần như chưa từng thấy ai chết vì cúm mùa. Tôi chỉ biết về trường hợp đau lòng của một bệnh nhi.

Trong khi đó, căn cứ vào số liệu của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), tôi biết hàng chục nghìn người Mỹ tử vong nhưng lại vì các lý do khác. Năm 2018, hơn 46.000 người Mỹ chết vì dùng quá liều opioid (gồm các chất như morphin, heroin...), hơn 36.500 người chết vì tai nạn giao thông, và gần 40.000 người chết vì bạo lực súng đạn. Tôi không xa lạ với những thống kê này. Nhưng phải chăng chỉ mình tôi nhận thấy sự khác biệt?", bác sĩ Faust, cho hay.

Để làm rõ hơn vấn đề, Faust đã liên lạc với các đồng nghiệp trên khắp nước Mỹ - những người đang làm việc tại các khoa cấp cứu và khu chăm sóc tích cực khác, chỉ để hỏi một câu đơn giản: "Bao nhiêu bệnh nhân chết vì cúm mùa mà họ nhớ được?"

Hầu hết bác sĩ được hỏi đều không thể nhớ nổi một trường hợp tử vong vì cúm mùa trong sự nghiệp của họ. Số còn lại nói rằng họ nhớ được một số ít trường hợp.

Tất cả bác sĩ được hỏi dường như nhận thấy một vấn đề mà Faust đã nhìn ra trước đó: "Từ lâu, các bác sĩ Mỹ đã mù quáng chấp nhận một thống kê không đúng với thực tế họ từng trải qua".

Các con số 25.000 và 69.000 người chết mà ông Trump nhắc tới không phải số ca tử vong vì cúm mùa được ghi nhận mỗi năm. Chúng được tính theo cách thức của CDC: Nhân số ca tử vong vì cúm được ghi nhận bởi nhiều hệ số khác nhau do các thuật toán phức tạp sinh ra.

Các hệ số này dựa trên giả định về tổng số trường hợp, số ca nhập viện, và số ca tử vong không được ghi nhận. Trong 6 mùa cúm vừa qua, CDC thống kê số ca tử vong thực tế vì cúm mùa giống như cách đang làm với dịch Covid-19 và con số chỉ dao động từ 3.448 tới 15.620. Các con số này thấp hơn rất nhiều so với các con số được quan chức và thậm chí là chuyên gia y tế công cộng Mỹ thường nhắc đến.

Phương pháp của CDC có những logic nhất định. Một số trường hợp tử vong vì cúm mùa bị bỏ sót vì không phải ai nhiễm cúm cũng đều được làm xét nghiệm. Nhưng một số dữ liệu ủng hộ giả định rằng ước tính của CDC về số người chết vì cúm mùa mỗi năm trung bình lớn hơn 6 lần so với con số thực tế. Con số mà CDC đưa ra về số ca tử vong vì cúm mùa bao gồm cả các ca chết do viêm phổi.

Theo bác sĩ Faust, CDC nên thay đổi ngay lập tức cách ghi nhận số ca tử vong vì cúm mùa. Trong quá khứ, cách ước tính khiến con số bị thổi phồng lên nhiều lần này có thể giúp khuyến khích tiêm phòng và giữ vệ sinh tốt. Nhưng hiện tại, nó vô cùng nguy hiểm khi gây hiểu nhầm cho người dân và các quan chức trong việc so sánh giữa 2 dịch bệnh. "Nếu chúng ta nhận định sai, cho rằng dịch Covid-19 chỉ là một đợt cúm mùa, chúng ta sẽ không áp dụng đầy đủ các biện pháp cần thiết để kiểm soát tốt dịch bệnh", bác sĩ Faust nói.

Theo bác sĩ Faust, CDC nên thay đổi ngay lập tức cách ghi nhận số ca tử vong vì cúm mùa vì nó có thể dẫn đến hệ lụy. Ảnh minh họa: Reuters

Câu hỏi - "Chúng ta có thể so sánh chính xác số người chết vì cúm mùa với số người chết vì dịch Covid-19 hay không?" - vẫn quẩn quanh.

Để làm được điều này, chúng ta phải so sánh số người chết được ghi nhận của cúm mùa với số người chết được ghi nhận của dịch Covid-19, thay vì so sánh với số người chết ước tính được thổi phồng nhiều lần.

Cụ thể, nếu so sánh số người chết vì Covid-19 ở Mỹ trong tuần thứ 2 của tháng 4/2020 với số người chết vì cúm trong tuần tồi tệ nhất của 7 mùa cúm vừa qua (theo thống kê của CDC), các chuyên gia thấy rằng dịch Covid-19 gây tử vong cao hơn từ 9,5 đến 44 lần so với cúm mùa. Nói cách khác, dịch Covid-19 không giống cúm mùa: Nó nguy hiểm hơn rất nhiều.

Từ góc nhìn này, dữ liệu về dịch Covid-19 và cúm mùa phù hợp với thực tế. Trong đại dịch Covid-19, các bệnh viện Mỹ luôn quá tải và đặc biệt là ở tâm dịch New York, số người chết nhiều tới nỗi thi thể được xếp chồng lên nhau trong xe tải đông lạnh.

Theo bác sĩ Faust, thực tế ở Mỹ cho thấy ông Trump sai lầm hoàn toàn khi đánh giá thấp mối đe dọa của dịch Covid-19 với nước Mỹ.

Bác sĩ TQ nhiễm Covid-19 da chuyển thành đen giờ thế nào?

Nguyên nhân khiến da của 2 bác sĩ Vũ Hán nhiễm Covid-19 chuyển thành màu đen cũng được đưa ra.

Bấm xem >>