Dự đoán tỷ số
Tin mới
Lịch
Vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong chiến dịch thần tốc lật đổ tổng thống Syria
Sau 13 năm nội chiến, các nhóm đối lập Syria cảm thấy thời cơ đã đến. Cách đây 6 tháng, họ trao đổi với Thổ Nhĩ Kỳ về kế hoạch triển khai một chiến dịch tấn công lớn và cảm thấy họ đã nhận được cái gật đầu kín đáo, Reuters dẫn 2 nguồn tin nắm được tình hình cho biết.
Quân nổi dậy Syria ăn mừng ở Homs, ngày 8/12. (Ảnh: Reuters)
Bắt đầu cách đây 2 tuần, chiến dịch tấn công nhanh chóng đạt được mục tiêu đầu tiên: Chiếm được thành phố lớn thứ 2 của Syria – Aleppo, khiến tất cả đều ngỡ ngàng. Từ đó, chỉ trong vòng hơn 1 tuần, liên minh nổi dậy đã tiến vào Damascus và đặt dấu chấm hết cho hơn 5 thập kỷ lãnh đạo của gia đình Assad.
Cuộc tấn công nhanh chóng thành công nhờ hội tụ nhiều yếu tố bất lợi cho chính quyền Assad: Quân đội mất tinh thần và suy kiệt; các đồng minh chính là Iran và Hezbollah đã suy yếu nghiêm trọng sau hàng loạt đòn tấn công chí mạng của Israel; Nga đang bận rộn ở Ukraine và không còn quan tâm quá nhiều tới Syria.
Lực lượng nổi dậy không thể không thông báo với Thổ Nhĩ Kỳ trước khi triển khai chiến dịch này, vì Ankara là nước ủng hộ chính của phe đối lập Syria ngay từ những ngày đầu tiên của cuộc chiến, một nhà ngoại giao ở khu vực và là thành viên của phe đối lập cho biết.
Thổ Nhĩ Kỳ có lực lượng hiện diện ở tây bắc Syria và đã hỗ trợ cho một số phiến quân có ý định tham gia, bao gồm Quân đội Quốc gia Syria (SNA), dù họ coi lực lượng chính trong liên minh - Hayat Tahrir al-Sham (HTS) - là một nhóm khủng bố. HTS và thủ lĩnh Ahmed al-Sharaa, tên gọi khác là Abu Mohammed al-Golani, đã lên kế hoạch cho chiến dịch lần này, nhà ngoại giao cho biết.
Do mối quan hệ trước đây với al Qaeda, Golani bị Washington, châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ coi là phần tử khủng bố. Tuy nhiên, trong thập kỷ qua, HTS, tên gọi trước đây là Mặt trận Nusra, đã cố gắng điều chỉnh hình ảnh của mình, trong khi điều hành một bộ máy quản lý theo mô hình nhà nước ở Idlib.
Năm 2020, chính phủ của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đạt được thỏa thuận với Nga để giảm leo thang ở vùng tây bắc Syria. Ankara trước đó không đồng ý với việc phiến quân tổ chức chiến dịch tấn công lớn, vì lo ngại sẽ tạo ra một làn sóng người tị nạn chạy qua biên giới.
Tuy nhiên, các nguồn tin cho biết phiến quân cảm thấy Ankara có lập trường cứng rắn hơn với Tổng thống Assad từ đầu năm nay, sau khi ông từ chối những đề nghị liên tục từ Tổng thống Erdogan nhằm thúc đẩy một giải pháp chính trị cho thế bế tắc quân sự.
Nguồn tin cho biết, phiến quân đã cho Thổ Nhĩ Kỳ xem kế hoạch cụ thể, sau khi những nỗ lực của Ankara nhằm thuyết phục Tổng thống Assad thất bại. Thông điệp của phiến quân là: "Con đường trong nhiều năm đã không hiệu quả, vậy hãy thử con đường của chúng tôi. Các ông không phải làm gì cả, chỉ cần đừng can thiệp".
Hadi Al-Bahra, đại diện của phe đối lập Syria ở nước ngoài, nói với Reuters rằng HTS và SNA có phối hợp hạn chế với nhau trước chiến dịch và đồng ý về sự hợp tác và không xung đột.
Ông Hadi Al-Bahra tiết lộ quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã thấy những gì các nhóm vũ trang đang làm và trao đổi với nhau.
Phát biểu tại Doha ngày 8/12, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan cho biết nỗ lực của Tổng thống Erdogan trong những tháng gần đây nhằm tiếp cận ông Assad đã thất bại và Thổ Nhĩ Kỳ "biết điều gì đó sắp xảy ra".
Thứ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Nuh Yilmaz khi phát biểu tại một hội nghị về các vấn đề Trung Đông ở Bahrain ngày 8/12 khẳng định Ankara không đứng sau và không chấp thuận chiến dịch tấn công. Ông cũng bày tỏ lo ngại về tình hình bất ổn.
Bộ Ngoại giao và Bộ quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ không trả lời câu hỏi của Reuters về thỏa thuận giữa HTS và Ankara về chiến dịch tấn công Aleppo.
Trả lời các câu hỏi Thổ Nhĩ Kỳ biết những gì về giai đoạn chuẩn bị, một quan chức Thổ Nhĩ Kỳ nói với Reuters rằng HTS "không nhận được lệnh hoặc chỉ đạo từ chúng tôi (và) cũng không phối hợp hoạt động với chúng tôi".
Vị quan chức này cho biết, "theo nghĩa đó" sẽ không đúng khi nói rằng chiến dịch tấn công Aleppo diễn ra với sự chấp thuận của Thổ Nhĩ Kỳ. Cơ quan tình báo Thổ Nhĩ Kỳ (MIT) chưa trả lời đề nghị bình luận về vấn đề này.
Quân nổi dậy ăn mừng ở Hama ngày 5/12. (Ảnh: Reuters)
Thời điểm quyết định
Quân nổi dậy tấn công khi Tổng thống Assad đang ở thế yếu nhất. Bị phân tâm bởi những mặt trận khác, các đồng minh quân sự của ông là Nga, Iran và lực lượng Hezbollah ở Li-băng không thể huy động quân và vũ khí để hỗ trợ. Trong khi đó, lực lượng vũ trang rệu rã của Syria không thể chống trả.
Một nguồn tin nói với Reuters rằng quân đội Syria không còn nhiều xe tăng và máy bay không có nhiên liệu vì tình trạng tham nhũng, cho thấy nhà nước Syria đã trở nên rỗng ruột như thế nào. Trong 2 năm qua, tinh thần của quân đội đã suy giảm nghiêm trọng.
Aron Lund, một thành viên nhóm nghiên cứu Century International chuyên về Trung Đông, cho biết liên minh do HTS lãnh đạo đã trở nên mạnh hơn và gắn kết hơn bất kỳ lực lượng phiến quân nào trước đây, "và phần lớn là nhờ công của Abu Mohammed al-Golani". Nhưng ông cho rằng những yếu kém của chế độ là yếu tố quyết định.
"Sau khi họ để mất Aleppo như vậy, lực lượng của chế độ không thể phục hồi. Khi quân nổi dậy càng tiến xa, quân đội của Tổng thống Assad càng yếu đi", ông Aron Lund nói, và thừa nhận tốc độ tiến lên của phiến quân đã vượt quá mong đợi.
"Đã có cơ hội nhưng không ai ngờ chế độ này lại sụp đổ nhanh như vậy. Mọi người đều nghĩ sẽ một cuộc chiến tranh", Bassam Al-Kuwatli, chủ tịch đảng Tự do Syria, một nhóm đối lập nhỏ có trụ sở bên ngoài Syria, cho biết.
Một quan chức Mỹ giấu tên nói, dù Washington đã biết Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ phiến quân, nhưng họ không được thông báo về bất kỳ sự chấp thuận ngầm nào của Thổ Nhĩ Kỳ đối với chiến dịch tấn công Aleppo. Hội đồng An ninh quốc gia Nhà Trắng không phản hồi đề nghị bình luận về thông tin này.
Ngày 8/12, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump nói rằng việc Nga từ bỏ Tổng thống Assad đã dẫn đến sự sụp đổ của chế độ. Ông Trump nói thêm rằng Mátxcơva không nên bảo vệ nhà lãnh đạo này ngay từ đầu.
Nhiều mục tiêu
Các nguồn tin nắm được tình hình của Hezbollah cho biết, lực lượng này đã rút nhiều chiến binh tinh nhuệ khỏi Syria trong năm qua để đối phó với Israel.
Cuộc tấn công của quân nổi dậy Syria bắt đầu cùng ngày lệnh ngừng bắn ở Li-băng có hiệu lực - 27/11.
Các nguồn tin quen thuộc với Hezbollah cho biết, lực lượng này không muốn tham gia vào trận chiến lớn ở Syria vì phải tập trung phục hồi sau những đòn đánh chí mạng của Israel. Đối với liên minh quân nổi dậy Syria, việc Hezbollah rút lui là một cơ hội lớn. "Chúng tôi chỉ muốn một cuộc chiến công bằng giữa chúng tôi và chế độ", nguồn tin đối lập Syria cho biết.
Sự sụp đổ của chính quyền Assad giáng một đòn mạnh vào ảnh hưởng của Iran ở Trung Đông, sau hàng loạt thiệt hại lớn mà các lực lượng thân Iran ở Dải Gaza và Li-băng hứng chịu.
Hiện nay, Thổ Nhĩ Kỳ dường như là quốc gia có ảnh hưởng lớn nhất ở Syria. Ngoài việc đảm bảo người tị nạn Syria có thể về nhà, mục tiêu của Thổ Nhĩ Kỳ còn là kiềm chế quyền lực của các nhóm người Kurd đang kiểm soát vùng đông bắc Syria và được Mỹ hậu thuẫn.
Ankara coi lực lượng người Kurd ở đó là khủng bố. Lực lượng SNA được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn đã giành được nhiều vùng lãnh thổ, bao gồm thành phố Tel Refaat, từ lực lượng người Kurd thân Mỹ. Ngày 8/12, một nguồn tin an ninh ở Thổ Nhĩ Kỳ cho biết phiến quân đã tiến vào thành phố Manbij ở phía bắc sau khi đẩy lùi người Kurd.
"Thổ Nhĩ Kỳ là bên chiến thắng lớn nhất. Erdogan hóa ra lại đứng về bên phải, hoặc ít nhất là bên chiến thắng, của lịch sử vì những người đại diện của ông ấy ở Syria đã giành chiến thắng", Birol Baskan, nhà khoa học chính trị làm việc tại Thổ Nhĩ Kỳ, nhận xét.
Người đứng đầu lực lượng Hayat Tahrir al-Sham là tâm điểm chú ý khi nhóm vũ trang đối lập lớn nhất Syria này chiếm quyền kiểm soát Damascus ngày 8-12.
Nguồn: [Link nguồn]
