Thua Nhà Trắng và Hạ viện, Cộng hòa dồn sức giữ Thượng viện

Bang Georgia sẽ bỏ phiếu vòng hai bầu thượng nghị sĩ vào ngày 5-1 và kết quả sẽ quyết định tương lai đảng Cộng hòa ở Thượng viện.

Sau ngày bầu cử 3-11, không như kết quả các cuộc đua vào Nhà Trắng và Hạ viện đã rõ ràng, kết quả cuộc đua Thượng viện vẫn chưa được xác định. Lý do vì bang Georgia vẫn chưa có kết quả cuối cùng.

Tổng thống Donald Trump (giữa) cùng hai nghị sĩ Cộng hòa David Perdue (trái) và Kelly Loeffler (phải) tại phiên vận động ở bang Georgia (Mỹ) tối 5-12. Ảnh: AP

Trong cuộc bầu cử ngày 3-11, ứng viên thượng nghị sĩ Cộng hòa David Perdue được 49,75% phiếu bầu, theo sát ông là đối thủ Dân chủ Jon Ossoff. Trong cuộc đua chọn người thay thế thượng nghị sĩ Johnny Isakson, ứng viên thượng nghị sĩ Cộng hòa Kelly Loeffler được gần 26% phiếu bầu, ứng viên Dân chủ Raphael Warnock được gần 33%. Luật pháp bang Georgia quy định sẽ tổ chức vòng bỏ phiếu lần hai khi không ứng viên nào đạt được 50% phiếu bầu trở lên và vòng bỏ phiếu thứ hai sẽ diễn ra vào ngày 5-1-2021.

Lợi thế và rủi ro

Cán cân kết quả chưa đầy đủ hiện tại ở Thượng viện sau cuộc bầu cử ngày 3-11 là 50 thượng nghị sĩ Cộng hòa/48 thượng nghị sĩ Dân chủ. So với đảng Dân chủ thì vòng bỏ phiếu tới ở Georgia đơn giản hơn với đảng Cộng hòa, khi đảng này chỉ cần thắng một trong hai cuộc đua thượng nghị sĩ. Khi đó, ông Mitch McConnell vẫn sẽ là lãnh đạo phe đa số Cộng hòa và đảng này vẫn nắm quyền kiểm soát Thượng viện. Phía đảng Dân chủ áp lực hơn khi phải thắng cả hai ghế thượng nghị sĩ bang Georgia trong cuộc bỏ phiếu ngày 5-1 để có được thế cân bằng 50-50.

Nếu đảng Dân chủ thắng được cả hai ghế và quân bình thế 50-50, phó tổng thống đắc cử Kamala Harris được cho sẽ là quân bài phá vỡ thế bế tắc, vì một khi nhậm chức phó tổng thống, bà cũng sẽ đồng thời kiêm luôn vị trí chủ tịch Thượng viện. Đây là điều bất lợi mà đảng Cộng hòa bằng mọi giá phải tránh, vì bà Harris là người của đảng Dân chủ.

Nếu tình thế này xảy ra thì coi như đảng Cộng hòa mất quyền kiểm soát Thượng viện và có thể xem là bước lùi nghiêm trọng với chính đảng này khi cùng lúc thua cả Nhà Trắng, Hạ viện và Thượng viện trong một kỳ bầu cử. Nếu đảng Dân chủ kiểm soát cả Nhà Trắng và lưỡng viện Quốc hội thì đường đi của chính phủ ông Joe Biden trong hai năm tới sẽ có thay đổi kịch tính theo hướng thuận lợi hơn nhiều. Cho nên vòng bỏ phiếu ngày 5-1 tới ở Georgia cực kỳ quan trọng với đảng Cộng hòa.

Bạn có thể nghĩ tới việc thành viên Dân chủ chỉ trích thành viên Cộng hòa nhưng chuyện các thành viên Cộng hòa chỉ trích lẫn nhau thật không ích lợi gì… Chúng ta cần thật sự thống nhất với tư cách người của đảng Cộng hòa và đảm bảo giúp các thượng nghị sĩ của mình thành công.

Chánh thư ký bang Georgia BRAD RAFFENSPERGER

Nội bộ Cộng hòa hỗn loạn

Nhận thức được điều này, đảng Cộng hòa đang tập trung cao độ, quyết tâm giành ghế thượng nghị sĩ ở Georgia. Đảng Cộng hòa đã chi hơn 400 triệu USD quảng bá cho hai ứng viên. Các tỉ phú ủng hộ đảng Cộng hòa ở phố Wall đóng góp hàng chục triệu USD cho cuộc đua thượng nghị sĩ ở Georgia.

Ngày 5-12 vừa qua, đích thân Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa Ronna McDaniel đến Georgia vận động ủng hộ hai ứng viên Cộng hòa trước vòng bỏ phiếu lần hai. Trước đó, Phó Tổng thống Mike Pence cũng đến Georgia vận động cho hai ứng viên Cộng hòa vào ngày 20-11.

Tuy nhiên, chưa rõ hiệu quả các nỗ lực này tới đâu. Trong một bài viết trên báo New York Post, nhà báo Miranda Devine có lời cảnh báo với đảng Cộng hòa: “Trong chính trị, không thống nhất đồng nghĩa với việc bị hủy diệt”. Nhà báo Devine báo động về tình trạng chia rẽ giữa ông Trump và các thành viên Cộng hòa ở Georgia trong bối cảnh vòng bỏ phiếu thứ hai chỉ còn chưa đầy ba tuần nữa.

Nguồn cơn của xung đột giữa ông Trump và các thành viên Cộng hòa ở Georgia bắt nguồn từ việc Thống đốc Georgia - ông Brian Kemp (đảng Cộng hòa) năm ngoái không làm theo đề nghị của ông Trump bổ nhiệm nghị sĩ Doug Collins - thành viên Ủy ban Tư pháp Hạ viện vào ghế trống trong Thượng viện bang Georgia. Thay vào đó, ông Kemp đã bổ nhiệm bà Loeffler, bất chấp sự phản đối từ nhiều nhân vật Cộng hòa bảo thủ lúc đó.

Cuối cùng, ông Collins cũng quyết định tham gia ứng cử ghế thượng nghị sĩ Georgia qua cuộc bỏ phiếu ngày 3-11. Hậu quả là số phiếu dành cho ứng viên Cộng hòa bị chia ra. Bà Loeffler nhận được 26%, ông Collins nhận được 20%.

Có vẻ ông Trump vẫn chưa bỏ qua chuyện Thống đốc Kemp không làm theo ý mình. Theo hai nguồn tin của CNN, trong một cuộc điện đàm gần đây, ông Trump chỉ trích ông Kemp là trẻ nít và bất mãn chuyện thượng nghị sĩ Loeffler không thắng được thế đa số ngay vòng bỏ phiếu đầu mà để phải vào vòng hai với đối thủ Dân chủ Warnock.

Chưa hết, đội ngũ pháp lý của ông Trump nhiều tuần qua theo đuổi kiện tụng kết quả bầu cử ở Georgia, thậm chí ông còn có lời lẽ nặng nề với nhiều quan chức trong bang. Theo đài CNN, chuyện ông Trump đến Georgia sau diễn biến này đưa đến băn khoăn liệu ông có thật sự tin tưởng tiến trình bỏ phiếu ở Georgia. Các phát ngôn chỉ trích cả công khai lẫn riêng tư của ông Trump khiến nhiều thành viên Cộng hòa lo ngại sự can thiệp vận động của ông tại Georgia mang lại hại nhiều hơn lợi. Nội bộ Cộng hòa càng lủng củng khi bản thân hai ứng viên thượng nghị sĩ Cộng hòa - ông Perdue và bà Loeffer từng kêu gọi chánh thư ký bang Georgia - ông Brad Raffensperger (đảng Cộng hòa) từ chức vì không xử lý gian lận bầu cử.

Đài NPR dẫn lo ngại của nhà báo bảo thủ Erick Erichson rằng có thể đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Thượng viện về tay đảng Dân chủ nếu nội bộ Cộng hòa cứ hỗn loạn thế này.

Không dễ dự đoán cuộc đua vòng hai sẽ thế nào, tuy nhiên theo nhà báo Ella Nilsen của tạp chí Vox thì hai ứng viên Cộng hòa có khả năng thắng nhiều hơn. Georgia là bang thiên Cộng hòa và 20 năm nay chưa từng có ứng viên thượng nghị sĩ Dân chủ nào ở bang này vào được Thượng viện. Dù ông Biden thắng ở Georgia nhưng đây không được xem là tín hiệu lợi thế cho đảng Dân chủ trong cuộc đua Thượng viện. Nếu phe Cộng hòa kiểm soát Thượng viện, lãnh đạo đa số Mitch McConnell sẽ có quyền phủ quyết các ưu tiên chính sách của chính phủ ông Biden. Thế đa số cũng có thể giúp đảng Cộng hòa phong tỏa nhiều vị trí đề cử nội các của ông Biden, cũng như làm khó tiến trình xác nhận các đề cử cấp cao khác. Nếu đảng Dân chủ không thắng được Thượng viện thì ông Biden sẽ là tổng thống đầu tiên kể từ sau ông George H.W. Bush bắt đầu nhiệm kỳ mà không kiểm soát được tất cả ba nhánh: Nhà Trắng, Hạ viện và Thượng viện.