Thành quả đáng mơ ước
K
hông có ca tử vong vì Covid-19. Đó là một thành quả trong đại dịch toàn cầu mà Mỹ và Italia chỉ có thể "mơ ước" lúc này.
Trong khi số ca nhiễm Covid-19 Singapore cùng một số nước khác trong khu vực Đông Nam Á đang tăng đáng lo ngại thì Việt Nam là một ngoại lệ.
Ngoài thực tế đường biên giới kéo dài hơn 1.400 km với Trung Quốc - nơi đầu tiên bùng nổ dịch Covid-19 - và dân số hơn 90 triệu người, Việt Nam là một quốc gia đang phát triển với GDP bình quân đầu người kém Úc 22 lần.
Tuy nhiên, Việt Nam vẫn khiến cả thế giới phải thán phục vì thành công trong kiểm soát Covid-19 khi chưa để xuất hiện ca tử vong nào liên quan tới dịch bệnh. Tính tới hiện tại, giới chức địa phương cho biết hơn 250 người đã được chữa khỏi trên tổng số 288 ca dương tính với virus SARS-CoV-2.
Ở chiều ngược lại, Malaysia có 6.276 ca nhiễm Covid-19. Singapore, quốc gia với dân số chỉ bằng một phần nhỏ của Việt Nam, cũng có số ca nhiễm là 23.787, đứng đầu khu vực Đông Nam Á.
Giáo sư Mike Toole, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm của Viện Burnet, có trụ sở ở thành phố Melbourne, chia sẻ với đài ABC: "Úc thực sự chú ý tới Singapore nhưng đảo quốc sư tử giờ lại là ổ dịch lớn nhất ở Đông Nam Á. Việt Nam không nằm trong tình cảnh đó. Tôi nghĩ đó là một thành tựu đáng chú ý với một quốc gia có quy mô dân số lớn như vậy".
Minh bạch thông tin
Hầu hết chuyên gia cho rằng giới chức Việt Nam trung thực và minh bạch thông tin về dịch Covid-19.
Huong Le Thu, một nhà phân tích tại Viện chính sách chiến lược Úc, chia sẻ, các tổ chức quốc tế, nhà dịch tễ học nước ngoài và thậm chí đại sứ Úc tại Hà Nội cũng bày tỏ sự tin tưởng vào dữ liệu thống kê dịch Covid-19 của Việt Nam.
Hãng tin Reuters của Anh cho biết đã liên lạc với 13 nhà tang lễ ở Hà Nội và không ghi nhận sự gia tăng của các đám tang trong bối cảnh đại dịch đang diễn ra ở Việt Nam.
"Tôi không thấy nghi ngờ chút nào về độ chính xác hay sự thiếu minh bạch về các con số trong đại dịch Covid-19 ở Việt Nam", Sharon Kane, giám đốc tại Plan International, một tổ chức phi chính phủ về sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam, chia sẻ.
"Từ đầu tháng 1/2020, có một sự nhận thức nghiêm túc và thông tin minh bạch của chính phủ về nguồn lực sẽ ngày càng hạn chế nếu dịch bệnh lây lan rộng, vì vậy Việt Nam đã khẩn trương kiểm soát dịch bệnh. Họ không coi đây là một loại cúm mùa. Họ đưa ra các triệu chứng bệnh và công bố với người dân nơi có thể lấy mẫu xét nghiệm Covid-19", giáo sư Toole chia sẻ.
Hành động khẩn trương và quyết liệt
Chìa khóa thành công của Việt Nam trong kiểm soát dịch Covid-19 là lấy mẫu xét nghiệm có chiến lược, lần dấu triệt để người tiếp xúc gần với ca nhiễm và các chiến dịch truyền thông công cộng hiệu quả, nâng cao nhận thức của người dân. Quan trọng nhất là phải triển khai các biện pháp này thật nhanh.
"Ngay từ rất sớm, Việt Nam đã xác định đây là một dịch bệnh nghiêm trọng được gây ra bởi loại virus có thể lây lan cho bất kỳ ai. Không chỉ người bệnh bị ảnh hưởng mà cả những người xung quanh họ cũng có nguy cơ bị lây nhiễm", bà Huong cho biết.
Phát hiện các ca nhiễm đầu tiên từ ngày 22/1, Việt Nam lập tức thành lập Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19.
"Việc đánh giá rủi ro và nguy cơ từ dịch bệnh được thực hiện từ đầu tháng 1 - ngay sau khi những ca nhiễm được thông báo ở Trung Quốc", ông Kidong Park, đại diện của Tổ chức y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, chia sẻ trên AAP.
Trong khi đó, giáo sư Toole nhận định Việt Nam "có lẽ là nước hành động nhanh nhất để ngăn đại dịch" (ngoại trừ Trung Quốc).
Hồi tháng 1, hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines thông báo tạm dừng các chuyến bay đến và đi tới đảo Đài Loan, Hong Kong và Trung Quốc đại lục. Biên giới cũng được đóng cửa ngay sau đó. Toàn bộ chuyến bay quốc tế bị tạm dừng tới 21/3.
"Chính phủ Việt Nam đã rút ra nhiều bài học từ đại dịch SARS năm 2003 và đã vận dụng khôn khéo vào thực tế lần này. Họ hành động đầy trách nhiệm", giám đốc tổ chức phi chính phủ Plan International, nói.
Những người từ nước ngoài về Việt Nam được yêu cầu cách ly trong 14 ngày tại các cơ sở do chính phủ điều hành.
Tới đầu tháng 3, các nhà khoa học Việt Nam đã phát triển được nhiều bộ kít xét nghiệm Covid-19 giá thành thấp. "Thời điểm đó, Mỹ còn chưa có một bộ xét nghiệm hiệu quả. Việt Nam đã có 3", giáo sư Toole cho hay.
Số lượng cơ sở có thể xét nghiệm Covid-19 ở Việt Nam từ con số 3 hồi tháng 1 đã lên tới 112 vào tháng 4.
"Việt Nam đã chọn một chiến lược xét nghiệm 'chi phí thấp' với những người bị cách ly thay vì tiến hành sàng lọc quy mô lớn đắt đỏ. Nhiều xét nghiệm được áp dụng với nhóm người có nguy cơ lây nhiễm cao như những tiểu thương tại các chợ đầu mối ở Hà Nội", Tôn Sinh Thành, cựu đại sứ Việt Nam tại Ấn Độ, chia sẻ gần đây.
Tính tới cuối tháng 4, Việt Nam đã thu được 260.000 mẫu xét nghiệm, với tỷ lệ 2.691 người trên 1 triệu dân.
"Ở nhà là yêu nước"
Lực lượng truyền thông của Việt Nam đã được huy động tích cực để khuyến khích các thói quen tích cực với người dân như thường xuyên rửa sạch tay, hạn chế cho tay lên mắt, mũi, miệng...
Việc đeo khẩu trang bắt buộc tại nơi công cộng được chính phủ Việt Nam áp dụng từ 16/3 với hình phạt nghiêm khắc cho người vi phạm.
"Vấn đề ở yên trong nhà và rửa sạch tay thường xuyên đã được nâng tầm trở thành biểu hiện của lòng yêu nước - một thông điệp được truyền đạt thành công qua các hình thức nghệ thuật", theo bà Huong.
Các khẩu hiệu được đưa ra bao gồm: "Ở nhà là yêu nước", "chống dịch như chống giặc"...
"Chính phủ Việt Nam đã rất sáng tạo. Mỗi ngày, nhiều cơ quan khác nhau của chính phủ sẽ gửi tin nhắn với thông tin cần thiết về dịch Covid-19 tới người dân", giáo sư Toole cho hay.
Một bài hát về giữ vệ sinh, rửa tay đúng cách của Việt Nam với giai điệu lôi cuốn đã được lan truyền không chỉ ở trong nước hồi tháng 3, thu hút hàng triệu lượt xem trên Youtube.
Hoạt động kinh tế phục hồi
Với việc không có ca nhiễm mới nội địa trong gần 1 tháng, Việt Nam đã mở cửa trở lại các doanh nghiệp và điểm du lịch.
Trường học cũng được khôi phục, tuân thủ đầy đủ các biện pháp giãn cách xã hội, đo thân nhiệt và yêu cầu học sinh, giáo viên thường xuyên rửa tay.
Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố lớn nhất Việt Nam với khoảng 9 triệu dân, đã khôi phục hoàn toàn hệ thống xe buýt trong tuần này.
Hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines thông báo sẽ nối lại tất cả chuyến bay nội địa từ đầu tháng 6.
Các điểm du lịch cũng mở cửa trở lại. Du lịch là một phần quan trọng của nền kinh tế Việt Nam với 750.000 người làm việc trong lĩnh vực này và chiếm 8% GDP năm 2017.
Kinh tế Việt Nam đã bị ảnh hưởng lớn từ Covid-19, ghi nhận mức tăng trưởng thấp nhất trong thập kỷ - 3,8% trong quý I của năm 2020.
Việc hủy các chuyến bay và lệnh hạn chế đi lại có thể lặp lại bất cứ lúc nào, giới chức Việt Nam đang tìm cách bù đắp hậu quả kinh tế lâu dài trong dịch Covid-19.
Chính phủ tuần này tuyên bố một chiến dịch "Người Việt Nam đi du lịch Việt Nam", với mục đích thúc đẩy du lịch nội địa khi đất nước không bị hạn chế đi lại.
Trong khi Việt Nam tiếp tục tiếp nhận công dân Việt từ nước ngoài hồi hương, mối đe dọa về dịch Covid-19 "nhập khẩu" vẫn hiện hữu. Giới chức gần đây ghi nhận 20 ca nhiễm Covid-19 "nhập khẩu".
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tuần trước phát biểu, dịch Covid-19 trong nước đang được kiểm soát tốt nhưng vẫn cần phải cảnh giác.
