Vì sao EVN được quyền tăng giá điện 20%/năm?

Góp ý cho dự thảo Quyết định của Thủ tướng về cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân, VCCI cho rằng, việc cho phép Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) được quyền tăng tới 20%/năm và Bộ Công Thương được quyền quyết tăng giá điện lên đến 40% cần xem xét lại. Các chuyên gia cũng cho rằng, cần bỏ quy định về lập Quỹ Bình ổn giá điện trong dự thảo.

Nhiều chuyên gia phản đối việc trao quyền cho EVN tăng giá điện 20%/năm. Ảnh: Như Ý

Xem xét cho mở rộng thẩm quyền

Trong văn bản gửi tới Cục Điều tiết điện lực, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, những quy định trong dự thảo đang mở rộng thẩm quyền cho EVN và Bộ Công thương quyết định tăng giá điện. Cụ thể, như quy định hiện nay, EVN không được quyền quyết định điều chỉnh giá điện.

Còn ở dự thảo, EVN được chủ động quyết định tăng giá bán điện bình quân nếu thông số đầu vào tăng từ 3% đến 5% (tương ứng tăng tối đa 20% giá điện/năm). Cùng với đó, Bộ Công Thương được quyết định tăng tối đa 40% mỗi năm. Đây là sự mở rộng thẩm quyền tương đối lớn và cần được xem xét, cân nhắc.

“Việc rút ngắn khoảng cách thời gian điều chỉnh giá điện từ 6 tháng xuống còn 3 tháng  cùng với việc giảm biên độ điều chỉnh tối thiểu là 3% thay vì 7% như cũ, sẽ giúp tăng giá điện linh hoạt, sát với diễn biến của thị trường hơn. Trong trường hợp giá điện bình quân tăng từ 3% đến 5%, quyền quyết định nên trao cho Bộ Công Thương và trên mức này thì Thủ tướng sẽ quyết”, đại diện VCCI đề xuất.

Ông Tuấn cũng cho rằng, việc điều chỉnh giá bán điện bình quân phải thực hiện công khai, minh bạch, bảo đảm có sự tham gia của bên bán điện, bên mua điện và có sự kiểm soát của Nhà nước. Cụ thể, bên mua điện có thể tham gia vào cơ chế điều chỉnh giá điện tại tất cả các khâu từ tính toán, kiểm tra cho đến kiến nghị, đàm phán phương án điều chỉnh giá điện.

Cần bỏ quy định lập Quỹ Bình ổn giá điện

Cùng với việc đề xuất cụ thể về thời gian, mức độ điều chỉnh tăng giá điện, dự thảo của Bộ Công Thương cũng quy định khá chi tiết về việc lập Quỹ Bình ổn giá điện để thực hiện mục tiêu bình ổn giá điện. Đây là quy định đã bị nhiều chuyên gia phản ứng về tính hiệu quả khi so sánh với Quỹ Bình ổn giá xăng dầu và các cơ quan quản lý đang tìm cách khắc phục cũng như đề xuất bãi bỏ.

Trao đổi với PV Tiền Phong, TS Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế cho rằng, trong Dự thảo của Bộ Công Thương về “cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân”có điều 8 về Quỹ bình ổn giá điện. Quỹ này “được trích từ giá bán điện và tính vào chi phí sản xuất kinh doanh điện. Quỹ bình ổn giá điện được trích lập khi các yếu tố đầu vào hình thành giá bán điện biến động làm giá bán điện bình quân giảm so với hiện hành và chi phí sản xuất kinh doanh điện chưa được tính hết vào giá bán điện đã được phân bổ hết”.

Theo ông Doanh, hành văn của câu này rất lủng củng, không làm rõ tỷ lệ trích bao nhiêu từ giá điện là hợp lý, khi nào được huy động Quỹ để bù lỗ cho EVN, bao giờ thì ngừng trích lập từ Quỹ ... “Điều quan trọng là hiệu quả của Quỹ này thế nào, có giúp cho EVN giảm lỗ không, trên thế giới có nước nào lập Quỹ này không và kinh nghiệm thành công hay không thành công ra sao? Quỹ bình ổn xăng dầu tỏ ra kém hiệu quả và đang được xem xét để bãi bỏ việc lập Quỹ này có cần thiết”, ông Doanh cho biết.

Về việc điều chỉnh giá điện như đề xuất của dự thảo, PGS TS Ngô Trí Long cho rằng, EVN là đơn vị đang kinh doanh điện nên nếu giao quyền tự quyết giá điện cho EVN không khác gì vừa “đá bóng vừa thổi còi”. Việc quyết định tăng giá điện cần sự tham gia của một cơ quan tư vấn độc lập thẩm định giá đủ năng lực và hoạt động tách bạch khỏi EVN, Bộ Công Thương. “EVN là doanh nghiệp độc quyền nên Nhà nước vẫn phải định giá hoặc quy định giá trần. Cần có đơn vị giám sát độc lập”, ông Long nói.

Theo Bộ Công Thương, trong dự thảo quy định mới đã quy định Bộ Công Thương kiểm tra, giám sát việc thực hiện điều chỉnh giá bán điện bình quân. Trường hợp cần thiết, Bộ Công Thương có văn bản yêu cầu EVN giảm hoặc dừng tăng giá bán điện bình quân. “Bộ Công Thương sẽ tổng hợp ý kiến góp ý của các đơn vị, xem xét chỉnh lý nội dung Dự thảo Quyết định và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định”, Bộ Công Thương cho biết.