Quân đội Ukraine thay đổi như thế nào sau gần 3 năm xung đột?

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Gần 3 năm kể từ khi cuộc xung đột Nga - Ukraine nổ ra, quân đội Ukraine đã thay đổi đáng kể.

Hình minh họa của Newsweek về Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và nhiều loại vũ khí khác nhau của quân đội Ukraine

Tạp chí Newsweek (trụ sở ở Mỹ) ngày 25/12 nhận định, quân đội Ukraine ban đầu vẫn mang đặc trưng của thời kỳ Liên Xô, nhưng sau đó đã kết hợp công nghệ phương Tây và nỗ lực phát triển các thiết bị quân sự nội địa để bù đắp tổn thất cũng như cải tiến trang bị cũ.

Chiến đấu cơ

Trong những tháng đầu năm 2023, Ukraine nhận các chiến đấu cơ MiG-29 (thời Liên Xô) từ Slovakia và Ba Lan. Đây là dòng chiến đấu cơ vốn đã quen thuộc với quân đội Ukraine.

Tháng 8/2024, sau nhiều nỗ lực vận động mạnh mẽ, Ukraine cuối cùng đã được phép sử dụng chiến đấu cơ hiện đại F-16 do Mỹ sản xuất. Đan Mạch, Hà Lan, Bỉ và Na Uy là các quốc gia cung cấp chiến đấu cơ này cho Ukraine.

Chiến đấu cơ F-16. Ảnh: Getty

Đây được đánh giá là một trong những khoản viện trợ đang chú ý nhất trong cuộc xung đột. Các chiến đấu cơ -16 được cho là giúp hiện đại hóa không quân Ukraine và đưa quân đội nước này tiến gần hơn đến các tiêu chuẩn NATO.

Tuy nhiên, F-16 đòi hỏi quá trình huấn luyện phi công và đội ngũ mặt đất phức tạp, cùng với việc xây dựng cơ sở hạ tầng mới. Tới nay, Ukraine đã mất ít nhất một chiếc F-16.

Tên lửa và hỏa lực

Các đồng minh đã cung cấp nhiều loại vũ khí mới cho Ukraine.

Kiev đã tiếp nhận các hệ thống tên lửa tầm xa ATACMS từ Washington với tầm bắn ước tính khoảng 300km. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cho phép Ukraine sử dụng tên lửa này để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga vào tháng 11/2024, hơn một năm sau khi Ukraine nhận chúng.

Hệ thống ATACMS. Ảnh: Wikimedia Commons

Theo các tài liệu của Lầu Năm Góc, Mỹ cũng gửi hơn 40 hệ thống HIMARS cùng đạn dược cho quân đội Ukraine. Kiev cũng sử dụng nhiều loại vũ khí khác như bom chùm, mìn chống bộ binh và bom đường kính nhỏ phóng từ mặt đất do Mỹ cung cấp.

Ngoài ra, Ukraine còn sử dụng tên lửa Storm Shadow do Anh và Pháp cung cấp. Loại tên lửa này còn được gọi là SCALP, có thể phóng từ chiến đấu cơ F-16 và máy bay phản lực thời Liên Xô của Ukraine đã cải tiến.

Theo Newsweek, Ukraine đã tăng cường sử dụng các tên lửa chống hạm Neptune do nước này tự sản xuất, được cho là giúp đánh chìm soái hạm Moskva của Hạm đội Biển Đen Nga trong giai đoạn đầu của xung đột.

Vào tháng 8/2024, Tổng thống Ukraine Zelensky tuyên bố Ukraine đã thử nghiệm thành công tên lửa đạn đạo đầu tiên do nước này sản xuất. Dù chưa được công bố tên chính thức, nhiều chuyên gia tin rằng đó là Hrim-2, một loại tên lửa đã được phát triển từ lâu với tầm bắn ước tính hơn 480 km (tương đương ATACMS của Mỹ).

Theo Jacob Parakilas, lãnh đạo nghiên cứu chiến lược quốc phòng tại chi nhánh châu Âu của tổ chức phi lợi nhuận Rand Corporation, tầm bắn này không đủ để tấn công Moscow, nhưng đủ để đe dọa các địa điểm quân sự quan trọng của Nga như căn cứ không quân, kho đạn hoặc các cơ sở quân sự khác.

Kyiv cũng phát triển một vũ khí mới gọi là Palianytsia, được mô tả là một loại "tên lửa kết hợp UAV," cùng với một loại pháo tự hành có tên Bohdana.

Gần đây, lực lượng điều khiển UAV của Ukraine cho biết họ đã phát triển một loại vũ khí laser mang tên Tryzub (nghĩa là "cây đinh ba" trong tiếng Ukraine). Theo Vadym Sukharevskyi, chỉ huy lực lượng này, hệ thống laser có khả năng bắn hạ máy bay ở độ cao trên 2 km.

Công nghệ nội địa

Theo Newsweek, một số vũ khí như ATACMS hay Storm Shadow bị giới hạn bởi quy định của các nước viện trợ, nên Ukraine đã tập trung phát triển vũ khí nội địa để loại bỏ điểm hạn chế này.

Trong số các vũ khí Ukraine tự sản xuất có máy bay không người lái (UAV) tự sát tầm xa, thường nhắm vào các tài sản, vũ khí có giá trị cao của Moscow cách xa hàng trăm, thậm chí tới cả nghìn km trong lãnh thổ Nga.

Các căn cứ không quân, cơ sở hải quân, nhà máy lọc dầu, nhà máy vũ khí và thậm chí cả thủ đô của Moscow đã bị tấn công bởi UAV tự sát do Ukraine sản xuất.

Samuel Bendett, chuyên gia tại CNA (một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Mỹ), cho biết UAV tầm xa của Ukraine hiện nay tương đối rẻ, không giống như trước thời điểm xung đột.

Ukraine cũng phát triển UAV trinh sát và dẫn đường cho pháo binh hoặc UAV tầm ngắn có nhiệm vụ phá hủy phương tiện bọc thép của Nga.

Một lính thủy đánh bộ Ukraine trong buổi huấn luyện sử dụng UAV FPV ở vùng Dnipropetrovsk năm 2023. Ảnh: Reuters

Sự cạnh tranh giữa Nga và Ukraine đã thúc đẩy sự phát triển vượt bậc của UAV. Các UAV góc nhìn thứ nhất (FPV) trở thành vũ khí chiến thuật phổ biến từ năm 2023, với tầm xa và khả năng thực hiện nhiều nhiệm vụ hơn.

Ngoài UAV trên không, Ukraine cũng tiên phong trong việc phát triển nhiều phương tiện không người lái trên biển như Magura V5 và SeaBaby, nổi tiếng với khả năng tấn công Hạm đội Biển Đen của Nga; hay các phương tiện không người lái trên mặt đất, được sử dụng trong sơ tán và hậu cần tại các vị trí nguy hiểm.

Theo chuyên gia Bendett, cả Nga và Ukraine đều ưu tiên sử dụng UAV chi phí thấp, dễ chế tạo và triển khai nhanh. Quân đội 2 nước cũng chuyển sang sử dụng cáp quang để điều khiển UAV, nhằm tránh tác động từ tác chiến điện tử.

Chuyên gia Bendett cho rằng, Nga có lực lượng UAV rất mạnh, Ukraine cũng vượt trội ở các lĩnh vực như xuồng không người lái USV và UAV đánh chặn.

Phòng không

Ukraine liên tục kêu gọi đồng minh cung cấp các hệ thống phòng không và tên lửa đánh chặn để duy trì khả năng phòng thủ.

Kể từ tháng 2/2022, các nước đồng minh đã cung cấp nhiều hệ thống phòng không cho Ukraine.

Theo Newsweek, Mỹ đã cung cấp 3 tổ hợp Patriot, 12 tổ hợp NASAMS, và hơn 3.000 tên lửa vác vai Stinger cho Kiev.

Hệ thống Patriot. Ảnh: Zuma Press

Ukraine cũng tận dụng hiệu quả các pháo phòng không Gepard do Đức sản xuất để đối phó với các UAV tự sát của Nga.

Bên cạnh đó, Ukraine còn nhận nhiều thiết bị tích hợp để kết nối hệ thống phòng không phương Tây với hạ tầng sẵn có trước xung đột.

Xe tăng và xe bọc thép

Ukraine đã nhận được xe bọc thép và xe tăng từ các đồng minh trong gần 3 năm qua.

Từ Mỹ, Ukraine đã nhận được 31 xe tăng chiến đấu chủ lực Abrams cộng với 45 xe tăng T-72B. Washington cũng đã gửi hơn 300 xe chiến đấu bộ binh Bradley và 4 xe hỗ trợ cho Bradley.

Xe tăng M1A1 Abrams. Ảnh: US Army National Guard

Anh đã gửi xe tăng chiến đấu chủ lực Challenger 2 và một số quốc gia khác đã gửi các phiên bản xe tăng Leopard (Đức sản xuất) cho Ukraine. Ngoài ra, quân đội Ukraine cũng tiếp nhận nhiều loại xe bọc thép như khoảng 140 xe chiến đấu bộ binh Marder của Đức và hàng chục xe trinh sát bọc thép AMX-10 RC của Pháp.

Chiến thuật mới

Theo các chuyên gia, cùng với sự thay đổi về vũ khí, trang thiết bị quân sự, Ukraine cũng có những chiến thuật mới. "Ukraine đang chuyển hoàn toàn sang các tiêu chuẩn của NATO trong việc lập kế hoạch, hoạt động và cung cấp cho quân đội", Andrii Ziuz, giám đốc công nghệ tại công ty Prevail (có trụ sở tại London), đánh giá.

Tuy nhiên, vẫn có một số nghi ngờ về việc phong cách chiến đấu của NATO có phù hợp với quân đội Ukraine khi đối đầu với các lực lượng Nga, vốn có lực lượng không quân vượt trội, hay không.