Ông Trump mắc Covid-19, nước Mỹ bầu cử ra sao?

Chuyên gia nhận định trường hợp thay tên ứng viên tổng thống trên lá phiếu mà không bắt đầu lại toàn bộ quá trình bầu cử là không khả thi

Kết quả xét nghiệm dương tính với virus corona chủng mới (SARS-CoV-2) gây ra đại dịch Covid-19 của Tổng thống Donald Trump hôm 2-10 đã đặt ra thách thức cho chiến dịch tranh cử chống lại đối thủ Đảng Dân chủ Joe Biden, đặc biệt khi chỉ còn hơn 30 ngày nữa diễn ra bầu cử. Ngay cả khi ông Trump, 74 tuổi, không có triệu chứng cụ thể, ông vẫn phải rút khỏi đường đua tranh cử và cách ly tại Nhà Trắng trong một khoảng thời gian không xác định. Trong trường hợp bệnh nặng, câu hỏi được đặt ra là liệu ông Trump có thể tiếp tục tham gia tranh cử hay không.

Thậm chí trong trường hợp bệnh tình không trở nặng, kết quả xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2 đã cho thấy sự tàn phá đối với vận may chính trị của ông Trump bởi trong nhiều tháng qua, ông Trump đã hạ thấp mức độ nghiêm trọng của đại dịch bất chấp hơn 200.000 người thiệt mạng tại Mỹ. Nhà lãnh đạo nền kinh tế đứng đầu thế giới đã nhiều lần dự đoán dịch Covid-19 "sẽ biến mất", khẳng định dịch bệnh đã được kiểm soát và nhấn mạnh nước Mỹ đang bước vào giai đoạn cuối của cuộc khủng hoảng.

Ông Trump đã xem nhẹ cảnh báo của các nhà khoa học. Ông cũng từ chối đeo khẩu trang ở nơi công cộng trong nhiều tháng và liên tục hoài nghi về tính hiệu quả của biện pháp này khi chế nhạo ông Joe Biden đeo khẩu trang. Trong những tuần gần đây, ông Trump đã có các cuộc vận động tranh cử với sự tham gia của hàng ngàn người bất chấp quy định an toàn về sức khỏe cộng đồng. Ông Trump hiện nằm trong nhóm tuổi được cho là dễ bị nhiễm SARS-CoV-2 nhất. Cứ 10 ca tử vong ở Mỹ thì có 8 người từ 65 tuổi. Chưa đầy 48 giờ trước khi được chẩn đoán, Tổng thống Trump đã đứng chung sân khấu với ông Biden tại cuộc tranh luận đầu tiên ở TP Cleveland, bang Ohio dù 2 người không bắt tay.

Một người dân Nhật Bản đi ngang màn hình ở Tokyo, phát tin Tổng thống Mỹ Donald Trump mắc Covid-19 Ảnh: REUTERS

Theo Tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Mỹ, một tổng thống không đủ khả năng lãnh đạo vì lý do sức khỏe có quyền lựa chọn tạm thời chuyển giao quyền lực cho phó tổng thống và sẽ khôi phục quyền lực bất cứ khi nào cảm thấy có thể tiếp tục nhiệm vụ. Các đời tổng thống Mỹ chỉ sử dụng 3 lần Tu chính án thứ 25 kể từ khi được phê chuẩn vào năm 1967, gồm cố Tổng thống Ronald Reagan (1 lần trong năm 1985), cựu Tổng thống George W. Bush (2 lần trong năm 2002 và 2007). Theo Đạo luật Kế vị Tổng thống năm 1947, nếu cả ông Trump và Phó Tổng thống Mike Pence đều không thể đảm nhận chức vụ, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi đảm nhận vị trí này.

Trả lời tờ The Washington Post (Mỹ) hồi tháng 8 về kịch bản một ứng viên tổng thống không đủ sức khỏe hoặc qua đời trước cuộc bầu cử, TS Richard H. Pildes, giáo sư luật hiến pháp tại Trường ĐH New York (Mỹ), cho biết quyết định sẽ thuộc về đảng mà ứng viên đó đại diện. Phó Tổng thống Mike Pence - người sẽ nắm quyền tổng thống trong trường hợp ông Trump qua đời - sẽ là lựa chọn hàng đầu của Đảng Cộng hòa nhưng đó vẫn không phải là lựa chọn duy nhất. Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa (RNC) sẽ tổ chức cuộc bỏ phiếu quyết định người thay thế với sự tham gia của 168 thành viên.

Nhận định về kịch bản thay ứng viên tổng thống tranh cử, GS Rick Hasen, giáo sư luật và khoa học chính trị tại Trường ĐH California (Mỹ), cho rằng: "Vấn đề ở đây là các lá phiếu đã được phát hành và hàng triệu người đã bỏ phiếu. Tại thời điểm này, không khả thi cho việc thay tên ứng viên trên lá phiếu mà không bắt đầu lại toàn bộ quá trình bầu cử, điều này không thể thực hiện được trong vòng 30 ngày trước bầu cử. Quốc hội có thể thông qua dự luật trì hoãn cuộc bầu cử nhưng thật khó để làm như vậy".

Theo tờ Straits Times (Singapore), với việc Tổng thống Trump bị cách ly, cuộc tranh luận thứ hai với đối thủ Biden dự kiến vào ngày 15-10 nhiều khả năng bị hủy. Trong trường hợp tổng thống qua đời bất kể quy trình chọn ứng viên thay thế, nước Mỹ có nguy cơ chứng kiến bất ổn thực sự trong bối cảnh bị chia rẽ sâu sắc vì dịch bệnh.

Rủi ro an ninh quốc gia

Trên đài CNN, ông Carl Bernstein, phóng viên nổi tiếng với vụ điều tra bê bối Watergate thời cựu Tổng thống Mỹ Richard Nixon, nhấn mạnh Washington cần đặc biệt cảnh giác với rủi ro các nước đối đầu lợi dụng tình hình để đạt được mục đích riêng.

Trong khi đó, hợp đồng tương lai gắn với các chỉ số chứng khoán Mỹ đồng loạt lao dốc sau tin Tổng thống Trump nhiễm Covid-19, chẳng hạn như chỉ số S&P 500 giảm 1% trong khi chỉ số Nasdaq giảm 1,2%. Thị trường dầu mỏ cũng phản ứng tiêu cực với thông tin này khi giá dầu thô Brent loại LCOc1 giảm 2,7% xuống còn 39,81 USD/thùng và giá dầu thô Mỹ loại CLc1 giảm 2,9% xuống còn 37,60 USD/thùng. Giới phân tích khẳng định với Reuters rằng thông tin ông Trump nhiễm Covid-19 có thể gây ra một làn sóng biến động thị trường mới, bởi các nhà đầu tư đang chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11.

Trước Tổng thống Trump, nhiều nhà lãnh đạo khác cũng đã bị chẩn đoán nhiễm Covid-19, bao gồm Thủ tướng Anh Boris Johnson và Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro. Thủ tướng Johnson nhập viện vào ngày 5-4 sau khi biểu hiện các triệu chứng như sốt và ho suốt hơn 10 ngày. Nhà lãnh đạo 55 tuổi được điều trị trong vòng một tuần tại bệnh viện, trong đó có 3 ngày tại đơn vị chăm sóc đặc biệt.

Cao Lực