Điều kiện tiên quyết để đạt được thỏa thuận hòa bình cho Ukraine

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Các chuyên gia vạch ra nhiều giải pháp giúp đảm bảo an ninh và đạt được thỏa thuận hòa bình cho vấn đề Ukraine, nhưng mấu chốt của vấn đề vẫn là sự đồng tình từ phía Nga.

Đảm bảo an ninh là cụm từ mà Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky đã sử dụng vô số lần trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump và Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tại Nhà Trắng vào ngày 28-2. Kể từ sau cuộc gặp, ông Zelensky cũng nhiều lần sử dụng cụm từ này.

Ông Zelensky đặt vấn đề là làm sao Ukraine có thể đảm bảo rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn và xung đột sẽ không tiếp diễn trong 1 hoặc 2 năm sau thỏa thuận. Tuy nhiên, ông Trump đã bác bỏ mối bận tâm này của ông Zelensky.

"An ninh thì quá dễ, đó chỉ là khoảng 2% của vấn đề" – ông Trump nói trong cuộc gặp.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp hôm 28-2. Ảnh: AFP

Tuy nhiên, ông Trump không nói rõ việc đảm bảo an ninh cho Ukraine sẽ được thực hiện ra sao, mà chỉ đề cập rằng châu Âu sẽ là bên giải quyết vấn đề này. Ông Trump cũng cho rằng sự hiện diện của các công ty Mỹ khai thác đất hiếm và các khoáng sản khác của Ukraine sẽ đủ để ngăn chặn xung đột.

"Tôi không nghĩ bất kỳ ai sẽ chơi đùa nếu chúng ta [Mỹ] ở đó [Ukraine] với nhiều công nhân" – ông Trump nói.

Không chỉ vấn đề của Ukraine

Ngay sau màn đấu khẩu giữa ông Trump và ông Zelensky, các nhà lãnh đạo châu Âu đã họp tại London (Anh) hôm 2-3 để thảo luận về vấn đề Ukraine, cũng như các giải pháp dài hạn cho mối quan hệ Mỹ-Ukraine.

"Đây là khoảnh khắc có một không hai đối với an ninh của châu Âu" – Thủ tướng Anh Keir Starmer nhấn mạnh.

Đối với châu Âu, thỏa thuận hòa bình Ukraine không chỉ là vấn đề của riêng nước này.

"Châu Âu biết một điều: thỏa thuận không chỉ đơn thuần là chia cắt Ukraine hay đảm bảo lệnh ngừng bắn tại Ukraine diễn ra nhanh chóng. Thỏa thuận còn là vấn đề đảm bảo an ninh lâu dài cho Ukraine và liên quan mật thiết đến các vấn đề an ninh hiện hữu của toàn bộ châu Âu" – cựu đại sứ Đức tại Mỹ Wolfgang Ischinger viết trên tạp chí Foreign Affairs.

Tuy nhiên, bà Claudia Major và ông Aldo Kleemann – chuyên gia tại Viện Các vấn đề quốc tế và An ninh Đức – cho rằng châu Âu "thiếu cả năng lực quân sự cần thiết lẫn ý chí chính trị và sự thống nhất" để gánh vác gánh nặng hỗ trợ Ukraine.

Dù quan điểm của các chuyên gia là vậy, nhưng các nhà lãnh đạo châu Âu vẫn rất lạc quan về thỏa thuận hòa bình cho Ukraine.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho rằng các cuộc đàm phán sẽ mất "vài tuần”. Tuy nhiên, chính ông Macron cũng thừa nhận rằng việc thực thi thỏa thuận ngừng bắn dọc theo phần ranh giới phân tách lãnh thổ Nga-Ukraine dài 1.000 km sẽ "rất khó". Lực lượng gìn giữ hòa bình sẽ phải hoạt động trong bối cảnh rừng rậm và đống đổ nát của các thị trấn công nghiệp, với cơ sở hạ tầng xuống cấp.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) gặp Thủ tướng Anh Keir Starme (giữa) và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Anh hôm 2-3. Ảnh: AFP

Anh và Pháp cũng bày tỏ mong muốn trở thành một phần của lực lượng gìn giữ hòa bình hậu xung đột.

Tuy nhiên, Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết điều này "sẽ đòi hỏi một nỗ lực mà nhiều bên vẫn chưa thực sự chuẩn bị đầy đủ". Trong khi đó, một số nước khác của châu Âu đã né tránh câu hỏi về sự sẵn sàng tham gia nhiệm vụ gìn giữ hòa bình hậu xung đột. Thủ tướng Ý Giorgia Meloni cho biết việc triển khai quân đội Ý để gìn giữ hòa bình "chưa bao giờ được đưa ra thảo luận".

Điều kiện để hòa bình

Theo đài CNN, việc triển khai lực lượng đảm bảo hòa bình tại Ukraine cần ít nhất 100.000 quân. Để dễ so sánh, sứ mệnh gìn giữ hòa bình ở Kosovo bắt đầu vào năm 1999 cần 48.000 binh sĩ. Trong khi đó, Ukraine lớn hơn Kosovo hơn 50 lần.

Các nhà phân tích cũng cho biết việc triển khai một lực lượng lớn như vậy sẽ cần một khu phi quân sự (DMZ) đáng kể để ngăn cách các bên tham chiến và giữ liên lạc thường xuyên với cả hai bên để xử lý các hành vi vi phạm.

Ông Matthew Schmidt – GS an ninh quốc gia và khoa học chính trị tại ĐH New Haven (Mỹ) – cho biết việc đảm bảo an ninh thực tế cho Ukraine hậu xung đột bao gồm 3 thành phần: sự hiện diện đáng kể của lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế, sự hậu thuẫn của Mỹ và một quân đội Ukraine được hiện đại hóa và mở rộng.

Ông Schmidt cho biết để đảm bảo an ninh cho Ukraine hậu xung đột, nước này có thể cần tới 100.000 quân gìn giữ hòa bình, cùng với lực lượng bộ binh Ukraine gồm khoảng 200.000 binh sĩ. Tuy nhiên, ngay cả khi đảm bảo đủ lực lượng nói trên, họ cũng cần khả năng vận tải hàng không, phạm vi phủ sóng vệ tinh và phòng thủ tên lửa do Mỹ cung cấp.

"Nỗ lực này phải có sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Mỹ" – Thủ tướng Anh Starmer nhấn mạnh.

Binh sĩ Ukraine hôm 10-2. Ảnh: AFP

Tuy nhiên, tình hình hiện tại cho thấy việc huy động sự tham gia của Mỹ theo cách nói trên là điều không dễ. Ngày 3-3, truyền thông Mỹ, bao gồm đài CNN, báo The New York Times, dẫn lời các nguồn tin cấp cao rằng Tổng thống Trump đã tạm thời dừng việc cung cấp viện trợ quân sự của Mỹ cho Ukraine. Lệnh này có hiệu lực ngay lập tức và ảnh hưởng đến hơn 1 tỉ USD vũ khí, đạn dược đang trong quá trình cung cấp cho Ukraine và theo đơn đặt hàng trước đó của Ukraine.

Dù vậy, việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình chỉ có thể xảy ra nếu phía Nga chấp nhận đàm phán và đồng ý với những giải pháp trên. Bộ Ngoại giao Nga đã tuyên bố rằng sự hiện diện của quân đội thuộc Tổ chức Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Ukraine là "hoàn toàn không thể chấp nhận được".

Hãng thông tấn RIA Novosti ngày 4-3 cũng trích lời của Cơ quan Tình báo Nước ngoài (Nga) rằng lực lượng gồm 100.000 lính gìn giữ hòa bình "sẽ tương đương với việc chiếm đóng Ukraine trên thực tế".