Mỹ, Nga và những chuyển động chiến lược trong trật tự toàn cầu

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Nhìn từ góc độ toàn cầu, sự điều chỉnh trong cách tiếp cận với Nga cho thấy nỗ lực của Mỹ trong việc tìm kiếm các kênh ổn định hoá quan hệ với các nước lớn, qua đó góp phần định hình trật tự thế giới đang trong quá trình chuyển tiếp. Dù còn nhiều thách thức và chưa có kết quả rõ ràng, nhưng việc duy trì kênh tiếp xúc và thăm dò khả năng hợp tác chiến lược là một phần không thể thiếu trong công tác hoạch định chính sách dài hạn.

Sự điều chỉnh chính sách đối ngoại của Mỹ thời gian gần đây, đặc biệt trong cách tiếp cận quan hệ với Nga, đang tạo ra nhiều quan tâm trong giới hoạch định chiến lược. Trong bối cảnh thế giới ngày càng đa cực, các bước đi của Washington được xem là một phần trong nỗ lực tái định vị vai trò, mở rộng không gian đối thoại và kiểm soát cạnh tranh chiến lược, nhằm thích nghi với môi trường quốc tế đang biến động nhanh chóng.

Đáng chú ý, định hướng này diễn ra trong khi các trục địa chính trị lớn đang tái cấu trúc. Từ việc củng cố liên minh truyền thống ở châu Âu và Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, cho đến việc mở rộng quan hệ với các nước đang phát triển, chính sách của Mỹ thể hiện xu hướng mở rộng phạm vi chiến lược nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức trong việc duy trì sự nhất quán giữa lợi ích quốc gia và các giá trị nền tảng.

Tổng thống Donald Trump và người đồng cấp Vladimir Putin tại một sự kiện ở Helsinkin, Thổ Nhĩ Kỳ năm 2018.

Một trong những điểm thu hút sự chú ý là khả năng mở rộng kênh đối thoại với Nga. Nhiều học giả đánh giá rằng nếu các nước lớn có thể duy trì liên lạc ở cấp độ chiến lược, ngay cả trong bối cảnh còn nhiều khác biệt, thì điều đó có thể giúp ngăn chặn nguy cơ xung đột và tạo cơ hội để quản lý cạnh tranh một cách ổn định hơn. Tuy nhiên, các cơ chế hợp tác cụ thể giữa Washington và Moscow vẫn đang ở giai đoạn định hình, trong khi những khác biệt về lợi ích và cách tiếp cận vẫn là rào cản không nhỏ.

Từ góc độ khu vực, chính sách này cũng đặt ra những câu hỏi lớn tại châu Âu - nơi các nước thành viên NATO vẫn giữ thái độ thận trọng đối với bất kỳ thay đổi nào trong cấu trúc an ninh. Việc Mỹ điều chỉnh cách tiếp cận với Nga, nếu không đi kèm với sự tham vấn chặt chẽ với các đối tác, có thể tạo ra những khoảng trống chiến lược hoặc làm phát sinh tâm lý nghi ngờ trong nội bộ liên minh. Trong bối cảnh đó, việc duy trì đối thoại không chỉ với đối tác bên ngoài mà còn trong lòng các thể chế quốc tế là điều kiện then chốt để giữ vững sự ổn định của trật tự khu vực và toàn cầu.

Cũng cần nhấn mạnh rằng mọi thay đổi trong chính sách lớn đều phải được đặt trong bối cảnh cấu trúc quyền lực toàn cầu đang phân tầng rõ nét hơn. Từ NATO tới Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), từ Liên minh châu Âu (EU) đến Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu thế giới (BRICS), các cấu trúc đa phương không ngừng tái định hình khiến việc hoạch định chiến lược của từng quốc gia trở nên phức tạp hơn. Theo báo cáo thường niên năm 2024 của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), tương lai của hệ thống an ninh quốc tế sẽ không chỉ phụ thuộc vào năng lực răn đe, mà còn vào khả năng các trung tâm quyền lực lớn đối thoại với nhau để kiểm soát căng thẳng và thúc đẩy ổn định.

Ở phương diện kinh tế, những cơ hội hợp tác tiềm năng giữa Mỹ và Nga, nhất là trong lĩnh vực năng lượng, khai khoáng và tài nguyên, cũng được nhắc đến như một phần trong tính toán dài hạn của các bên. Dù thương mại song phương hiện chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng kim ngạch ngoại thương của Mỹ, nhưng trong bối cảnh thế giới đối mặt với những bất định mới về chuỗi cung ứng và cạnh tranh công nghệ, việc duy trì các kênh liên lạc kinh tế dù hạn chế cũng có thể giúp tránh những đứt gãy không mong muốn.

Tuy nhiên, môi trường đầu tư tại Nga vẫn còn nhiều điểm cần lưu ý. Các yếu tố như tính minh bạch, khung pháp lý và mức độ ổn định chính trị tiếp tục là điều khiến nhiều doanh nghiệp quốc tế cân nhắc. Trong khi đó, Mỹ đang định hướng tập trung vào các đối tác có hệ sinh thái kinh tế tương thích hơn, như các nền kinh tế châu Á, châu Âu và khu vực Nam bán cầu. Chính điều này làm dấy lên câu hỏi về khả năng hình thành các trụ cột kinh tế bền vững trong quan hệ Mỹ - Nga trong ngắn và trung hạn.

Một lĩnh vực khác cũng thu hút sự quan tâm là an ninh mạng và công nghệ số - nơi mà cả hai quốc gia đều có năng lực đáng kể. Trong bối cảnh các vụ việc mạng phức tạp gia tăng trên toàn cầu, nhiều chuyên gia cho rằng việc hình thành một bộ quy tắc ứng xử chung trong không gian số giữa các nước lớn là điều cần thiết để giảm thiểu hiểu lầm và ngăn chặn xung đột ngoài ý muốn. Việc xây dựng khuôn khổ kỹ thuật, cơ chế chia sẻ thông tin và kiểm chứng an ninh mạng có thể trở thành một trong những kênh hợp tác thực chất nếu hai bên đạt được sự đồng thuận.

Bên cạnh các lợi ích chiến lược, chính sách đối ngoại của Mỹ từ lâu cũng được đánh giá thông qua lăng kính giá trị - bao gồm dân chủ, pháp quyền và tôn trọng nhân quyền. Do đó, bất kỳ thay đổi nào trong quan hệ với các đối tác quốc tế cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng để tránh ảnh hưởng tới hình ảnh và uy tín toàn cầu. Một số nhà phân tích quốc tế nhấn mạnh rằng, thay vì đánh đổi các nguyên tắc cốt lõi, Mỹ cần tiếp cận một cách linh hoạt và thực tiễn, duy trì đối thoại ngay cả khi tồn tại khác biệt, từ đó tìm kiếm các giải pháp hài hòa hơn giữa lợi ích và chuẩn mực quốc tế.

Nhìn từ góc độ toàn cầu, sự điều chỉnh trong cách tiếp cận với Nga cho thấy nỗ lực của Washington trong việc tìm kiếm các kênh ổn định hoá quan hệ với các nước lớn, qua đó góp phần định hình trật tự thế giới đang trong quá trình chuyển tiếp. Dù còn nhiều thách thức và chưa có kết quả rõ ràng, nhưng việc duy trì kênh tiếp xúc và thăm dò khả năng hợp tác chiến lược là một phần không thể thiếu trong công tác hoạch định chính sách dài hạn.

Như các chuyên gia đã nhiều lần nhấn mạnh, chính sách đối ngoại không đơn thuần là nghệ thuật của hành động, mà còn là nghệ thuật của điều khả thi. Trong một thế giới phân tầng, nơi ranh giới giữa hợp tác và cạnh tranh ngày càng mong manh, việc duy trì sự linh hoạt chiến lược, kết hợp giữa nguyên tắc và đối thoại, sẽ là yếu tố then chốt giúp các quốc gia thích ứng với thời đại đầy biến động. Và nếu nhìn xa hơn lợi ích ngắn hạn, các sáng kiến ngoại giao mang tính xây dựng vẫn có thể mở ra những cơ hội kết nối, dù ban đầu chỉ là những nhịp cầu nhỏ giữa các bờ chiến lược còn nhiều cách biệt.