Châu Âu có những gì thay thế nếu Mỹ ngừng viện trợ vũ khí cho Ukraine?

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Trước thông tin Mỹ có thể dừng viện trợ vũ khí cho Ukraine, nhiều người lo ngại rằng châu Âu và Kiev khó có cách thay thế dàn vũ khí khủng từ Washington.

Kể từ đầu xung đột Nga-Ukraine, nhiều vũ khí quan trọng mà Kiev nhận được có nguồn gốc từ Mỹ hoặc do Mỹ sản xuất. Tuy nhiên, những tuyên bố gần đây của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến khả năng Ukraine tiếp cận các vũ khí thiết yếu này trở nên bất định.

Theo chuyên gia Malcolm Chalmers, Phó Tổng giám đốc Viện Nghiên cứu Quốc phòng Hoàng gia Anh (RUSI), gần đây chỉ khoảng 20% tổng số trang thiết bị quân sự mà Ukraine tiếp nhận hiện nay đến từ Mỹ, trong khi 55% do Ukraine tự sản xuất và 25% còn lại đến từ châu Âu và phần còn lại của thế giới.

Tuy nhiên, vị chuyên gia gọi con số 20% từ Mỹ là “loại vũ khí sát thương và quan trọng nhất”.

Dưới đây là những vũ khí chủ chốt mà Ukraine đang sử dụng từ Mỹ và những gì châu Âu có thể cung cấp để thay thế nếu Washington ngừng viện trợ vũ khí.

HIMARS

Hệ thống pháo phản lực cơ động cao (HIMARS). Ảnh: GETTY IMAGES

Việc các hệ thống pháo phản lực cơ động cao (HIMARS) do tập đoàn Lockheed Martin (Mỹ) chế tạo, đến Ukraine vào năm 2022 được xem là một bước ngoặt quan trọng. Đây là một trong những hệ thống vũ khí phương Tây lớn đầu tiên mà Ukraine được trao quyền sử dụng.

Hệ thống này sử dụng tên lửa dẫn đường bằng GPS với tầm bắn 80 km, giúp Ukraine tấn công vào sâu trong phòng tuyến Nga. Mỹ đã cung cấp cho Ukraine khoảng 40 tổ hợp HIMARS.

Ông Justin Bronk, chuyên gia hàng đầu về không quân tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng Hoàng gia Anh, nói với tờ Business Insider rằng HIMARS đã tỏ ra “rất hiệu quả” khi mới được triển khai và đóng vai trò “cực kỳ quan trọng” trong nỗ lực phản công của Ukraine. Hệ thống này nhắm vào các trung tâm chỉ huy và kho đạn, gây gián đoạn nghiêm trọng đến hậu cần quy mô lớn của quân đội Nga.

Tuy nhiên, theo thời gian, hiệu quả của HIMARS đã giảm sút do năng lực tác chiến điện tử của Nga ngày càng được cải thiện, đồng thời nguồn cung đạn dược cho hệ thống này đang khan hiếm trên toàn cầu. Dù vậy, ông Bronk khẳng định HIMARS vẫn là “một phần quan trọng trong năng lực quân sự của Ukraine” và “châu Âu không có hệ thống nào có thể thay thế trực tiếp”.

Hiện tại, châu Âu đang phát triển một lựa chọn thay thế mới.

EuroPULS là dự án hợp tác giữa công ty quốc phòng KNDS (Pháp - Đức) và tập đoàn Elbit Systems (Israel). Một số chính phủ châu Âu đã đặt hàng hệ thống này, nhưng số lượng được bàn giao vẫn còn rất ít và một số thông số kỹ thuật vẫn chưa rõ ràng.

Elbit Systems cho biết EuroPULS có thể sử dụng pháo GMLRS, vốn được dùng trong HIMARS, nhưng tuyên bố này đã bị Lockheed Martin bác bỏ.

Một số hệ thống phóng khác của châu Âu cũng được xem là lựa chọn thay thế. MARS II của Đức hiện đã có mặt tại Ukraine, nhưng hệ thống này kém linh hoạt hơn HIMARS, khiến nó triển khai chậm hơn và dễ trở thành mục tiêu hơn.

Patriot và ATACMS

Hệ thống tên lửa đất đối không Patriot. Ảnh: GETTY IMAGES

Tên lửa đạn đạo chiến thuật ATACMS là một trong những vũ khí lợi hại nhất trong tay Ukraine.

ATACMS, do Lockheed Martin sản xuất, có tầm bắn gần 300 km, đã giúp ích lớn cho Ukraine sau khi Mỹ cho phép Kiev sử dụng này để tấn công các mục tiêu trên lãnh thổ Nga vào năm 2024.

Tương tự, hệ thống tên lửa đất đối không MIM-104 Patriot do Mỹ sản xuất cũng là một trong những vũ khí chủ chốt của Ukraine. Patriot, do Raytheon và Lockheed Martin chế tạo, đã góp phần bảo vệ các thành phố của Ukraine và bắn hạ máy bay Nga.

Hiệu quả của Patriot trên chiến trường Ukraine đã nâng cao danh tiếng của vũ khí này, đồng thời cung cấp dữ liệu quan trọng giúp Mỹ cải thiện độ chính xác của Patriot.

Nếu cả ATACMS và Patriot đều không còn được cung cấp, châu Âu không có vũ khí thay thế trực tiếp.

“Châu Âu không có hệ thống nào tương đương với Patriot” - chuyên gia Bronk nhận định, cho biết hệ thống phòng không gần nhất là SAMP/T do Pháp sản xuất, hiện cũng đang có mặt ở Ukraine.

Tuy nhiên, theo Bronk, điều quan trọng nhất mà Patriot mang lại là khả năng bắn hạ tên lửa đạn đạo. SAMP/T có khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo ở mức độ nhất định, nhưng không thể sánh với Patriot và số lượng cũng ít hơn.

Nhiều đồng minh của Ukraine cũng sở hữu hệ thống Patriot, nhưng việc có thể chuyển giao hay không vẫn phụ thuộc vào sự cho phép của Mỹ. Hiện tại, Ukraine đang phát triển hệ thống phòng không của riêng mình nhằm thay thế Patriot, nhưng còn lâu mới có thể đưa vào hoạt động.

Ngoài ATACMS, Ukraine cũng có các tên lửa tầm xa khác như Storm Shadow/SCALP do Anh và Pháp cung cấp, được sử dụng để tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga. Tuy nhiên, ATACMS có tốc độ bay nhanh hơn so với các loại tên lửa hành trình này, và đầu đạn chùm của ATACMS có thể tiêu diệt mục tiêu hiệu quả hơn, theo ông Bronk.

Xe tăng Abrams và xe chiến đấu bộ binh Bradley

Xe tăng Abrams. Ảnh: TELEGRAM

Mỹ đã cung cấp cho Ukraine hàng chục xe tăng chiến đấu chủ lực M1 Abrams và hàng trăm xe chiến đấu bộ binh Bradley do Mỹ sản xuất.

M1 Abrams được đánh giá cao hơn những xe tăng từ thời Liên Xô mà Ukraine sử dụng kể từ khi xung đột bắt đầu. Nhưng thực tế tại chiến trường Ukraine cho thấy nó không hiệu quả như kỳ vọng. Giống như các phương tiện bọc thép khác, Abrams dễ bị tổn thương trước mìn, tên lửa chống tăng và máy bay không người lái.

Trong khi đó, xe chiến đấu bộ binh Bradley được binh sĩ Ukraine khen ngợi vì khả năng cơ động, hỏa lực mạnh và khả năng hoạt động trên địa hình phức tạp, đặc biệt là trong các cuộc đối đầu với xe bọc thép Nga. Dù phải đối mặt với những thách thức tương tự Abrams trên chiến trường, Bradley có lợi thế hơn nhờ số lượng lớn. Hiện Ukraine đã nhận hơn 300 chiếc Bradley từ Mỹ.

Loại xe tăng châu Âu thường có thể xem như một phương án thay thế cho Abrams và Bradley là Leopard 2 của Đức.

Một số nhà phân tích quân sự cho rằng Leopard 2 có thể sánh ngang với M1 Abrams, vì cả hai đều có lớp giáp bảo vệ tương tự và sử dụng pháo chính nòng trơn 120mm.

Anh cũng đã gửi cho Ukraine xe tăng chiến đấu chủ lực Challenger 1. Binh sĩ Ukraine đánh giá cao loại xe này nhờ giáp bảo vệ chắc chắn, độ chính xác và hỏa lực mạnh.

Tuy nhiên, do chiến trường Ukraine ít xảy ra các cuộc đấu tăng trực diện, nhu cầu về lực lượng xe tăng quy mô lớn không quá cấp thiết.

Tiêm kích F-16

Tiêm kích F-16. Ảnh: CNN

Sự xuất hiện của các tiêm kích F-16 do Mỹ sản xuất tại Ukraine đã mang lại tài sản quan trọng nhất trên không. F-16 đã giúp bảo vệ các TP Ukraine và ngăn cản không quân Nga chiếm ưu thế tuyệt đối.

Chiếc tiêm kích do tập đoàn General Dynamics chế tạo được đánh giá là lựa chọn phù hợp với Ukraine, chủ yếu vì mức độ phổ biến. Là loại máy bay quân sự cánh cố định thông dụng nhất thế giới, việc tìm kiếm linh kiện thay thế, bổ sung thêm máy bay và huấn luyện phi công trở nên tương đối dễ dàng.

Thực tế, toàn bộ số F-16 hiện có ở Ukraine đều đến từ các quốc gia châu Âu, chứ không phải trực tiếp từ Mỹ. Tuy nhiên, các nước này đã phải chờ đợi nhiều tháng để Mỹ chấp thuận việc chuyển giao.

F-16 chưa bao giờ được kỳ vọng sẽ thay đổi cục diện chiến tranh, và do số lượng cung cấp còn hạn chế nên không đủ để Ukraine xây dựng một lực lượng không quân mạnh mẽ.

Một tiêm kích phương Tây khác mà Ukraine đang sở hữu là Mirage do Pháp sản xuất. Mirage có nhiều điểm tương đồng với F-16 nhưng bị hạn chế hơn về hệ thống vũ khí và ít được sản xuất hơn.

Nhiều chuyên gia cho rằng tiêm kích Gripen của Thụy Điển sẽ là lựa chọn phù hợp hơn cho Ukraine, nhưng đến nay vẫn chưa có cam kết nào về việc chuyển giao loại máy bay này. Hơn nữa, số lượng tiêm kích Gripen trên thế giới cũng ít hơn, khiến nguồn cung hạn chế.

Việc chuyển sang một loại máy bay mới sẽ gây thêm áp lực, trì hoãn và tốn kém cho Ukraine, vì toàn bộ cơ sở hạ tầng và chương trình huấn luyện hiện tại đều được thiết kế cho F-16.

Tên lửa Javelin

Tên lửa Javelin. Ảnh: AFP

Lực lượng Ukraine đã sử dụng tên lửa Javelin do Mỹ sản xuất - một loại tên lửa chống tăng vác vai với tầm bắn khoảng 2,5 km - với hiệu quả rõ ràng trong suốt cuộc chiến, đặc biệt là trong hai năm đầu tiên.

Ba chuyên gia quân sự từng nói với Business Insider vào giữa năm 2023 rằng Javelin là một trong năm loại vũ khí nguy hiểm nhất mà Ukraine sử dụng.

Bên cạnh Javelin, Ukraine cũng sử dụng hệ thống vũ khí chống tăng hạng nhẹ thế hệ mới (NLAW) do Anh và Thụy Điển thiết kế. NLAW nhẹ hơn nhưng chỉ có tầm bắn bằng 1/3 Javelin, khiến NLAW phù hợp hơn cho chiến đấu đô thị hơn là các hoạt động chống tăng tầm xa hoặc trên địa hình mở.

Một lựa chọn khác là tên lửa Akeron của Pháp, có tầm bắn xa hơn, lên tới 8 km khi phóng từ mặt đất.

Bom lượn AGM-154 JSOW

Bom lượn AGM-154 JSOW. Ảnh: THUỶ QUÂN LỤC CHIẾN MỸ

Vào tháng 9-2024, Mỹ đã gửi cho Ukraine một số lượng không xác định bom lượn AGM-154 Joint Standoff Weapon (JSOW) để trang bị cho các tiêm kích F-16, giúp tăng cường năng lực tấn công tầm xa của Ukraine.

JSOW là loại bom lượn phóng từ máy bay này có tầm bắn hơn 110 km, thấp hơn so với tầm bắn 250 km của cả tên lửa hành trình Storm Shadow của Anh và SCALP-EG của Pháp.

Hai loại tên lửa châu Âu này là vũ khí có thể so sánh gần nhất với JSOW, vì chúng cũng được thiết kế để phóng từ máy bay ở khoảng cách an toàn. Hơn nữa, tầm bắn xa hơn giúp vũ khí châu Âu có khả năng tấn công từ khoảng cách lớn hơn.

Ukraine cũng sở hữu một số loại bom lượn khác, bao gồm AASM Hammer của Pháp với tầm bắn khoảng 70 km - ngắn hơn so với JSOW.

Hệ thống pháo phản lực phóng loạt M270

Hệ thống pháo phản lực phóng loạt M270. Ảnh: LOCKHEED MARTIN

Tính đến tháng 3-2024, Anh, Na Uy, Pháp và Đức đã gửi khoảng 34 hệ thống pháo phản lực phóng loạt M270 (MLRS) do Mỹ sản xuất cho Ukraine. Ban đầu, chính quyền Tổng thống Joe Biden tỏ ra do dự trong việc cung cấp loại vũ khí này vì lo ngại nguy cơ leo thang xung đột.

MLRS có thể phóng từ 12 đến 18 tên lửa dẫn đường chỉ trong vòng chưa đầy một phút, đồng thời có thể triển khai, khai hỏa và di chuyển nhanh chóng trước khi pháo binh đối phương kịp xác định vị trí.

Các quân đội châu Âu cũng đã gửi nhiều hệ thống pháo phản lực nội địa cho Ukraine, bao gồm Lance-Roquette Unitaire (LRU) của Pháp và MARS2 của Đức.

Hệ thống LRU có thể mang theo 12 quả pháo và bắn ở tầm xa khoảng 70 km, trong khi MARS2 của Đức có khả năng phóng 12 phóng pháo mỗi phút với tầm bắn khoảng 70 km. Cả hai đều được đánh giá là lựa chọn thay thế tốt cho M270 MLRS của Mỹ.