Trump chọn ngoại trưởng Mỹ, nước nào "mừng" nhất?

Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump được cho là đang muốn chọn “người bạn của Nga” làm ngoại trưởng nhưng quyết định này có thể bị Thượng viện Mỹ can thiệp.

Rex Tillerson (trái) ngồi cạnh Tổng thống Nga Vladimir Putin trong lễ ký thỏa thuận giữa Exxon Mobil và Rosneft .

Guardian nhận định, nếu Rex Tillerson, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành (CEO) Tập đoàn Dầu khí Exxon Mobil làm ngoại trưởng thì đây sẽ là một trong những thắng lợi chiến lược của Tổng thống Nga Vladimir Putin sau cuộc bầu cử Mỹ.

Tổng thống Mỹ Barack Obama đã ra lệnh điều tra về sự can thiệp bí mật của Nga, giúp ông Trump đắc cử như CIA mới đây báo cáo. Nhưng dù Nga có can thiệp hay không thì việc ông Trump có thể chọn Tillerson rõ ràng là một lợi thế đáng kể đối với Moscow.

So với các ứng viên ngoại trưởng Mỹ khác có tư tưởng truyền thống và thù địch với Nga, CEO Exxon Mobil lại có quá khứ kinh doanh gần gũi với ông Putin.

Tờ Wall Street Journal viết: “Chỉ có một số ít người Mỹ có mối quan hệ gần gũi với ông Putin hơn Tillerson”. Doanh nhân 64 tuổi người Texas đã dành phần lớn thời gian trong sự nghiệp để làm việc với đối tác Nga.

Năm 2011, Exxon Mobil đạt thỏa thuận khai thác nguồn tài nguyên dồi dào của Nga ở Bắc Cực. Đổi lại, công ty dầu khí quốc gia Nga OAO Rosneft có cơ hội đầu tư vào các hoạt động của Exxon Mobil ở nước ngoài.

Tillerson cũng là bạn thân của người đứng đầu Rosneft, Igor Sechin. Ông Sechin từng làm việc dưới quyền Tổng thống Nga Putin khi cả hai còn ở St Petersburg, trong giai đoạn những năm 1990. Igor Sechin từng nhắc đến viễn cảnh” lái xe môtô trên những con đường ở Mỹ cùng Tillerson”.

Thỏa thuận năm 2011 giữa Exxon và Rosneft bị đóng băng vì lệnh cấm vận Mỹ áp đặt sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014. Exxon Mobil ước tính cấm vận đã khiến tập đoàn thiệt hại 1 tỷ USD. Tillerson đã nhiều lần yêu cầu chính phủ Mỹ dỡ bỏ cấm vận.

Rex Tillerson hiện là ứng viên hàng đầu Trump chọn làm ngoại trưởng Mỹ.

“Khả năng ông Trump lựa chọn Rex Tillerson cho thấy, Tổng thống Mỹ đắc cử muốn giữ lời hứa hợp tác với Nga thay vì cô lập”, chuyên gia Thomas Wright đến từ Viện Brookings nhận định. “Tillerson có mối quan hệ thân cận với ông Putin và CEO Exxon Mobil phản đối cấm vận Nga. Đây là dấu hiệu đáng báo động cho những người lo ngại về Nga ở châu Âu”.

Ca ngợi Tillerson trong cuộc trả lời phỏng vấn trên Fox News ngày 11.12, ông Trump nói: “Đối với tôi, Tillerson là người biết và hiểu rõ nhiều lãnh đạo trên thế giới”.

“Ông ấy đạt được không ít thỏa thuận với Nga không chỉ vì bản thân, mà còn có lợi cho cả công ty”, ông Trump nói thêm.

Theo Guardian, dù chỉ là giám đốc tập đoàn nhưng Tillerson giống như người đứng đầu một bang. Exxon Mobil tạo ra lợi nhuận lớn hơn nhiều quốc gia. Công ty này có chính sách đối ngoại riêng và thuê nhân viên an ninh riêng.

Để có thể trở thành ngoại trưởng Mỹ, Tillerson sẽ phải nhận được đa số ủng hộ của các Nghị sĩ trong Thượng viện. Chỉ cần 3 Nghị sĩ đảng Cộng hòa bỏ phiếu phản đối thì Tillerson khó có cơ hội làm việc trong chính quyền Donald Trump.

CEO Exxon Mobil cũng phải hứng chịu làn sóng chỉ trích từ các Nghị sĩ diều hâu đảng Cộng hòa, do John McCain dẫn đầu. “Tôi đặc biệt quan ngại đến mối quan hệ của Tillerson và Putin. Chúng ta cần phải phân tích rõ các vấn đề liên quan trước khi lựa chọn đồng ý hay phản đối”, Nghị sĩ John McCain nói trên CNN ngày 10.12.

Dmitri Trenin, Giám đốc Trung tâm Carnegie ở Moscow (Nga) bình luận: “Tillerson trở thành ngoại trưởng là sự gián đoạn lớn nhất trong chính sách đối ngoại Mỹ sau thời Chiến tranh Lạnh”.

“Không chỉ trong quan hệ Nga-Mỹ, chính sách mà Trump-Tillerson theo đuổi chỉ tập trung vào lợi ích quốc gia Mỹ, hơn là tham vọng toàn cầu”, ông Trenin nói.