Sức mạnh quân sự Iran: Đáng gờm tới đâu, và điểm yếu nào?

Iran được xem là đội quân lớn nhất Trung Đông, có kho vũ khí khủng, gồm tên lửa và UAV, nhưng cũng có một vài điểm yếu nhất định.

Rạng sáng 14-4, Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran cho biết trên truyền hình nhà nước rằng lực lượng này đã phóng hàng chục máy bay không người lái và tên lửa từ Iran về phía Israel, theo tờ The New York Times.

Lực lượng phòng vệ Israel đã xác nhận Iran đã phóng tên lửa và UAV vào Israel và đang tích cực phòng thủ cũng như sẵn sàng chiến đấu.

Vậy sức mạnh quân sự Iran tới đâu khi trực tiếp đối đầu với Israel, vốn được coi là một quốc gia có nền quốc phòng mạnh?

Iran có đội quân hùng hậu ra sao?

Theo đánh giá hàng năm được đưa ra vào năm ngoái của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) có trụ sở tại Anh, lực lượng vũ trang Iran là một trong số lực lượng lớn nhất ở Trung Đông, với ít nhất 580.000 quân nhân tại ngũ và khoảng 200.000 quân nhân dự bị đã qua đào tạo, được chia thành lực lượng quân đội truyền thống và lực lượng vệ binh IRGC - lực lượng chịu trách nhiệm về an ninh biên giới của Iran.

Hệ thống phòng không Israel chống lại các cuộc tấn công của Iran ngày 14-4. Ảnh: REUTERS

Lực lượng quân đội truyền thống và IRGC đều có lực lượng đánh bộ, không quân và hải quân riêng và đang hoạt động.. Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Iran chịu trách nhiệm điều phối các quân chủng và đề ra chiến lược tổng thể, theo The New York Times.

IRGC điều hành Lực lượng Quds - đơn vị tinh nhuệ chịu trách nhiệm trang bị vũ khí, huấn luyện và hỗ trợ mạng lưới các nhóm vũ trang ủy quyền trên khắp Trung Đông được gọi là “Trục kháng chiến”. Các lực lượng vũ trang này bao gồm Hezbollah ở Lebanon, Houthis ở Yemen, các nhóm dân quân ở Syria và Iraq, Hamas và Thánh chiến Hồi giáo Palestine (Jihad) ở Gaza.

Iran duyệt binh vào năm ngoái. Ảnh: AFP

Tổng Tư lệnh các lực lượng vũ trang Iran là Lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei. Ông là người đưa ra quyết định cuối cùng đối với mọi quyết định lớn.

Mặc dù lực lượng vũ trang ủy quyền không được tính là một phần của lực lượng vũ trang Iran, nhưng các chuyên gia rằng những nhóm này được coi là lực lượng đồng minh của Iran trong khu vực. Các nhóm này được trang bị vũ khí đầy đủ, sẵn sàng chiến đấu, trung thành về mặt tư tưởng và có thể hỗ trợ Iran nếu bị tấn công.

Ông Fabian Hinz, chuyên gia về quân đội Iran tại IISS ở Berlin (Đức), cho rằng mức độ hỗ trợ và các loại vũ khí mà Iran cung cấp cho các tổ chức phi nhà nước này, gồm UAV, tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình, là rất lớn. Theo ông Hinz, đây có thể được coi là một phần trong khả năng quân sự của Iran, đặc biệt là khi đầu tư mạnh cho Hezbollah - nhóm có mối quan hệ chiến lược thân thiết nhất với Iran.

Iran có những loại vũ khí nào?

Trong nhiều thập niên, chiến lược quân sự của Iran tập trung vào việc răn đe, chú trọng vào việc phát triển tên lửa tầm xa và chính xác, cũng như UAV và hệ thống phòng không. Iran cũng đã xây dựng một đội tàu cao tốc lớn và một số tàu ngầm nhỏ có khả năng làm gián đoạn giao thông vận tải và nguồn cung cấp năng lượng toàn cầu đi qua Vịnh Ba Tư và Eo biển Hormuz.

Ông Afshon Ostovar, phó giáo sư tại Trường Hậu ĐH Hải quân Mỹ và là chuyên gia về quân sự Iran, cho rằng Iran có một trong những kho vũ khí tên lửa và UAV lớn nhất ở Trung Đông. Kho vũ khí này bao gồm tên lửa hành trình, tên lửa chống hạm, cũng như tên lửa đạn đạo có tầm bắn lên tới 2.000 km. Những tên lửa này có tầm bắn đủ xa để tấn công bất kỳ mục tiêu nào ở Trung Đông, bao gồm Israel.

UAV Iran được trưng bày trong triển lãm quốc phòng vào năm ngoái. Ảnh: AFP

Trong những năm gần đây, Tehran sở hữu đội quân UAV với tầm hoạt động khoảng 1.900 km đến gần 2.500 km và có khả năng bay thấp để tránh radar, theo các chuyên gia và chỉ huy Iran đã trả lời phỏng vấn công khai với các phương tiện truyền thông Iran.

Tehran không giấu giếm việc tăng cường quân sự khi khoe kho UAV và tên lửa trong các cuộc duyệt binh, đồng thời thể hiện tham vọng xây dựng một ngành kinh doanh xuất khẩu mạnh về UAV. Ở chiến trường Ukraine, nhiều lần Kiev cho rằng lực lượng Ukraine đã thu được UAV Iran sản xuất và cáo buộc Iran tuồn loại vũ khí này cho Nga.

Theo các chuyên gia, các căn cứ quân sự và kho chứa vũ khí của nước này nằm rải rác, ẩn sâu dưới lòng đất và được tăng cường phòng không, khiến chúng khó bị quét sạch bằng các cuộc không kích.

Iran lấy vũ khí ở đâu?

Các lệnh trừng phạt quốc tế đã khiến Iran không được tiếp cận với vũ khí công nghệ cao và thiết bị quân sự được sản xuất ở nước ngoài, như xe tăng và máy bay chiến đấu.

Trong cuộc chiến kéo dài 8 năm của Iran với Iraq vào những năm 1980, rất ít quốc gia sẵn sàng bán vũ khí cho Iran. Khi ông Ayatollah Khamenei trở thành lãnh đạo tối cao của Iran vào năm 1989, 1 năm sau khi chiến tranh kết thúc, ông đã giao cho IRGC phát triển ngành công nghiệp vũ khí nội địa và tập trung nguồn lực vào nỗ lực này. Ông Ayatollah Khamenei muốn đảm bảo rằng Iran sẽ không bao giờ phải phụ thuộc vào các cường quốc nước ngoài cho nhu cầu phòng thủ của mình nữa.

Các chuyên gia cho biết ngày nay, Iran có thể sản xuất một lượng lớn tên lửa và UAV cũng như ưu tiên sản xuất quốc phòng. Cạnh đó, nỗ lực sản xuất xe bọc thép và tàu hải quân lớn của nước này đã đạt được nhiều kết quả. Nước này cũng nhập khẩu các tàu ngầm nhỏ từ Triều Tiên đồng thời mở rộng và hiện đại hóa hạm đội sản xuất trong nước.

Điểm yếu của Iran là gì?

Quân đội Iran được đánh giá là một trong những quân đội mạnh nhất khu vực về trang bị, sự gắn kết, kinh nghiệm và chất lượng nhân sự nhưng lại thua xa sức mạnh và sự tinh nhuệ của lực lượng vũ trang Mỹ, Israel và một số nước châu Âu, giới chuyên gia đánh giá.

Điểm yếu lớn nhất của Iran là lực lượng không quân. Phần lớn máy bay của nước này có từ thời Shah Mohammed Reza Pahlavi - lãnh đạo Iran từ năm 1941 đến 1979, và nhiều chiếc đã ngừng hoạt động vì thiếu phụ tùng thay thế. Các chuyên gia cho biết Iran cũng đã mua một đội tàu nhỏ từ Nga vào những năm 1990.

Theo các chuyên gia, xe tăng và xe bọc thép của Iran đã cũ và nước này chỉ có một số tàu hải quân lớn. Các quan chức Mỹ cho biết 2 tàu thu thập thông tin tình báo, Saviz và Behshad, được triển khai trên Biển Đỏ, đã hỗ trợ lực lượng Houthis xác định các tàu thuộc sở hữu của Israel để tấn công.