Thái độ bất ngờ của nhiều người Nga về những cải cách của ông Putin

Hai tuần sau khi Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố sửa hiến pháp Nga, giới chức Moscow trung thành với ông đã làm việc với "tốc độ ánh sáng" để hiện thực hóa những thay đổi này.

Dù các cuộc biểu tình về việc sửa hiến pháp đã diễn ra ở một vài thành phố, nhưng đa số người dân Nga dường như không quan tâm đến điều này (Ảnh: BBC)

Các đại biểu Nga đã thông qua các tu chính án ngay từ lần đọc đầu tiên, kể cả khi những người phản đối cho rằng động thái này chỉ là bình phong để ông Putin duy trì ảnh hưởng chính trị của mình, hay thậm chí tiếp tục nắm quyền cho đến sau năm 2024, thời điểm ông Putin mãn nhiệm chức vụ Tổng thống Nga.

Nhưng khi các nhà phân tích còn mải tranh luận về dụng ý thực sự của ông Putin, thì chỉ cách thủ đô Moscow một quãng lái xe ngắn, nhiều người vẫn tỏ ra thờ ơ hoặc không không hề biết chuyện gì đang xảy ra.

Ở lối vào huyện Pereslavl-Zalessky, vẫn còn sót lại một biểu tượng từ thời Liên Xô ở bên đường. Phía xa hơn là biển hiệu của một câu lạc bộ lướt sóng ven hồ, thứ gợi liên tưởng đến sự phát triển về hình ảnh của thị trấn cấp huyện nằm cách thủ đô Nga 140 km này.

Với mức lương trung bình ở Moscow, cuộc sống ở Pereslavl có vẻ rất khấm khá. Nhưng đối với những người có thu nhập tại địa phương này, việc đến các cửa hàng tiện lợi hay bán thực phẩm chức năng dường như là một thứ gì đó rất xa lạ với họ.

Nền chính trị tại Moscow cũng tương tự như thế.

Có hay không một kế hoạch 'Pexit'?

Chính trị tại Moscow dường như là một điều gì đó xa lạ với người dân huyện Pereslavl (Ảnh: BBC)

Tâm trạng này được thể hiện rất rõ bởi một thanh niên đi bộ ngang qua nơi được ví như “Quảng trường Đỏ” của riêng Pereslavl.

"Tôi chẳng biết gì cả,” người thanh niên đáp gọn sau khi lịch sự lắng nghe câu hỏi về những cải cách của Tổng thống Putin, rồi tiếp tục rảo bước dưới trời tuyết.

Một đám đông phụ huynh đợi con bên ngoài một trường học gần đó thì tỏ ra thức thời hơn.

Hầu hết đều đã nghe về những cải cách phúc lợi được Tổng thống Putin tuyên bố trong bản Thông điệp Quốc gia, trong đó có việc hỗ trợ các gia đình có thu nhập thấp. Nhưng họ ít chú ý đến những thay đổi hiến pháp được công bố ở phần sau của bài phát biểu.

Các thay đổi này bao gồm việc phân chia lại quyền lực giữa tổng thống, thủ tướng và quốc hội Nga, và được cho là bước đầu tiên trong kế hoạch duy trì quyền lực trọn đời của ông Putin sau năm 2024, hay còn được biết đến với biệt danh "Pexit".

"Chúng tôi thấy Tổng thống Putin hứa hẹn nhiều lợi ích hơn cho các bà mẹ, và điều đó rất tích cực", Yulia cho biết khi cô đang đợi con trai mình. Ý tưởng về một người từng lãnh đạo nước Nga suốt 2 thập kỷ tiếp tục kéo dài vị thế chính trị của mình không phải là điều phiền toái đối với cô.

"Tôi nghĩ ông ấy là một nhà lãnh đạo đàng hoàng", bà mẹ trẻ nhún vai, "Nhưng lúc đó, tôi cũng chẳng biết bất kỳ ứng cử viên tổng thống nào khác."

Olga, người đứng cùng một chiếc xe đẩy, thì lại không để ý đến bất kỳ đề xuất hiến pháp mới nào. Cô thường xem phim hoạt hình trên TV những ngày này, chứ không phải những chương trình tin tức.

"Liệu giờ đã là lúc thay đổi sau 20 năm? Có thể," cô nói. "Nhưng mọi thứ giờ vẫn ổn định, bình thường, và đâu ai biết điều gì có thể sẽ xảy ra trong tương lai?"

Ông Putin có phải mối quan tâm hàng đầu?

Dù dành phần lớn bài Thông điệp Quốc gia để nói về vấn đề phúc lợi, ông Putin vẫn công bố việc sửa hiến pháp ở phần sau (Ảnh: Reuters)

Dù không có ý phản đối, nhưng nhận xét từ các bà mẹ từ Pereslavl đối với Tổng thống Vladimir Putin cũng không đồng nghĩa với những lời ngợi khen.

Điều này tương đồng với sự suy giảm trong những đánh giá về mức độ tín nhiệm đối với ông Putin, vốn từng ở mức rất cao, nhưng bắt đầu tuột dốc từ năm 2018 khi tổng thống Nga từng đưa ra đề xuất tăng độ tuổi nghỉ hưu.

Bài phát biểu đầu năm của Tổng thống Putin dường như đã thừa nhận điều này, khi ông cam kết những ưu tiên cho việc cải thiện đời sống của người dân Nga. Trong bối cảnh cuộc bầu cử Quốc hội sẽ diễn ra vào năm tới, và chính đảng của ông Putin đang ngày càng mất điểm trước công chúng, đó là một sự thay đổi đáng kể.

Nó cũng giống như một chất xúc tác trước bất kỳ biến động nào nhằm duy trì tầm ảnh hưởng chính trị của Tổng thống Nga.

Các dân biểu từ Pereslavl dường như chẳng mấy ngạc nhiên về điều này bằng những phụ huynh đợi con ngoài trường. Một phiên họp sôi nổi của ủy ban ngân sách địa phương thậm chí chỉ quan tâm đến việc truy vết hàng triệu rúp bị thất thoát của huyện hơn là sự quan tâm đến việc liệu ông Putin có trở thành một "Vị cha của đất nước" hay không.

Tu sĩ Pantalaimon Korolev cho biết hiều người sống tại Pereslavl liên tục cần sự hỗ trợ, đặc biệt là trẻ nhỏ (Ảnh: BBC)

Khi vị chủ tịch đề cập đến Thông điệp Quốc gia của ông Putin, một dân biểu đã lớn tiếng nói rằng ông "không nghe gì cả".

Ở một trong số các tu viện tại Pereslavl, một số người chỉ chú ý đến lời hứa về mức sống "xứng đáng".

"Nhiều người sống ở đây liên tục cần sự hỗ trợ", tu sĩ trẻ Pantalaimon Korolev, người biết một chút tiếng Anh nhờ đọc các tiểu thuyết của Agatha Christie và chơi điện tử, cho biết, “Có rất nhiều người ở những ngôi làng xung quanh hầu như không có việc làm. Họ chỉ cần những điều đơn giản, đặc biệt là đối với lũ trẻ của mình”.

Vì vậy, trong vài năm gần đây, Pantalaimon đã dành một số phòng tại tu viện của mình để tích trữ quần áo, thức ăn và đồ chơi trẻ em.

“Chồng tôi đã từng kiếm được rất nhiều việc khi còn làm thợ xây, nhưng giờ thì chẳng còn gì nữa,” Maria, người mang thai đứa con thứ ba, thổ lộ khi đang cố chọn ra một chiếc áo len tốt trong đống quần áo tại tu viện, "Tôi đã từng theo dõi tin tức vào mỗi ngày, nhưng giờ đây tôi chủ yếu nghĩ làm thế nào để vượt qua hoàn cảnh hiện tại"

Tu viện huyện Pereslavl cung cấp áo ấm cho các gia đình tại đây (Ảnh: BBC)

Dù vậy, Maria không phản đối ý tưởng về việc Tổng thống Putin tiếp tục tại vị. "Ông ấy vẫn là một lãnh đạo tốt."

"Sự thay đổi này diễn ra rất nhanh, tức thời đến nỗi dư luận bị mất phương hướng", Kiril Rogov, thành viên Tổ chức Sứ mệnh Tự do cho biết.

Theo ông, những cải cách được ban hành nhanh chóng đến mức không thể giải thích được, nó giống như một "động thái đặc biệt".

"Mọi người không hiểu chính xác tất cả những gì về nó," Kiril lập luận.

Những nhà phân tích chính trị khác cũng có quan điểm tương tự.

Sự mơ hồ

Nhận định mới nhất của ông Rogov là Tổng thống Vladimir Putin, bằng cách nào đó, vẫn sẽ ở lại điện Kremlin. Ông rút ra kết luận trên khi nhận ra rằng Tổng thống sẽ vẫn là vị trí quyền lực nhất nước Nga, ngay cả khi hiến pháp đã được sửa đổi.

"Mọi người đều tin rằng ông Putin vẫn sẽ tham gia vào vũ đài chính trị và nắm một số quyền kiểm soát, nhưng không rõ bằng hình thức nào, và sẽ diễn ra như thế nào", Kiril cho biết.

Sự mơ hồ này có thể tốt cho ông Putin. Một động thái nắm giữ quyền lực lộ liễu, như một số nhà lãnh đạo vùng Trung Á, có thể sẽ châm ngòi cho các cuộc biểu tình trên đường phố. Mọi thứ mơ hồ sẽ khiến những lời chỉ trích trở nên ít có cơ sở hơn.

Kết quả là, các nhóm đối lập bị chia cắt như các nhà phân tích dự đoán. Ngay cả ở Moscow, một cuộc biểu tình vốn được ấn định vào cuối tuần tới cũng đã bị hủy bỏ.

Xây dựng hình tượng trước công chúng để hợp pháp hóa việc bỏ phiếu các kế hoạch cải cách cũng có thể là một thách thức đối với điện Kremlin

Nhưng với những người dân Nga, như tại Pereslavl, có vẻ đây chưa phải lúc cho những thay đổi mang tính cách mạng.