Tàu ngầm “rắn săn mồi” tối mật Mỹ rình mò Liên Xô thế nào

Tàu ngầm siêu bí mật USS Halibut của Mỹ có hình dạng khác thường, hoạt động dưới biển sâu trong thời gian dài và thực hiện nhiều nhiệm vụ tuyệt mật trong giai đoạn Chiến tranh Lạnh.

Tàu ngầm tên lửa hạt nhân USS Halibut.

Theo National Interest, USS Halibut là mẫu tàu ngầm hạt nhân có khả năng phóng tên lửa tầm xa đầu tiên của Mỹ. Tàu được thiết kế để mang theo các tên lửa hành trình cỡ lớn Regulus II.

Tên lửa được thiết kế để phóng đi từ boong tàu, theo đường dốc xuống mũi tàu. USS Halibut có thể mang theo tối đa 5 tên lửa loại này. Chính vì yếu tố này mà USS Halibut là một trong những tàu ngầm có hình dạng kỳ lạ nhất, giống như “rắn đang tiêu hóa mồi”.

USS Halibut còn có 6 ống phóng ngư lôi 533 mm nhưng với vai trò chính là tàu ngầm tên lửa, ngư lôi chỉ mang ý nghĩa phòng vệ.

Đây là tàu ngầm có một không hai của Mỹ. Dài hơn 105m, rộng gần 9m, tàu ngầm phải dành chỗ chứa cho tên lửa tầm xa nên lượng giãn nước lên tới 5.000 tấn.

Thủy thủ đoàn tàu ngầm USS Halibut.

Halibut là loại tàu ngầm có một không hai. Với chiều dài hơn 105m, chiều rộng gần 9m, khoang chứa của tàu cùng với các thiết bị được lắp đặt đã khiến trọng lượng của nó lên tới 5.000 tấn. Lò phản ứng hạt nhân S3W cho phép tàu di chuyển dưới mặt nước ở tốc độ 37 km/giờ, tầm hoạt động không hạn chế.

Điều này cho phép tên lửa hành trình Regulus II, tầm bắn chỉ 1.600 km phát huy sức mạnh tối đa. Tên lửa Regulus II sớm bị thay thế bằng tên lửa đạn đạo Polaris. Động cơ tên lửa mới cho phép Polaris trở nên gọn gàng hơn mà vẫn cải thiện tầm bắn.

Sự xuất hiện của Polaris cùng các tàu ngầm lớp George Washington, và việc tên lửa Regulus II ngừng sản xuất 17 ngày trước khi USS Halibut hạ thủy đe dọa đến sự tồn tại của loại tàu ngầm độc nhất này. USS Halibut chỉ hoạt động trong 4 năm với vai trò là tàu ngầm tên lửa.

Năm 1965, hải quân Mỹ đưa tàu đến Trân Châu Cảng để cải tiến. Với chi phí nâng cấp 70 triệu USD (205 triệu USD ngày nay), tàu đươc tích hợp khoang cho người nhái vào-ra tàu khi lặn, đồng thời có chế độ hoạt động giúp giữ nguyên vị trí dưới nước.

USS Halibut phóng tên lửa hành trình Regulus.

Quan trọng nhất, USS Halibut có khoang để vận hành hai thiết bị điều khiển từ xa đặc biệt mang tên "Con cá". Thiết bị lặn dài 3,6 m và được lắp đặt hệ thống camera, đèn pha và máy dò (sonar) để tìm kiếm những vật thể ở dưới độ sâu tới 7.600m. Máy tính 24 bit mạnh nhất thời điểm đó được trang bị trên tàu để xử lý tín hiệu mà “Con cá” truyền về.

Sau khi nâng cấp, USS Halibut không còn là tàu ngầm hạt nhân phóng tên lửa tầm xa mà chuyển thành tàu ngầm tấn công hạt nhân, với nhiệm vụ lặn sâu dưới nước, tham gia hoạt động do thám.

Tháng 7.1968, USS Halibut được giao nhiệm vụ tối mật, dò tìm xác tàu ngầm K-129 lớp Golf II của Liên Xô bị chìm cách đó 4 tháng, cách quần đảo Hawaii gần 3.000 km.

K-129 gặp sự cố và nằm lại giữa đáy biển, trong khi mang theo 3 tên lửa đạn đạo tầm trung R-21. Loại tên lửa một tầng, tầm bắn khoảng 1.600 km và có thể trang bị đầu đạn hạt nhân 800 kT.

USS Halibut tại xưởng đóng tàu.

Liên Xô để mất tàu K-129 là cơ hội đặc biệt, giúp Mỹ có thể thu thập công nghệ tên lửa và đầu đạn hạt nhân, phục vụ cho mục đích nghiên cứu.

USS Halibut chính là tàu ngầm phù hợp nhất cho nhiệm vụ này. Tiếp cận gần khu vực, tàu ngầm dò tìm xác chiếc K-129 và đưa “Con cá” vào tìm kiếm. Sau quá trình tìm kiếm tới gần 20.000 bức ảnh, các thủy thủ trên tàu Halibut cuối cùng đã phát hiện nơi K-129 vĩnh viễn nằm lại.

Thành công trong nhiệm vụ tối mật giúp USS Halibut và thủy thủ đoàn nhận bằng khen của Tổng thống Mỹ, nhờ tham gia vào “những nhiệm vụ mang tầm quan trọng lớn về khoa học cho chính phủ Mỹ”.

Việc USS Halibut tham gia vào quá trình thu thập bí mật công nghệ Liên Xô trên tàu K-129 đã bị chính phủ Mỹ giấu nhẹm đi trong nhiều thập kỷ.

Tàu ngầm "rắn săn mồi' USS Halibut.

Năm 1970, Halibut được cải tiến một lần nữa. Một năm sau, con tàu ra khơi và thực hiện nhiệm vụ lắp đặt máy nghe trộm vào đường dây cáp liên lạc, nối giữa căn cứ tàu ngầm của Liên Xô tại thành phố Petropavlovsk, thuộc bán đảo Kamchatka và trụ sở chính của Hạm đội Thái Bình Dương tại thành phố Vladivostok.

Trang thiết bị nghe trộm giúp Washington bắt được tín hiệu liên lạc tới lực lượng vũ khí hạt nhân Liên Xô. Đây được đánh giá là một trong những nhiệm vu tối mật nhất bởi chỉ một sai sót nhỏ cũng sẽ bị phía Liên Xô phát hiện, từ bỏ việc sử dụng tuyến cáp ngầm này.

USS Halibut chính thức rời khỏi hải quân Mỹ vào ngày 1.11.1975 sau 1.232 lần lặn sâu dưới biển và 16 năm hoạt động. Con tàu nhận hai bằng khen, bao gồm cả nhiệm vụ nghe trộm lực lượng hạt nhân Liên Xô.

Nhiệm vụ do thám và thu thập bí mật quân sự ngày nay vẫn còn được hải quân Mỹ tiếp nối bằng tàu ngầm USS Jimmy Carter, thuộc lớp Seawolf.