Damascus thất thủ: Thủ tướng Syria lên xe cùng quân nổi dậy

Nhiều người Syria ở các thành phố lớn như Homs, Hama và Damascus đã đổ ra đường nhảy múa và ăn mừng khi chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad bị lật đổ. Tượng cố Tổng thống Syria Hafez al-Assad (cha Tổng thống Syria Bashar al Assad) bị kéo đổ ở nhiều nơi. Những tờ áp phích có hình ảnh của ông al-Assad bị giật xuống và đốt.

Người dân đổ ra đường để chào đón quân nổi dậy (ảnh: Reuters)

Ảnh Tổng thống Syria Bashar al Assad bị đốt (ảnh: Reuters)

Một người giương cờ Syria ở thành phố Homs (ảnh: Reuters)

Omar Horanieh, cư dân ở Damascus, cho biết, nhiều người bắn súng trong thành phố, nhưng là để ăn mừng chứ không phải chiến đấu.

“Cuộc chiến giữa quân đội và quân nổi dậy Syria đã kết thúc. Trên đường, mọi người đều nhảy múa, ca hát và ăn mừng”, Horanieh nói.

Tuy nhiên, một bộ phận cư dân ở Damascus vẫn “vừa mừng vừa lo”.

“Chúng tôi không biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo”, Horanieh nói.

Quân đội Israel cho biết họ đã triển khai lực lượng tại vùng đệm do Liên hợp quốc giám sát thuộc cao nguyên Golan (khu vực Israel đang kiểm soát).

Nước này cũng đã gửi quân đến "những nơi khác cần thiết" để phòng thủ, tuyên bố việc triển khai này sẽ bảo vệ an ninh cho người dân nhưng "không can thiệp vào các sự kiện nội bộ ở Syria". 

Israel đã kiểm soát cao nguyên Golan của Syria trong cuộc chiến tranh năm 1967 và sau đó sáp nhập vùng này. 

Sự sáp nhập này không được phần lớn cộng đồng quốc tế công nhận vì họ coi vùng lãnh thổ này là vùng bị chiếm đóng. 

Một thỏa thuận ngừng bắn sau đó đã tạo ra một vùng đệm phi quân sự giữa Israel và Syria, ngăn chặn sự hiện diện hoặc hoạt động quân sự của cả hai bên trong khu vực. 

Lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc đã tuần tra khu vực này kể từ năm 1974.

Thủ tướng Syria Mohammad Ghazi al-Jalali được phiến quân hộ tống (ảnh: CNN)

Hình ảnh từ Damascus cho thấy Thủ tướng Syria Mohammad Ghazi al-Jalali được phiến quân hộ tống và đưa đến một khách sạn để bắt đầu các thủ tục chuyển giao quyền lực chính phủ.

Theo CNN, ông al-Jalali đi cùng nhiều tay súng mang vũ trang và bước vào một chiếc SUV màu đen.

“Cựu Thủ tướng đang được Quân đoàn 5 hộ tống tới khách sạn Four Seasons để họp và chuyển giao quyền lực cho quân đội tự do”, CNN dẫn lời một chiến binh Syria.

Trước đó, Thủ tướng Ghazi al-Jalali cho biết, ông đã liên lạc với thủ lĩnh tối cao của nhóm phiến quân HTS – Abu Mohammed al-Jolani – và thảo luận về cách giải quyết tình hình chính trị hiện tại.

Theo ông al-Jalali, Syria nên tổ chức một cuộc bầu cử tự do để người dân lựa chọn người lãnh đạo mới.

Phiến quân đã kiểm soát hầu hết các thành phố lớn ở Syria (ảnh: Reuters)

Trên các phương tiện truyền thông, Bộ chỉ huy các lực lượng phiến quân Syria tuyên bố, các chiến binh cần “đoàn kết và hợp tác để xây dựng hình ảnh tốt đẹp trong thời khắc lịch sử”.

3 lệnh cấm sau đây được ban hành:

1. Nghiêm cấm bắn đạn chỉ thiên trong mọi trường hợp vì nguy cơ gây ra hoảng loạn và nguy hiểm cho dân thường vô tội.

2. Nghiêm cấm xâm phạm các cơ quan công quyền và tài sản công vì đây là tài sản hợp pháp của người dân. Các chiến binh có trách nhiệm bảo vệ, giữ gìn tài sản công.

3. Nghiêm cấm xâm phạm hay làm tổn hại đến tài sản của cá nhân dưới bất kỳ hình thức nào.

Bình luận trên mạng xã hội Truth hôm 8/12, Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump tuyên bố Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã “rời khỏi đất nước” sau khi mất đi sự hậu thuẫn của Nga.

“Al-Assad đã rời khỏi Syria. Người bảo vệ ông ấy, Nga, đã không còn quan tâm nữa”, ông Trump bình luận.

Phiến quân và người dân Syria ăn mừng sau khi tiến vào Damascus (ảnh: AFP)

Al Jazeera đưa tin, xe tăng Israel lần đầu tiên vượt qua hàng rào biên giới và tiến vào lãnh thổ Syria, kể từ năm 1974.

Maariv (báo Israel) cho hay, động thái này được cho là phản ứng của Israel nhằm ngăn chặn quân nổi dậy Syria tiến gần các vị trí Israel chiếm đóng ở Cao nguyên Golan.

Trước đó, Bộ trưởng phụ trách các vấn đề liên quan đến người Do Thái sống ở nước ngoài của Israel, ông Amichai Chikli, cho biết, Israel cần “thiết lập một tuyến phòng thủ mới” dọc theo đường ranh giới ngừng bắn năm 1974 với Syria.

“Sau những sự kiện gần đây ở Syria, IDF đã triển khai lực lượng đến vùng đệm và một số địa điểm khác cần thiết cho mục đích phòng thủ, nhằm đảm bảo an toàn cho các cộng đồng dân cư ở Cao nguyên Golan và người dân Israel”, Lực lượng Phòng vệ Israel thông báo.

"Chúng tôi nhấn mạnh rằng IDF không can thiệp vào các sự kiện nội bộ ở Syria", IDF cho biết.

Phần lớn Cao nguyên Golan của Syria bị Israel chiếm đóng vào năm 1967. Israel đã xây dựng nhiều khu định cư của người Do Thái tại đây.

Đại sứ quán Syria tại Qatar đã ăn mừng khi chính quyền của Tổng thống Tổng thống Syria Bashar al-Assad bị lật đổ.

“Bình minh của tự do đã đến và Syria đã được giải phóng khỏi sự kìm kẹp”, Đại sứ quán Syria tại Qatar phát đi thông điệp vào sáng ngày 8/12 (giờ địa phương).

“Chúng tôi gửi thông điệp này đến toàn thể nhân dân, rằng con đường phía trước của chúng ta còn dài và đầy thử thách. Chúng ta phải đoàn kết với nhau để xây dựng đất nước và thiết lập một tương lai xứng đáng với Syria vĩ đại”, thông điệp nêu.

Thủ tướng Syria, ông Ghazi al-Jalali (ảnh: Turkiye Today)

Thủ tướng Syria, ông Ghazi al-Jalali, cho biết, ông đã liên lạc với thủ lĩnh tối cao của nhóm phiến quân HTS – Abu Mohammed al-Jolani – và thảo luận về cách giải quyết tình hình chính trị hiện tại.

Thủ tướng al-Jalali cho biết, Syria nên tổ chức một cuộc bầu cử tự do để người dân lựa chọn người lãnh đạo mới, trong khi Tổng thống al-Assad chưa rõ tung tích.

Ông al-Jalali mới được Tổng thống Syria Bashar al-Assad bổ nhiệm hồi tháng 9.

James Dorsey – chuyên gia phân tích Trung Đông tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S Rajaratnam ở Singapore – cho rằng, quân đội Syria sụp đổ chỉ là “vấn đề thời gian”.

“Tình hình hiện tại cho thấy quân đội Syria và chính quyền của Tổng thống al-Assad mong manh ra sao”, ông Dorsey nói.

Theo ông Dorsey, sự ủng hộ của Nga và Iran không thay đổi được tình hình, khi quân đội Syria không muốn chiến đấu. Và chính quyền của ông al-Assad phải chịu trách nhiệm chính khi Damascus thất thủ.

Chuyên gia phân tích cũng lưu ý rằng, quân đội Syria phần lớn là lính nghĩa vụ.

“Họ thường bị ép gia nhập quân đội nhưng không được trả lương và trợ cấp xứng đáng. Thực tế là họ nhanh chóng đào ngũ và không muốn đặt mình vào tình thế nguy hiểm”, ông Dorsey nói.

Phiến quân tiến vào Damascus lúc rạng sáng (ảnh: CNN)

Trích dẫn thông báo mới của quân đội Syria, Reuters đưa tin, các đơn vị Syria vẫn đang hoạt động ở ngoại ô 3 thành phố Hama, Homs, Deraa và chưa hoàn toàn đầu hàng phiến quân.

Trong thông báo mới, quân đội Syria kêu gọi người dân cần nhận thức rõ về một âm mưu lớn nhằm vào đất nước, đồng thời yêu cầu người dân có ý thức trong việc bảo vệ ổn định và chủ quyền của Syria.

Tình hình thủ đô Damascus không được quân đội Syria đề cập.

Sáng ngày 8/12, phiến quân tuyên bố đã chiếm được Damascus và “lật đổ” chính quyền của Tổng thống al-Assad.

Bản đồ Syria: Vùng màu xanh do quân nổi dậy kiểm soát, vùng màu đỏ do quân đội Syria kiểm soát, vùng màu vàng nằm dưới sự kiểm soát của lực lượng người Kurd (SDF) - ảnh: Al Jazeera

Bộ trưởng  Amichai Chikli của Israel (ảnh: Reuters)

Bộ trưởng phụ trách các vấn đề liên quan đến người Do Thái sống ở nước ngoài của Israel, ông Amichai Chikli, cho biết, bước tiến của quân nổi dậy ở Syria không phải “lý do để Israel ăn mừng”.

“Hầu hết Syria đang nằm dưới sự kiểm soát của các tổ chức có liên kết với al-Qaeda và Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS)”, ông Chikli nói, ám chỉ đến các lãnh đạo của nhóm phiến quân HTS (ở Syria) có xuất thân từ al-Qaeda và IS.

Theo ông Chikli, Israel cần hành động trước khi phiến quân Syria lớn mạnh hơn.

“Israel cần khôi phục quyền kiểm soát tại núi Hermon, thuộc Cao nguyên Golan, và thiết lập một tuyến phòng thủ mới dọc theo đường ranh giới ngừng bắn năm 1974 với Syria”, ông Chikli nói.

Phần lớn Cao nguyên Golan của Syria bị Israel chiếm đóng vào năm 1967. Israel đã xây dựng nhiều khu định cư của người Do Thái tại đây.

Quân nổi dậy bắn pháo hoa ăn mừng sau khi Damascus thất thủ (ảnh: AFP)

“Thủ đô Damascus đã được giải phóng”, người phát ngôn đại diện các nhóm phiến quân ở Syria nói trên truyền hình.

“Chính quyền Bashar al-Assad đã bị lật đổ. Tất cả tù nhân được thả khỏi nhà tù Damascus. Chúng tôi hy vọng tất cả chiến binh và người dân bảo vệ và duy trì tài sản công của nhà nước Syria. Syria muôn năm”, người phát ngôn nói.

Abu Mohammed al-Jolani, thủ lĩnh tối cao của HTS (ảnh: Bộ Ngoại giao Mỹ)

Chỉ trong vòng hơn 1 tuần, phiến quân Syria, do nhóm Hayat Tahrir al-Sham (HTS) dẫn đầu, đã chiếm được thủ đô Damacus, lật đổ chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad và gây “chấn động” Trung Đông.

Theo CNN, các bước tiến của HTS được đặt dưới sự dẫn dắt của thủ lĩnh tối cao Abu Mohammed al-Jolani.

Al- Jolani (tên thật là Ahmed al-Sharaa) sinh năm 1982, trong một gia đình khá giả và lớn lên ở Mazzeh, một quận giàu có thuộc thành phố Damascus.

Sau vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001, al-Jolani, 21 tuổi, bị hấp dẫn bởi tư tưởng thánh chiến Hồi giáo. Ông ta bắt đầu tìm cách liên lạc với các nhóm thánh chiến và tham gia vào các cuộc hội họp bí mật ở vùng ngoại ô Damascus.

Năm 2003, Mỹ tấn công Iraq. Al-Jolani rời Syria để sang Iraq chiến đấu.

Al-Jolani gia nhập tổ chức khủng bố al-Qaeda ở Iraq, do Abu Musab al-Zarqawi cầm đầu. Tuy nhiên, al-Jolani không có nhiều tiếng tăm ở al-Qaeda.

Tháng 3/2011, khi nhiều cuộc nổi dậy chống chính phủ Assad nổ ra ở Syria, al-Jolani về nước và thành lập Mặt trận al-Nusra, chi nhánh của al-Qaeda tại Syria.

Al-Jolani được đánh giá là người có đầu óc “thực tế và thực dụng”. Không giống với các nhóm thánh chiến khác ở Trung Đông, ông ta tuyên bố al-Nusra không đối địch với phương Tây. Mục tiêu của nhóm này là lật đổ chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad.

Năm 2016, al-Jolani tuyên bố cắt đứt quan hệ với al-Qaeda và cố găng thể hiện là một nhà lãnh đạo ôn hòa, tránh đưa ra các tuyên bố đối đầu với phương Tây. Tuy nhiên, Mỹ vẫn xếp al-Jolani vào danh sách khủng bố.

Từ tháng 1/2017, al-Jolani tìm cách sáp nhập nhiều nhóm phiến quân vào Mặt trận al-Nusra, đổi tên thành Hayat Tahrir al-Sham (HTS) và kiểm soát thêm nhiều khu vực ở tỉnh Idlib, giáp Thổ Nhĩ Kỳ.

Từ năm 2017, al-Jolani củng cố lực lượng của HTS cho đến khi phát động cuộc tấn công chớp nhoáng vào các thành phố của chính quyền Tổng thống al-Assad.

Hé lộ chiến lược của thủ lĩnh phiến quân HTS đang làm loạn ở Syria

Thủ lĩnh nhóm phiến quân Hayat Tahrir al-Sham (HTS) al-Jolani đặt mục tiêu chiếm các sân bay quân sự quan trọng nhất của Syria để ngăn quân đội Syria...

Bấm xem >>

Ảnh: Getty

CNN dẫn một nguồn tin nắm rõ hoạt động của quân nổi dậy cho hay, các tay súng đang thẩm vấn các sĩ quan quân đội và các quan chức tình báo Syria để tìm tung tích của ông Bashar al-Assad.

Tổng thống Syria không xuất hiện  trước công chúng kể từ khi quân nổi dậy tiến vào thủ đô Damascus vào sáng sớm 8/12.

Abu Mohammad al-Julani (ảnh: Reuters)

Abu Mohammad al-Julani – thủ lĩnh nhóm phiến quân HTS – tuyên bố, các tay súng của quân nổi dậy phải lịch sự và nhẹ nhàng với mọi người.

“Phải bảo vệ và canh gác các cơ quan công quyền và tài sản công. Chúng thuộc sở hữu của người dân Syria và chúng ta là những người bảo vệ”, al-Julani tuyên bố.

Theo dữ liệu từ trang web Flightradar, một chiếc máy bay của Syria đã cất cánh từ sân bay Damascus vào thời điểm thủ đô này được cho là đã bị quân nổi dậy chiếm giữ.

Ban đầu, máy bay bay về phía vùng bờ biển Syria, một thành trì của giáo phái Alawite ủng hộ Tổng thống Syria Assad, nhưng sau đó đột ngột quay đầu và bay theo hướng ngược lại trong vài phút trước khi biến mất khỏi màn hình radar.

Reuters dẫn lời 2 sĩ quan Syria cấp cao cho biết, Tổng thống Syria đã lên máy bay rời đất nước, nhưng hãng tin này không thể xác định ngay được những ai có mặt trên máy bay.

Đoạn video đăng tải trên mạng xã hội cho thấy, vào lúc rạng sáng ngày 8/12, một nhóm binh sĩ thuộc quân đội Syria bỏ chạy khỏi khu vực al-Maliki, thủ đô Damascus, gần nơi có dinh thự của Tổng thống Bashar al-Assad.

Theo Reuters, Bộ Tư lệnh quân đội Syria đã thông báo với các sĩ quan rằng, chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad “đã chấm dứt”.

Ahmed al-Sharaa – lãnh đạo HTS, nhóm phiến quân mạnh nhất Syria – tuyên bố, các tay súng không được gây tổn hại đến cơ quan thuộc chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al Assad.

“Tất cả lực lượng quân sự trong thủ đô Damascus đều bị cấm tiếp cận các cơ quan công quyền và những nơi vẫn còn nằm dưới sự giám sát của cựu Thủ tướng, cho đến khi được chính thức tiếp quản. Cấm bắn đạn chỉ thiên”, Ahmed al-Sharaa tuyên bố.

Theo Al Jazeera, phiến quân đang tiến quân ở vùng nông thôn thành phố Deir ez-Zor thuộc miền đông Syria.

Thành phố này hiện nằm dưới sự kiểm soát của Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do người Kurd lãnh đạo (Mỹ hậu thuẫn) sau khi quân đội chính phủ rút khỏi thành phố vào đầu tuần này.

Khu vực phía đông Syria này cũng là nơi đóng quân của khoảng 900 lính Mỹ. Sông Euphrates hiện đóng vai trò là ranh giới thực tế cho phạm vi ảnh hưởng của SDF.

Theo Al Jazeera, vẫn chưa rõ liệu phe nổi dậy có ý định tiến công vào thành phố hay vượt qua phía đông dòng sông hay không, vì động thái này có thể khiến họ đối đầu trực tiếp với các lực lượng Mỹ và đồng minh của Mỹ.

Phiến quân tiến vào thủ đô Damascus, Syria (ảnh: Reuters)

“Tổng thống Joe Biden và nhóm cố vấn của ông đang theo dõi chặt chẽ các sự kiện ở Syria và giữ liên lạc với các đối tác trong khu vực”, Nhà Trắng thông báo.

Nguồn video: Sky News

Nhiều người biểu tình kéo đổ bức tượng của cố Tổng thống Syria Hafez al-Assad - cha của Tổng thống Syria Bashar al Assad - tại quảng trường chính, cách trung tâm thành phố Damascus vài km.

Elias Hanna – chuyên gia phân tích quân sự Trung Đông – cho biết, quân đội Syria liên tục thông báo “tái triển khai” khỏi các thành phố khi họ rút lui, nhưng lại không thiết lập được các phòng tuyến để ngăn phiến quân tiến thêm.

“Không ai ngờ quân đội Syria lại mong manh đến thế”, ông Elias Hanna nói.

“Dường như quân đội Syria không có tinh thần chiến đấu ngay từ đầu. Từ thành phố Aleppo đến thủ đô Damascus”, ông Hanna nói.

Chuyên gia Hanna cũng đặt câu hỏi về sự "mất tích" của Sư đoàn 4 thuộc quân đội Syria. Đây là Sư đoàn có hàng chục nghìn quân, được trang bị tốt.

“Những lực lượng này đã đi đâu? Thiết bị, vũ khí của họ đâu?”, ông Hanna đặt câu hỏi.

Hai sĩ quan cấp cao của quân đội Syria nói với hãng tin Reuters (Anh) rằng Tổng thống Syria Bashar al Assad đã lên máy bay tới một địa điểm không xác định.

Theo dữ liệu từ trang web Flightradar, một chiếc máy bay của Syria đã cất cánh từ sân bay Damascus vào thời điểm quân nổi dậy tuyên bố chiếm giữ thủ đô.

Nhiều người dân đã tràn ra các đường phố khi phiến quân tuyên bố kiểm soát thủ đô Damascus. 

Ảnh: Louai Beshara

Ảnh: Louai Beshara

Trong một thông điệp được ghi âm vào sáng 8/12, Thủ tướng Syria Mohammad Ghazi al-Jalali tuyên bố chính phủ sẵn sàng "hợp tác với bất kỳ nhà lãnh đạo nào do người dân lựa chọn" 

“Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với bất kỳ ban lãnh đạo nào do người dân lựa chọn, cung cấp mọi hỗ trợ có thể để đảm bảo quá trình chuyển giao chức năng của chính phủ diễn ra suôn sẻ và có hệ thống, đồng thời bảo tồn các cơ sở của nhà nước”, CNN dẫn lời ông Ghazi al-Jalali.

Thủ tướng Syria cũng kêu gọi người dân Syria bảo vệ các cơ sở công cộng, nói rằng chúng thuộc về tất cả công dân.

“Tôi đang ở nhà, không rời đi và không có ý định rời đi trừ khi vì lý do hòa bình để đảm bảo hoạt động liên tục của các cơ quan công quyền, cơ sở nhà nước và để truyền tải thông điệp về an ninh, an toàn cho mọi công dân", ông Ghazi al-Jalali nói.

“Chúng tôi dang rộng vòng tay với mọi công dân Syria quan tâm đến việc bảo vệ tài sản của quốc gia này… Tôi kêu gọi mọi công dân không làm hỏng bất kỳ tài sản công nào vì cuối cùng, các tài sản này là để phục vụ họ", Thủ tướng Syria nói thêm.

Theo một tuyên bố ngày 8/12, phiến quân Syria tuyên bố đã chiếm được nhà tù quân sự Saydnaya ở phía bắc Damascus.

“Chúng tôi đã thông báo với người dân Syria về việc giải phóng tù nhân và tháo xiềng xích cho họ, đồng thời tuyên bố chấm dứt kỷ nguyên bất công tại nhà tù Saydnaya”, phiến quân Syria tuyên bố.

Theo CNN, quân nổi dậy Syria ngày 8/12 tuyên bố chiếm giữ các trụ sở truyền thông nhà nước ở thủ đô Damascus.

“Bộ Tư lệnh Tác chiến Quân sự đang tiến hành giành quyền kiểm soát Tòa nhà Phát thanh và Truyền hình để phát sóng thông báo chiến thắng trước chính quyền Assad”, quân nổi dậy tuyên bố.

Một người dân ở khu phố Barzeh của Damascus nói với CNN rằng quân nổi dậy đang ở trong khu vực và các cuộc giao tranh đang diễn ra.