Các đại cử tri nắm giữ lá phiếu quyết định "ghế" ông Trump là ai, được chọn ra sao?

Ngày 8.12 là thời điểm các bang ở Mỹ phải “chốt” danh sách các đại cử tri sẽ đi bầu tổng thống vào tuần tới. Lá phiếu của các đại cử tri sẽ trực tiếp quyết định ứng viên nào sẽ là Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ tới.

Ông Trump muốn bang Georgia lựa chọn các đại cử tri sẽ bầu cho mình, nhưng yêu cầu này đã bị thống đốc bang từ chối.

Những người soạn Hiến pháp Mỹ năm 1787 đã thảo luận về rất nhiều vấn đề, nhưng một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất là cách nước Mỹ chọn tổng thống.

Một số thành viên nhóm lập quốc Mỹ tin rằng người dân được bầu tổng thống trực tiếp là cách dân chủ nhất. Số khác nói bầu cử như vậy chưa hợp lý vì các bang có đông dân sẽ chiếm ưu thế.

Những người sáng lập ra nước Mỹ cũng lo ngại lá phiếu của người dân cũng dễ dàng bị chi phối, tác động, dẫn đến những nhà độc tài nắm trọn quyền lực.

Kết quả là xuất hiện hình thức bầu tổng thống qua đại cử tri. Người dân Mỹ không hoàn toàn trực tiếp bầu tổng thống và phó tổng thống mà một nhóm người đại diện cho nguyện vọng của số đông (thông qua số phiếu phổ thông), gọi là đại cử tri, sẽ bầu trực tiếp.

Các đại cử tri sẽ bỏ phiếu bầu tổng thống vài tuần sau cuộc bầu cử phổ thông. Tổng cộng có 538 đại cử tri ở 50 bang Mỹ, chủ yếu phân chia dựa theo tỉ lệ dân số. Ứng viên cần giành 270 phiếu để chính thức trở thành Tổng thống đắc cử.

Trong lịch sử nước Mỹ, người chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu phổ thông gần như chắc chắn chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu của đại cử tri.

Điều II, Mục 1 của Hiến pháp quy định các đại cử tri không thể là thành viên Quốc hội hoặc là người đang giữ chức vụ liên bang. Các bang được chủ động đưa ra các quy định khác để bầu chọn đại cử tri.

Theo Hiến pháp sửa đổi, có hiệu lực sau Nội chiến Mỹ, các đại cử tri cũng không phải là người “tham gia nổi dậy chống lại nước Mỹ hoặc hỗ trợ cho kẻ thù của nước Mỹ”.

Các đại cử tri được bầu tại đại hội đảng ở cấp bang.

Hiến pháp Mỹ quy định số đại cử tri tương đương với số đại diện và nghị sĩ Mỹ ở Quốc hội, tương đương 538 người.

Các cơ quan lập pháp của các bang chịu trách nhiệm lựa chọn đại cử tri, nhưng cách thực hiện là tùy vào từng bang. Cho đến giữa những năm 1800, các bang chủ động lựa chọn đại cử tri bằng hình thức chỉ định. Một số bang cho phép người dân bầu đại cử tri.

Ngày nay, hình thức phổ biến nhất là lựa chọn đại cử tri thông qua đại hội đảng cấp bang. Mỗi đảng phái sẽ tổ chức đại hội đảng riêng, bầu chọn ra một nhóm đại cử tri riêng của từng bang. Ở một số bang nhỏ, các đại cử tri được ủy ban trung ương đảng lựa chọn.

Đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa ở Mỹ bầu chọn đại cử tri theo hình thức tri ân những cá nhân có cống hiến và có ảnh hưởng trong đảng. Các đại cử tri có thể là quan chức được bầu hoặc lãnh đạo đảng ở cấp bang hoặc những người có mối quan hệ cá nhân hoặc nghề nghiệp với ứng viên tổng thống đại diện cho đảng.

Nghĩa là mỗi ứng viên tổng thống Mỹ sẽ có một nhóm đại cử tri riêng sẽ bầu cho mình. Giới chức bang sẽ chọn ra nhóm đại cử tri nào đi bầu, tùy thuộc vào ứng viên đảng nào giành nhiều phiếu bầu phổ thông hơn.

Ngày 8.12 là thời điểm các bang phải “chốt” danh sách đại cử tri đi bầu và danh sách này không thể bị tòa án hay Quốc hội Mỹ can thiệp.

Hiến pháp Mỹ không quy định các đại cử tri buộc phải bầu cho ứng viên giành nhiều phiếu phổ thông hơn ở từng bang. Nhưng việc từng đảng phái được bầu chọn một nhóm đại cử tri cho ứng viên tổng thống của đảng mình đã hạn chế tối đa khả năng có “đại cử tri lật lọng”.

Trong lịch sử bầu cử Mỹ, có trường hợp một số đại cử tri bất ngờ bầu cho ứng viên đảng khác nhưng kết quả cuối cùng vẫn không thay đổi.