Trám đen Thanh Chương, từ mọc tự nhiên lên đời thành đặc sản

Thời điểm này, ở các xã miền núi Nam Sơn của huyện Đô Lương; xã Cát Văn, Thanh Nho, Thanh Đức, Hạnh Lâm của huyện Thanh Chương (Nghệ An), bà con đang hối hả vào mùa thu hoạch trám đen. Mỗi vụ trám, nhiều hộ nông dân xứ Nghệ có thể thu nhập tới cả chục triệu đồng từ mỗi cây trám...

Thương lái thu mua tận vườn

Trước đây cây trám đen thường chỉ được trồng để lấy gỗ hoặc lấy quả làm thực phẩm dân dã cho bữa ăn hàng ngày ở nông thôn. Nay quả trám đen lại trở thành một thứ đặc sản hấp dẫn, có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon nên cây trám cũng được nhân rộng diện tích, sản xuất hàng hóa để xuất bán ở nhiều nơi, đem lại thu nhập đáng kể cho người dân các xã miền núi của xứ Nghệ.

Hiện sản phẩm trám đen được đóng lọ với trọng lượng 800g, 1.280g, dán nhãn bắt mắt. Ảnh: M.H

Ông Trần Hường (trú tại xóm 8, xã Nam Sơn, huyện Đô Lương) cho biết: “Ở vùng này nhà ít thì trồng vài ba cây trám, nhà nhiều có đến hàng chục cây. Gia đình tôi có 12 cây trám, trong đó có 7 cây đã cho thu hoạch hàng chục năm rồi. Năm nay trám đen được mùa, lại được giá hơn năm ngoái. Gia đình tôi có ít cây thì huy động người nhà tự trèo hái, còn những nhà trồng nhiều, không có thời gian thu hoạch thì có thương lái đến tận nơi hái và thu mua”.

Theo ông Hường, trám đen là loại cây dễ trồng, thích hợp với vùng đồi núi, mỗi năm thu hoạch một mùa vào tháng 7 âm lịch. Trước đây, người dân ít để ý chăm bón, chỉ để cây phát triển tự nhiên, bởi trồng từ 7 - 8 năm mới cho thu hoạch. Nhưng nay, do giá trị kinh tế cao nên nhiều người đã quy hoạch thành vùng để trồng trám.

Đặc biệt để khắc phục nhược điểm của loại cây này là cao, khó thu hoạch quả, các hộ đã chuyển sang trồng loại trám ghép. Loại cây này có đặc điểm chỉ 4 năm là cho thu hoạch quả, cây thấp, tán rộng, nhiều quả, dễ thu hoạch.

Ông Nguyễn Huỳnh (xóm 1, xã Cát Văn, huyện Thanh Chương) cho hay: “Cây trám mọc tự nhiên thường cao, rất khó thu hoạch, mỗi khi vào mùa phải leo trèo lên cao rất nguy hiểm. Trèo hái trám phải có các thiết bị bảo hộ cẩn thận. Chính vì thế, tôi trồng cây trám ghép. Loại cây này vừa thấp, tán rộng, nhiều quả, dễ thu hoạch hơn nhiều, mà chất lượng trám vẫn ngon, bùi như trám mọc tự nhiên, hiệu quả kinh tế lại cao…”.

Những năm gần đây, trám đen Nghệ An đã được đưa đi tiêu thụ rộng rãi ở các tỉnh, thành phố trong cả nước, hạt của quả trám đen còn được thu mua để bán sang Trung Quốc. Ngoài lượng trám bán tại các chợ, ở các điểm thu mua, thương lái còn gom tới hàng trăm tấn quả trám đen, đem về thu nhập cho người dân hàng chục tỷ đồng.

Theo Hội Nông dân xã Nam Sơn, cây trám đen đang mang lại hiệu quả kinh tế cao cho bà con nông dân. Hội đang tuyên truyền, vận động nông dân mở rộng diện tích trồng trám đen. Đây cũng là một trong những mục tiêu của Hội trong phong trào cải tạo vườn tạp, tham gia xây dựng nông thôn mới…

Đưa trám đen xứ Nghệ vào siêu thị

Trước đây, đặc sản trám đen nổi tiếng của Đô Lương, Thanh Chương (Nghệ An) hầu hết chỉ chế biến bằng cách muối mặn, om kiểu truyền thống, ăn theo mùa, không bảo quản được lâu... Nay rất mừng là quả trám đã được chế biến bằng công nghệ mới, đóng lọ hiện đại.

Trám đen là loại cây dễ trồng, thích hợp với vùng đồi núi, mỗi năm thu hoạch một mùa vào tháng 7 đến tháng 10 âm lịch.

Đây là thành quả mới nhất của dự án “Ứng dụng khoa học - công nghệ xây dựng mô hình bảo quản chế biến quả trám đen Thanh Chương” do huyện Thanh Chương đề xuất, được UBND tỉnh Nghệ An đồng ý, giao cho một công ty phát triển nông nghiệp chủ trì thực hiện.

“Trước đây, người dân thường muối trám mặn như muối dưa, cà, làm trám mất đi hương vị thơm bùi đặc trưng. Mặt khác, người dân lại muối trong các lọ nhựa, sành không kín nắp, nên vi sinh vật xâm nhập, lên men, lên mốc xanh, ảnh hưởng tới cho sức khỏe người sử dụng. Chúng tôi đã áp dụng công nghệ mới, theo đó quả trám sẽ bảo quản được lâu hơn trong nhiệt độ thường. Hạn sử dụng của sản phẩm là 1 năm từ ngày sản xuất, và đã trở thành hàng hóa và được người tiêu dùng ưa chuộng” - thạc sĩ Nguyễn Hữu Hiếu - chủ nhiệm dự án cho biết.

Hiện nay, sản phẩm trám đen được đóng lọ với trọng lượng từ 800 - 1.280g/lọ, được dán nhãn và đã được Chi cục Vệ sinh an toàn thực phẩm Nghệ An xác nhận phù hợp quy định an toàn thực phẩm; được các cơ quan chức năng kiểm định, chứng nhận chất lượng, sở hữu trí tuệ và bảo hộ thương hiệu trên toàn quốc. Mặc dù sản phẩm mới bắt đầu phân phối ra thị trường, nhưng nhiều doanh nghiệp ở Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng... đã liên hệ để hợp tác phân phối độc quyền ở các địa phương này.

Ông Hoàng Văn Huân - một người dân trồng trám ở xã Cát Văn, huyện Thanh Chương (Nghệ An) chia sẻ: “Trám từ lâu đã có giá trị kinh tế cao, nay được chế biến bảo quản, đầu ra ổn định, chúng tôi cũng yên tâm đầu tư mở rộng diện tích cây trám”.

Quả trám chứa protid, chất béo, hydrat cacbon, beta- caroten, acid oleannolic, một số khoáng chất: Ca, K, P, Fe, Mg, Mn, Zn, Cu... và vitamin C. Hạt quả trám chứa các acid béo. Theo y học cổ truyền, quả trám có vị chua, ngọt, chát, tính ấm, vào kinh phế, có tác dụng thanh nhiệt, sinh tân chỉ khát, giải độc, lợi hầu họng, không độc nên được dùng trị các bệnh về hầu họng sưng đau, ho nhiều đờm, viêm ruột, lỵ, tiêu chảy, khát nước. Quả trám xanh có tác dụng giải độc.