Anh - Mỹ "song kiếm hợp bích" để thách thức Trung Quốc ở Biển Đông

Việc Anh có kế hoạch xây dựng căn cứ quân sự mới ở khu vực Đông Nam Á được xem là động thái hợp sức cùng Mỹ "dằn mặt" những tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông.

Giới phân tích Trung Quốc cho rằng, động thái của Anh sẽ chỉ làm phức tạp thêm tình hình tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông cũng như gia tăng tình trạng đối đầu địa chính trị giữa Bắc Kinh và Washington.

Tàu sân bay HMS Queen Elizabeth của hải quân Anh.

Theo tờ Sunday Telegraph, trong tuyên bố về kế hoạch xây dựng căn cứ quân sự mới ở Đông Nam Á, Bộ trưởng Quốc phòng Anh Gavin Williamson cho hay trong số những vị trí tiềm năng để xây dựng có Singapore và Brunei.

Giới chuyên gia nhận định nếu Anh hiện thực hóa kế hoạch này, mối quan hệ giữa Trung Quốc với các nước láng giềng châu Á sẽ bị ảnh hưởng lớn cũng như khoét sâu thêm căng thẳng giữa Bắc Kinh và London sau sự kiện một tàu chiến Anh tiến lại gần quần đảo Hoàng Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam) trên Biển Đông.

“Đây rõ ràng là hành động phô trương sức mạnh nhằm vào Trung Quốc đồng thời cho thấy sự can thiệp ngày càng lớn từ các nước bên ngoài trong vấn đề tranh chấp chủ quyền Biển Đông”, Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời Giáo sư Xu Liping tại Viện Nghiên cứu châu Á – Thái Bình Dương thuộc Học viện Khoa học xã hội Trung Quốc.

Còn trong tuyên bố mới đây, Bộ trưởng Williamson cho hay Anh sẽ mở cửa 2 căn cứ quân sự mới “trong vài năm tới”. Trong đó, một căn cứ nằm trên vùng biển Caribe. Cũng theo ông Williamson, hành động này sẽ giúp Anh trở thành “một thế lực thực sự trên toàn cầu” sau giai đoạn Brexit.

Việc Anh có kế hoạch xây dựng căn cứ quân sự mới ở Đông Nam Á là động thái cho thấy, quốc gia này đã thay đổi chính sách đối ngoại sau quyết định rút các căn cứ quân sự ở Đông Nam Á và vịnh Péc-xích trong thập niên 60.

Ông Ni Lexiong, một chuyên gia hải quân tại Đại học Luật và Khoa học chính trị Thượng Hải nhận định, động thái của Anh là bằng chứng rõ nhất cho thấy Anh cùng các đồng minh chủ chốt của Mỹ ngày càng có chung quan điểm với chính quyền của Tổng thống Donald Trump trong phương án đối phó với Trung Quốc.

“Đây là hành động bổ sung thêm cho chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ và Washington sẽ rất vui mừng”, ông Ni nhắc tới kế hoạch của Tổng thống Trump nhằm tăng cường quan hệ hợp tác an ninh và kinh tế với các nước trong khu vực giữa lúc quan hệ Mỹ - Trung hiện ở mức thấp.

Về phần mình, Trung Quốc lâu nay xem sự hiện diện quân sự tăng cường của Mỹ ở Biển Đông là mối đe dọa đối với sự ổn định của khu vực. Ngoài ra, Bắc Kinh tỏ ra vô cùng quan ngại về chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ. Theo Trung Quốc, chiến lược này là một phần trong nỗ lực tăng cường của Mỹ nhằm kiềm chế tham vọng trở thành một cường quốc thế giới của Trung Quốc.

Cách đây vài năm, mối quan hệ giữa Anh và Trung Quốc từng được miêu tả ở trong “thời kỳ hoàng kim”. Tuy nhiên, mối quan hệ này đang có dấu hiệu rạn nứt khi Anh có hành động thách thức những tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông.

Bắc Kinh đã lên tiếng cáo buộc Anh “hành động khiêu khích”, sau khi tàu chiến Anh hoạt động gần đảo Hoàng Sa ở Biển Đông vào cuối tháng Tám. Anh lại khẳng định, đây chỉ là hoạt động nằm trong chương trình tuần tra nhằm đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đông.

Việc Anh xây dựng căn cứ quân sự ở Đông Nam Á có thể là tin tốt lành với các đối tác và đồng minh của Mỹ trong khu vực như Nhật Bản và Australia, bởi lâu nay một số nước lo ngại Mỹ đã phớt lờ vai trò dẫn dắt thách thức những tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông.

Song theo chuyên gia Ni, đối với Trung Quốc, đây có thể là thách thức cực lớn, đồng thời làm gia tăng căng thẳng và có thể dẫn tới xung đột quân sự.

Ông Xu nhấn mạnh thêm, mặc dù kế hoạch xây dựng căn cứ quân sự của Anh ở Đông Nam Á mới chỉ là sơ bộ nhưng nó cũng chính là bài kiểm tra mối quan hệ giữa Trung Quốc với Singapore và Brunei.

Trong thời gian qua, Trung Quốc đã tìm nhiều cách xoa dịu Brunei, quốc gia cũng có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông thông qua mối quan hệ hợp tác kinh tế như “Sáng kiến Vành đai và Con đường”. Trong tháng 11/2018, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã có chuyến thăm tới Brunei để thúc đẩy thêm quan hệ hai bên. Điển hình, giá trị thương mại song phương giữa hai nước liên tục tăng trong những tháng qua.

Đối với Singapore, quốc gia không có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, cách đây 2 năm, Trung Quốc từng cáo buộc Singapore "vào hùa" với Mỹ trong vấn đề Biển Đông.

Còn trong một cuộc họp hồi tháng 11/2018, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã đưa ra lời cảnh báo các quốc gia Đông Nam Á đang bị mắc kẹt trong cuộc chiến giữa Trung Quốc và Mỹ. Thậm chí, các nước còn phải tự đưa ra quyết định chọn Mỹ hay Trung Quốc.