Trang trại rau hữu cơ kiểu Nhật trên cao nguyên

Là người năng động, ham học hỏi, nông dân Nguyễn Quốc Thắng đã sang Nhật học hỏi kinh nghiệm trồng rau sạch. Hiện rau hữu cơ từ trang trại rộng 7 ha của anh giá cao gấp 4- 5 lần rau thông thường nhưng thị trường luôn khát hàng.

Khử độc cho đất

Anh Thắng thổ lộ về phun thuốc hóa học, trước kia ít ai dùng nhiều bằng gia đình anh vì sẵn có cửa hàng kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật và vườn ươm cây giống khá lớn. Mỗi khi có loại thuốc mới, các hãng thuốc mang đến giới thiệu, anh đều dùng thế nhưng càng phun càng thấy không ổn vì sâu bọ nhanh kháng thuốc; công nhân ngán khi phải tiếp xúc hàng ngày với hóa chất, dẫu có trả thêm tiền độc hại họ cũng không muốn làm. Anh Thắng quyết nghiên cứu trồng rau hữu cơ tại xã Ka Đơn (huyện Đơn Dương, Lâm Đồng) từ năm 2010 khi phương thức canh tác này vẫn còn mới mẻ ở Việt Nam.

Anh Thắng trong vườn rau hữu cơ giống ngoại nhập.

Anh Thắng mua hạt neem, học cách tách hoạt chất từ loại hạt này rồi pha với nước phun lên cây rau nhằm chống sâu bọ, côn trùng gây hại. Tiếp đó, anh tiến hành cải tạo đất bởi sau mấy chục năm sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu hóa học cùng chất kích thích sinh trưởng nhân tạo, đất đã bị ngộ độc, mất đi sự cân bằng vốn có, trồng bắp cũng không lên nổi. Tưởng rằng như thế đã ổn, nào ngờ hàng ngàn mét vuông rau 1-2 tuần tuổi đang xanh tốt bỗng trơ cành trụi lá chỉ sau vài ngày. Bao nhiêu vốn liếng, công sức đầu tư cho lứa rau hữu cơ đầu tiên tan thành mây khói… Thì ra đất vẫn chưa được cải tạo ổn định, lượng tồn dư phân bón, thuốc hóa học trong đất vẫn còn nhiều. Tiếp tục sử dụng chế phẩm sinh học trichoderma và trồng cây luân canh suốt 3 năm ròng, anh Thắng mới hoàn thành việc khử độc 7 ha đất.

Mặt khác, anh nghiên cứu trồng đại trà cây lạc hoang dại, loài cây có nhiều nốt sần để tạo đạm. Bộ rễ chùm tươi tốt của lạc miệt mài khoan những đường rãnh nhỏ dưới mặt đất, tạo môi trường thuận lợi cho giun và các sinh vật có lợi khác sinh sôi. Lớp đất vốn bị chai sạn bởi hóa chất dần trở lại mềm mịn, tơi xốp, giúp bộ rễ của các cây rau, củ khác phát triển khỏe mạnh, loại bỏ những mầm mống của bệnh hại tiềm ẩn. 

Trừ sâu bọ bằng hạt neem

“Một số loài bọ đến thuốc hóa học cũng chào thua nhưng dung dịch chứa hoạt chất hạt neem lại trị được. Vấn đề là điều chỉnh liều lượng chế phẩm này sao cho tương ứng với mức độ hoành hành của sâu bọ trên cây rau”, anh Thắng khẳng định rồi đưa cho tôi đôi ủng để tham quan vườn rau sạch. “Đôi ủng này đã được vô trùng bằng thuốc trừ sâu sinh học để bảo vệ môi trường trong lành ở vườn rau”, anh giải thích. Đến chỗ chiếc thùng lớn chứa chế phẩm hạt neem màu xám nhạt, vị đắng, mùi hăng hắc, anh nói 4 lít chế phẩm hạt neem (mỗi lít khoảng 90.000 đồng) sẽ được pha với 400 lít nước rồi tưới cho 1 ha rau.

Mỗi tuần một lần, dung dịch này theo hệ thống đường ống ngầm và hệ thống tưới phun đến từng luống rau, không chỉ diệt trừ tương đối nhanh các loài sâu và nấm bệnh trên mặt đất, tuyến trùng dưới mặt đất mà còn phát tán mùi hăng để xua đuổi các loại côn trùng gây hại, ức chế và giảm khả năng đẻ trứng của các loài sâu bệnh khác.

Mặt khác, anh Thắng nuôi và thả một số thiên địch như bọ xít, ong ký sinh ra vườn rau để chúng bắt mồi nhằm tạo môi trường tự nhiên đối kháng giữa sinh vật có lợi và sinh vật có hại. Mật độ sâu nhờ vậy luôn bị kiềm chế, không thể tăng cao phá hoại rau màu. Anh Thắng còn treo những miếng bẫy bằng vải nhựa màu vàng sặc sỡ, trên mặt vải quét một lớp keo dính sinh học với nhiều mùi hương thu hút các loại côn trùng khác nhau.

Biện pháp khá hiệu quả nữa để xua đuổi sâu bọ là sản xuất luân canh, xen canh các loại rau có tính đối kháng với nhau. Chẳng hạn, trồng xen cải Nhật với đậu, bó xôi... Mặc dù rất ghiền loài cây họ đậu nhưng do ngán mùi hăng của cây cải Nhật nên bọ nhảy không bén mảng đến khu vực này. Tương tự, cà rốt có thể trồng xen với ngô và liên canh với cà tím, khoai lang, củ cải... 

Một lợi thế khác là anh Thắng có phòng nuôi cấy mô và vườn ươm cây giống theo công nghệ cao rộng tới 2 ha mang tên Thiên Sinh. Anh nhập giống mới của Nhật Bản, Hà Lan, Thái Lan và nghiên cứu, sản xuất tới 10 giống rau chủ lực (cà chua, cà rốt, bắp ngọt, cải trắng, cà tím, đậu nành, rau thơm, đậu bắp, bó xôi...) có khả năng kháng bệnh và lợi thế cạnh tranh về năng suất, chất lượng. Mỗi năm, ngoài số cây trồng trong trại, anh còn xuất bán từ 5-6 triệu cây giống. 

Đặc biệt, anh Thắng đã đầu tư cả chục tỷ đồng để lập phòng nuôi cấy mô, dựng vườn ươm, nhà kính trồng rau hữu cơ cùng với hệ thống tưới nước, bón phân tự động mô phỏng công nghệ Israel… Hiện mỗi ngày, trang trại thu hoạch khoảng 200 kg rau (nhưng chỉ đáp ứng được 50% đơn đặt hàng) để cung cấp cho người nước ngoài sinh sống tại Việt Nam và các nhà hàng lớn ở TPHCM, Hà Nội, Đà Nẵng.