Ukraine có kế sách khác khi tạm ký thỏa thuận khoáng sản với Mỹ?

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Giới chức Ukraine ngày 25/2 xác nhận đã đạt thỏa thuận khoáng sản với Mỹ và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky có thể tới Nhà Trắng ký thỏa thuận trong tuần này. Nhưng sự không rõ ràng về các điều kiện ràng buộc dẫn đến nghi ngờ thỏa thuận chỉ là động thái kéo dài thời gian của Kiev.

Binh sĩ Ukraine khai hỏa pháo phản lực trong giao tranh với Nga ở mặt trận thành phố Pokrovsk, vùng Donetsk. Ảnh: NYT.

Theo tờ New York Times (NYT), trong bối cảnh xung đột bước sang năm thứ 4 với những tín hiệu không mấy lạc quan từ Mỹ, Ukraine có thể đang tính tới việc điều chỉnh chiến lược, đánh giá lại mối quan hệ với Washington và tìm kiếm các lựa chọn thay thế để bảo vệ lợi ích quốc gia.

Ukraine không có nhiều lựa chọn

Ukraine hiện có rất ít lựa chọn và không có lựa chọn nào là lý tưởng, các nhà phân tích và quan chức Ukraine nói với NYT. Ukraine có thể lấy lòng ông Trump bằng cách đưa ra các thỏa thuận kinh tế béo bở, chẳng hạn như thỏa thuận khoáng sản, mà cả hai bên cuối cùng đã đạt được sau nhiều ngày đàm phán khó khăn.

Nhưng thông tin rò rỉ về thỏa thuận khá ít ỏi và không rõ Mỹ được hưởng lợi gì nếu lập liên doanh khai thác khoáng sản với Ukraine trong tương lai.

Một số chuyên gia bày tỏ sự hoài nghi, cho rằng đây chỉ là biện pháp kéo dài thời gian của Ukraine, nhằm xác minh xem liệu ông Trump có tiếp tục gửi vũ khí hay không. Chỉ khi nào xung đột kết thúc, các công ty Mỹ mới có thể tới Ukraine thực hiện các dự án khai thác khoáng sản. Trong trường hợp cảm thấy thỏa thuận bất lợi, Ukraine cũng có thể sẵn sàng hủy bỏ dù điều này chắc chắn sẽ khiến ông Trump không dễ dàng bỏ qua.

Nếu sự ủng hộ của Mỹ cạn kiệt, Ukraine sẽ tìm cách cầm cự trên chiến trường lâu nhất có thể mà theo đánh giá của NYT là vài tháng. Khi đó, ông Trump có thể thừa nhận các cuộc đàm phán hòa bình không thể tiến triển nếu không có sự tham gia của Kiev.

Trong khi đó, Ukraine đã có một bước ngoặt rõ ràng hướng tới châu Âu như là đối tác gần gũi nhất và là thế lực bảo đảm an ninh tiềm năng. Trong vài ngày qua, ông Zelensky đã tham gia nhiều cuộc gọi và cuộc họp với các đối tác châu Âu để thảo luận về những gì châu Âu có thể hỗ trợ Ukraine, cũng như khả năng châu Âu triển khai quân đội.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gặp đặc phái viên Mỹ Keith Kellogg vào tuần trước. Ảnh: EPA.

Hôm 24/2, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã trình bày tình thế của Ukraine và vai trò của châu Âu cho Tổng thống Donald Trump nhằm tìm kiếm sự hậu thuẫn.

Dù thế nào đi chăng nữa, “Ukraine không nên trông chờ vào sự ủng hộ của Mỹ trong các cuộc đàm phán”, Volodymyr Fesenko, một nhà phân tích chính trị Ukraine, nhận định. Đây là điều mà chỉ mới đây thôi còn được xem là không thể tưởng tượng được.

Đối với Ukraine, có lẽ thật khó để thích nghi với tình hình mới này, Alyona Getmanchuk, người đứng đầu Trung tâm Châu Âu Mới, một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Kiev, và là người được ông Zelensky lựa chọn làm đại sứ NATO của Ukraine, cho biết. "Chúng tôi đã quen với việc có Mỹ sát cánh từ lâu và chúng tôi vẫn cần Mỹ ở bên", bà nói với tờ NYT.

Châu Âu giúp Ukraine tiếp tục chiến đấu?

Quay trở lại thỏa thuận khoáng sản, vẫn phải chờ xem liệu thỏa thuận mới có giúp Ukraine trong mối quan hệ với chính quyền ông Trump hay không. Một mặt, nó sẽ cho phép ông Trump tuyên bố rằng Mỹ đã đảm bảo được một khoản lợi nhuận lớn. Nhưng không rõ việc Ukraine phải gánh khoản nợ trong tương lai có giúp Kiev có lợi thế trước Nga để chấm dứt xung đột hay không.

Khung cảnh một mỏ khai thác khoáng sản ở Ukraine vào tháng này. Ảnh: Reuters.

Một yếu tố khác có thể có lợi cho Ukraine, theo nhận định của một số chuyên gia, chính là tính cách của ông Trump. Tổng thống Mỹ từng khẳng định có thể nhanh chóng chấm dứt chiến tranh, nhưng ông Trump có thể sẽ không thể làm được như vậy nếu không có sự đồng ý của Ukraine. Điều đó ít nhất cũng mang lại cho Kiev một số đòn bẩy.

“Nếu không có sự chấp thuận của Ukraine đối với một thỏa thuận tiềm năng, ông Trump sẽ không thể trở thành người gìn giữ hòa bình vĩ đại như ông ấy thường nói”, bà Getmanchuk nhận định. “Tổng thống Ukraine Zelensky vẫn sẽ có vai trò trong mục tiêu chấm dứt xung đột của ông Trump”.

Cuối cùng, các chuyên gia cho rằng, quyết định có tiếp tục chiến đấu hay không là tùy thuộc vào Ukraine. Điều quan trọng bây giờ là liệu Ukraine có thể cầm cự đủ lâu trên chiến trường, tìm kiếm nguồn tài trợ mới mà không cần Mỹ để để tránh phải chấp nhận một thỏa thuận với các điều khoản bất lợi, theo NYT.

Theo báo Mỹ, nền công nghiệp quốc phòng Ukraine hiện đáp ứng 40% nhu cầu của quốc gia và có thể đẩy mạnh sản xuất nếu hợp tác sâu rộng hơn với châu Âu.

Nico Lange, cựu quan chức Bộ Quốc phòng Đức hiện là thành viên cấp cao tại Hội nghị An ninh Munich, nói: “Tôi nghĩ rằng việc giữ vững lập trường và nói ‘Hãy nhìn xem, chúng tôi sẽ tiếp tục tự vệ’ chính là điều củng cố vị thế của Ukraine trong tình hình hiện nay”.

Theo NYT, một số nước châu Âu đã bắt đầu tài trợ cho ngành công nghiệp quân sự Ukraine và Liên minh châu Âu đang thảo luận về kế hoạch gửi cho Ukraine một gói hỗ trợ mới đáng kể có thể lên tới hơn 21 tỷ USD.

Tại một diễn đàn an ninh ở Kiev vào tuần trước, các đại diện cấp cao từ Liên minh châu Âu, NATO và Canada, cũng như cựu tướng Mỹ David H. Petraeus đã nhất trí con đường phía trước của Ukraine là phải đa hướng. Thứ nhất cần làm sâu sắc thêm mối quan hệ với châu Âu, thứ hai cần tăng sản xuất vũ khí trong nước và ưu tiên trước mắt là hàn gắn mối quan hệ với ông Trump.

Tìm kiếm thỏa thuận khoáng sản với Mỹ chính là bước đầu tiên của kế hoạch này, NYT kết luận.