Hai "tử huyệt" đe dọa quân đội Nga

Nga đang tận dụng chiến dịch không kích chống khủng bố tại Syria để phô diễn tiềm lực quân sự, thử nghiệm và trình làng các loại vũ khí hiện đại, tối tân nhất. Tuy nhiên, sự hồi sinh sức mạnh quân sự Nga vẫn bị cản trở đáng kể bởi những khó khăn về nhân lực và vật lực.

Nhân lực

Sự thiếu hụt trầm trọng về mặt nhân lực là một trong những mối đe dọa nguy hiểm nhất đối với quân đội Nga trong một cuộc chiến thực sự.

Trong một bài phân tích được đăng tải trên National Interest, chuyên gia quân sự Dave Majumdar cho biết, hiện tại, binh sĩ nghĩa vụ đang là nguồn bù đắp chủ yếu, tạm thời giải quyết bài toán hiếu hụt nhân lực khiến giới chức trách Nga đau đầu.

Binh sĩ Nga. Ảnh: Reuters

Theo ông Dave Majumdar, ngoài Các lực lượng tên lửa chiến lược, nguồn nhân lực của lực lượng Không quân, bộ binh Hải quân vẫn chủ yếu dựa vào lính nghĩa vụ vốn được đào tạo sơ sài, qua loa, không bài bản, chuyên nghiệp.

“Chỉ có khoảng 1/4 nhân lực thuộc các lực lượng quân sự trên bộ của Nga được đào tạo chuyên nghiệp, bài bản. Những quân nhân chuyên nghiệp này thường được biên chế vào các lực lượng phản ứng nhanh”, ông Dave Majumdar cho hay.

Theo đó, quân đội Nga chủ yếu vẫn dựa vào lính nghĩa vụ quân sự và hợp đồng vốn ít được đào tạo bài bản.

Theo Business Insider, chu kỳ nghĩa vụ quân sự ngắn của Nga giúp nước này dễ dàng xây dựng đội quân hùng hậu về số lượng, song khó có thể trở thành một lực lượng chiến đấu hiệu quả.

Lính nghĩa vụ Nga chỉ phải phục vụ trong quân ngũ 1 năm là được trở về với cuộc sống đời thường. Do đó, Nga khó lòng duy trì một lực lượng thường trực chuyên nghiệp khi binh sĩ liên tục bị thay mới.

Binh sĩ Nga trong buổi diễn tập ngày 1.11.2014 cho cuộc diễu hành trên Quảng trường Đỏ. Ảnh: Getty.

Ngoài ra, điểm yếu đáng quan ngại của lính nghĩa vụ và hợp đồng Nga là tình trạng kỷ luật kém.

Hồi tháng 5, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký sắc lệnh chấn chỉnh quân đội, hướng đến mục tiêu khôi phục vị thế siêu cường của Moscow trong thời đại mới. Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh tình trạng kỷ luật của binh sĩ Nga đang ở mức rất thấp.

Hàng năm, rất nhiều binh sĩ thiệt mạng trong các cuộc tập trận, trong đó nguyên nhân chủ yếu là do lạm dụng rượu và không tuân thủ quy trình an toàn. Trong một tài liệu mật được công bố năm 2001, có tới 500 binh sĩ Nga thiệt mạng do thao tác sai của chính họ hoặc đồng đội.

Sự thiếu chuyên nghiệp và kỷ luật kém có thể ảnh hưởng rất tiêu cực đến khả năng sẵn sàng chiến đấu cũng như hiệu quả tác chiến của quân đội Nga.

Theo Business Insider, nhận định về khả năng của binh sĩ Nga, Trung Úy Alexey Chaban của Lữ đoàn Tăng 17 của Quân đội Ukraine từng nói: “Có vẻ không giống như chúng ta đang chiến đấu với một đội quân mạnh, họ chỉ như những kẻ nghiện rượu và vô gia cư. Mặc dù rõ ràng có việc binh sĩ Nga đang chiến đấu chống lại chúng ta, nhưng họ không có kinh nghiệm và gây ra những sai lầm lớn. Hàng trăm người đã bỏ mạng (lính Nga). Họ không phải là những chiến binh thực thụ”.

Trung úy Chaban cho hay, một cựu tư lệnh quân đội người Chechnya tên là Isa Munayev đã tới Ukraine để chiến đấu, ủng hộ chính phủ Kiev chống lại quân nổi dậy miền Đông được Nga “tiếp sức” và chống lưng cũng có chung nhận định với ông rằng, phần lớn binh sĩ Nga không được đào tạo bài bản, thiếu chuyên nghiệp và kỷ luật kém. Chỉ có bộ phận nhỏ lực lượng tinh nhuệ của Nga là đáng gờm.

“Isa luôn nói với tôi rằng, các binh sĩ Nga chỉ là một nhóm say xỉn. Tuy nhiên, nếu gặp phải Spetsnaz (lực lượng đặc nhiệm ưu tú và tinh nhuệ của Nga), thì khôn ngoan nhất chính là bỏ chạy”, theo Trung úy Ukraine.

Vật lực

Vấn đề lớn thứ 2 mà quân đội Nga phải đối mặt đó là tình trạng và chất lượng của khí tài quân sự và khả năng mua sắm vũ khí mới giảm sút nghiêm trọng do nguồn ngân sách eo hẹp.

Sau sự sụp đổ của Liên Xô, nền công nghiệp và công nghệ của Nga cũng giảm sút mạnh. Thực tế này đã làm suy yếu ngành công nghiệp quốc phòng của Nga.

Bức ảnh mô tả các kỹ thuật viên Không quân Nga đang kiểm tra chiến đấu cơ MiG-29 tại căn cứ ở khu vực Primorsko Akhtarsk, gần biên giới Ukraine.

Bình luận về thực trạng đó, chuyên gia quân sự Dave Majumdar viết: “Đất nước này (Nga) đang rớt lại phía sau trong nhiều lĩnh vực công nghệ rất quan trọng, đặc biệt là trong những năm 1990. Chẳng hạn, người Nga bị tụt hậu đáng kể trong các công nghệ quan trọng để chế tạo và sản xuất các loại vũ khí chính xác hoặc radar mảng pha quét điện tử chủ động… Và đó chỉ là một vài ví dụ”

Trên thực tế, binh sĩ Nga vẫn đang phải tiếp tục sử dụng khí tài quân sự chủ yếu được sản xuất từ thời Liên Xô. Thậm chí, các lực lượng chiến đấu của Nga ở Syria vẫn đang sử dụng nhiều khí tài quân sự  từ những năm 1970, theo ông Majumdar.

Một lĩnh vực khác mà quân đội Nga cũng bị tụt hậu đáng kể là công nghiệp đóng tàu.

“Nga không còn khả năng đóng các tàu chiến có kích thước lớn tương đương tàu sân bay nữa. Và họ vẫn đang sử dụng những kỹ thuật đóng tàu lạc hậu”, ông Majumdar nhấn mạnh.

Trong khi Hải quân Mỹ hiện sở hữu 11 tàu sân bay và 9 tàu đổ bộ tấn công, thì Hải quân Nga chỉ có một tàu sân bay. Trong khi đó, hàng không mẫu hạm Đô đốc Kuznetsov thường xuyên gặp trục trặc kỹ thuật, đặc biệt các vấn đề động cơ do không được nâng cấp, bảo dưỡng tốt.

Hàng không mẫu hạm duy nhất của Nga, Đô đốc Kuznetsov.

Tổng thống Putin đã lên kế hoạch đóng mới siêu tàu sân bay năng lượng hạt nhân cùng hàng chục tàu chiến, tàu ngầm khác với mục tiêu tái trang bị cho quân đội từ nay đến năm 2020. Tuy nhiên, những khó khăn lớn về mặt ngân sách có thể cản trở kế hoạch trên.

Nền kinh tế Nga đang gặp nhiều khó khăn do giá dầu thế giới giảm và đồng ruble mất giá trong bối cảnh phương Tây gia tăng trừng phạt kinh tế chống lại Moscow sau khi nước này sáp nhập bán đảo Crimea. 

Cũng do nguồn tài chính eo hẹp mà chương trình phát triển máy bay ném bom thế hệ thứ năm mới, PAK DA, ban đầu được dự kiến hoàn thành vào năm 2023, nay đã bị hoãn lại. Thay vào đó, Nga sẽ chỉ tập trung vào kế hoạch nâng cấp máy bay ném bom siêu thanh Tu-160 từ thời Liên xô.

Máy bay ném bom chiến lược Tu-160 của Không quân Nga.

Chưa hết, Moscow cũng thiếu tiền để rót vào kế hoạch sản xuất xe tăng Armata thế hệ 3. Chuyên gia Dmitry Gorenburg của Đại học Harvard ước tính, Nga sẽ chỉ có khả năng cung cấp 330 xe tăng Armata cho quân đội vào năm 2020 – thấp hơn nhiều so với dự kiến ban đầu là 2.300 chiếc.

Cuối cùng, theo Business Insider, quân đội Nga có thể đạt được những thành công đáng kể trong các hoạt động quy mô nhỏ như chiến dịch sáp nhập bán đảo Crimea hoặc không kích chống khủng bố tại Syria.

Tuy nhiên, với những khó khăn về mặt nhân lực và vật lực kể trên, Điện Kremlin sẽ dễ “mất sức” trong một cuộc chiến lâu dài chống lại một đối thủ lớn có quân đội mạnh.