Tạp chí Mỹ: Syria trong tình thế "ngàn cân treo sợi tóc"

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Trong tuần qua, sự tồn vong của chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad đang bị đặt dấu hỏi khi quân đội chính phủ không thể ổn định tình hình và ngăn chặn đà tiến công của phiến quân.

Đà tiến công của phiến quân chưa có dấu hiệu chậm lại dù quân đội Syria đã cố gắng ổn định tình hình. Ảnh: AFP.

Tính đến nay, phiến quân gồm tổ chức Hayʼat Tahrir al-Sham (HTS) và các nhóm do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn đã kiểm soát hơn 250 thành phố, thị trấn và làng mạc, mở rộng lãnh thổ kiểm soát ở Syria hơn gấp đôi. Phiến quân kiểm soát thêm hơn 8.000km2 lãnh thổ Syria kể từ khi mở cuộc tấn công vào ngày 27/11.

Hôm 5/12, quân đội Syria xác nhận đã rút lực lượng khỏi thành phố Hama. Tình hình trở nên nguy cấp hơn bao giờ hết khi chỉ còn thành phố Homs ngăn cách phe nổi dậy với thủ đô Damascus.

Nếu mất Homs, quân đội Syria sẽ mất đường ra biển, mất khả năng kết nối với các lực lượng Nga đóng quân ở Latakia và Tartus.

Syria ngày càng suy yếu

Theo tạp chí Foreign Policy (FP) của Mỹ, quân đội Syria thực tế đã suy yếu đáng kể, chính quyền Assad chưa bao giờ chiến thắng trong cuộc nội chiến mà thỏa thuận ngừng bắn năm 2020 chỉ giúp đóng băng xung đột.

Syria không cho biết quân đội hiện tại có quy mô ra sao nhưng không loại trừ khả năng chỉ tương đương, thậm chí lép vế hơn các nhóm phiến quân.

Sau nhiều năm nội chiến, nam giới Syria hầu như đã bỏ ra nước ngoài. Chỉ có những người có liên hệ với chính quyền ở Damascus là vẫn còn ở lại. Syria phụ thuộc rất lớn vào lực lượng chiến đấu thân Iran trong khu vực, bao gồm Hezbollah và các nhóm dân quân, cũng như sự yểm trợ của các chiến đấu cơ Nga.

Nhưng khi Hezbollah suy yếu còn Nga đang tập trung dứt điểm xung đột ở Ukraine, khoảng trống ở Syria đã lộ rõ.

Nền kinh tế Syria đã hỗn loạn trong nhiều năm. Khi lệnh ngừng bắn do Thổ Nhĩ Kỳ và Nga dàn xếp đóng băng xung đột vào đầu năm 2020, 1 đô la có giá trị khoảng 1.150 bảng Syria (tiền tệ của Syria). Khi cuộc tấn công của phe đối lập bắt đầu một tuần trước, 1 đô la có giá trị 14.750 bảng Syria. Vào ngày 4 tháng 12, sau một tuần giao tranh tái diễn, tỉ lệ này đã là 1 "ăn" 17.500.

Thay vì ổn định đất nước và mang lại cho người dân Syria một chút an ủi sau hơn một thập kỷ chiến tranh, cuộc khủng hoảng nhân đạo của Syria đã leo thang kể từ khi thỏa thuận ngừng bắn đạt được vào năm 2020. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, ít nhất 90 phần trăm người dân Syria hiện đang sống dưới mức nghèo khổ. Trợ cấp của nhà nước cho nhiên liệu và thực phẩm đã bị cắt giảm mạnh trong những năm gần đây.

Ngoài yếu tố chủ quan, yếu tố khách quan khiến chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad không thể vực dậy là vì các mỏ dầu lớn đều nằm ở vùng đông bắc, hiện do phe nổi dậy người Kurd được Mỹ hậu thuẫn kiểm soát. Bằng cách bảo trợ người Kurd, Mỹ được hưởng phần lớn dầu khai thác ở khu vực này.

Với cuộc khủng hoảng nhân đạo của quốc gia tồi tệ hơn bao giờ hết và ý chí cũng như khả năng hỗ trợ của thế giới thấp hơn bao giờ hết, Syria đang rơi vào tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”. Nhận ra rằng không có ánh sáng ở cuối đường hầm, một bộ phận người dân Syria bắt đầu xuống đường và kêu gọi ông Assad từ chức.

Sự trỗi dậy mạnh mẽ của phiến quân

Các sự kiện gần đây cũng cho thấy quân đội chính phủ trong 8 năm qua không chiến đấu hiệu quả hơn, dù có sự can thiệp của Nga. Lực lượng Vũ trang Syria nhìn chung vẫn không thống nhất và phối hợp kém. Trong hầu hết mọi khía cạnh, bộ máy quân sự của chế độ đã trì trệ trong những năm gần đây, suy yếu từ bên trong và phân mảnh ở bên ngoài.

Năng lực duy nhất mà Nga bổ sung cho quân đội chính phủ Syria trong những năm gần đây là cách sử dụng máy bay không người lái tự sát góc nhìn thứ nhất (UAV FPV). Nhưng trong cuộc tấn công gần đây, phiến quân cũng đã biết cách sử dụng UAV tự sát, dường như do sự hỗ trợ từ các đơn vị đặc biệt thuộc Tổng cục tình báo Ukraine.

Điều đó làm sáng tỏ sự tương phản rõ rệt ở phía bên kia chiến tuyến, nơi HTS và các nhóm phiến quân do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn đã tích cực mở rộng sức mạnh từ khi ngừng bắn vào năm 2020. HTS đã xây dựng các đơn vị chuyên biệt chú trọng vào chiến đấu ban đêm, với phần lớn được trang bị ống ngắm nhìn ban đêm.

Lần cuối chính quyền Tổng thốn Syria Bashar al-Assad phải đối mặt thách thức lớn như hiện nay là trong giai đoạn 2011- 2015. Khi đó, sự can thiệp của Nga và ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Iran đã giúp quân chính phủ đẩy lùi phiến quân. Hiện tại, chưa có dấu hiệu cho thấy Syria có thể trụ được giống như trước đây, FP kết luận.