Vô lý, bất bình với... giá xăng

Sau nhiều ngày báo chí đăng tải thông tin doanh nghiệp xăng dầu đang lãi lớn nhưng không chịu giảm giá, 20 giờ tối qua 22.8, giá xăng đã được kéo giảm xuống 300 đồng/lít cùng với giảm xả quỹ bình ổn đối với mặt hàng xăng từ 300 đồng xuống 100 đồng.

Như vậy, sau khi điều chỉnh thì giá xăng RON92 sẽ có mức giá mới là 24.270 đồng/lít, còn xăng RON95 có mức giá mới là 24.770 đồng/lít. Tương tự, giá dầu mazút 3,5S cũng được điều chỉnh giảm 270 đồng/lít còn 18.500 đồng/lít.

Tuy nhiên, cũng giống như nhiều lần giảm giá xăng dầu trước đây, mức giảm nhỏ giọt lần này đã không đem lại sự thỏa mãn cho người tiêu dùng. Bởi, theo tính toán, tính đến ngày 22.8, theo chu kỳ bình quân giá 10 ngày doanh nghiệp xăng dầu vẫn đang lãi lớn khoảng 650 đồng/lít xăng.

Sau nhiều ngày chờ đợi, tối qua 22.8, giá xăng cũng đã giảm dù chỉ ở mức 300 đồng/lít.

Lãi cao vẫn kêu lỗ

Từ cuối năm 2009, thời điểm Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu có hiệu lực, cơ quan quản lý là liên Bộ Tài chính – Công Thương vẫn nhất quán hướng xác định, đưa giá xăng dầu theo giá thị trường. Thế nhưng, giá xăng dầu liên tục tăng cao, tăng mạnh. Nhiều thời điểm, doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu lãi cao, chiết khấu hoa hồng cho đại lý lớn nhưng vẫn luôn miệng kêu khó, kêu khổ.

Đơn cử Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) lãi đến 898 tỷ đồng trong 2 quý đầu năm. Lãi lớn từ hoạt động kinh doanh xăng dầu, các đại gia cũng mạnh tay chi chiết khấu cho đại lý. Trong văn bản mà các doanh nghiệp gửi về cho đại lý, phần lớn mức chiết khấu xoay quanh ngưỡng 590- 690 đồng/lít xăng nhưng thực thế, đại lý có thể được nhận tới 900-950đồng/lít với xăng.

Ông Nguyễn Văn Thịnh - Tổng giám đốc Petrolimex - khẳng định, mức chiết khấu của Petrolimex đến các công ty trong hệ thống vẫn ổn định: xăng 650đồng/lít; dầu diesel và madút: 750đồng/lít. Còn công ty xăng dầu hàng không Vinapo cũng chi hoa hồng cho đại lý 640 đồng/lít xăng.

Hàng loạt bất cập về xăng

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong khẳng định, có nhiều điều vô lý và bất bình khi bàn về giá xăng. Lúc khó thì doanh nghiệp đồng thanh kêu khó, kêu lỗ để được tăng giá. Lúc có lãi thì đua nhau tăng chiết khấu, không chịu giảm giá. Do vậy, việc "tay to" Petrolimex báo lãi 989 tỷ đồng trước thuế cũng không có gì phải ngạc nhiên. “Cái khổ của người dân là phải mua xăng giá cao trong khi không phải phải như thế.

Không có gì sướng bằng kinh doanh xăng dầu và các mặt hàng độc quyền. Giá báo như thế nào thì người tiêu dùng chỉ biết thế, không có cơ chế để phản biện, phản đối”- ông Phong nói. Theo ông Phong, điều quan trọng là sớm hoàn thành bản sửa đổi nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu. Phải ép được doanh nghiệp tiết kiệm chi phí kinh doanh, ép doanh nghiệp minh bạch các thông tin nhập hàng, xuất hàng hàng tuần.

Còn chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long đưa ra 3 nhận xét về câu chuyện lãi khủng của Petrolimex. Thứ nhất, mỗi lần muốn tăng giá xăng thì kêu lỗ đến lúc có lãi từ kinh doanh thì im lặng. Hiện nay có đến 17 doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu, nhưng thị phần của 16 doanh nghiệp khác rất nhỏ, riêng của Petrolimex vẫn chủ đạo, khoảng 49%.

Petrolimex vẫn thao túng được giá, và lợi nhuận lãi trước thuế như vậy cũng không có gì đáng ngạc nhiên. Thứ hai, việc Petrolimex báo lãi về bản chất vẫn nằm trong tích cũ. Petrolimex đưa cổ phiếu lên sàn, và nguyên tắc bất di bất dịch “nhà đầu tư sẽ chỉ hướng tới các doanh nghiệp kinh doanh lãi”.

Thứ ba, điều đáng lưu ý nhất đến từ cơ quan quản lý. Bộ Tài chính và Công thương điều hành giá theo kiểu thấy doanh nghiệp kêu khó, kêu lỗ thì đồng ý cho tăng giá mà không thanh tra lại rằng, thực tế doanh nghiệp có lỗ thật hay không. Việc doanh nghiệp bất ngờ báo lãi trong 2 quý đầu năm, ngầm hiểu rằng cách thức điều hành giá của cơ quan quản lý có bất cập.

Theo ông Long, nếu 3 vấn đề trên được giải quyết thấu đáo, kinh doanh xăng dầu cũng sẽ không bộc lộ nhiều bất cập và quan trọng nhất, người tiêu dùng sẽ không phải chịu cảnh thiệt hại như bao lâu nay.